آیت الله العظمی شیرازی: بر اساس قرائن مختلف ، حضور اهل بیت امام حسین علیه السلام در اربعین اول در کربلا ، با واقعیت سازگارتر است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز پنج شنبه بیست و یکم صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در این نشست در رابطه با این شبهه که حضور اهل بیت امام حسین علیه السلام در کربلا در اربعین اول و یا اربعین دوم اتفاق افتاده ، فرمودند : راجع به این موضوع مطالب و کتاب های مختلفی نوشته شده ، و با استفاده از قرائن داخلی و خارجی ، نتیجه گیری هایی شده است ، اما من حیث المجموع ، آن چه که به نظر می رسد این است که محتمل ندانستن اربعین اول نتیجه گیری درستی نیست و اتفاقا چنین تصور می شود که این که برخی ، اربعین دوم را انتخاب کرده اند ، با واقعیت منطبق نیست.

معظم له در ادامه فرمودند : با این قرینه که در روایات آمده که ، سفر کوفه تا مکه برای انجام فریضه ی حج در آن زمان به طور متوسط دو هفته به طول می انجامیده و حتی در مواردی که گاه به سرعت این مسیر را طی می کرده اند ، مدت این سفر ، یک هفته هم بوده است ، و از طرفی فاصله کوفه تا شام ۲۰۰۰ کیلومتر ، و فاصله شام تا کربلا بسیار کمتر از ۲۰۰۰ کیلومتر است ، اگر اهل بیت علیهم السلام اول ماه صفر الاحزان وارد دمشق شده اند و در بعضی از تواریخ آمده یک هفته پس از آن عزاداری کرده اند ، و اگر شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها در پنجم ماه صفر واقع شده باشد ، چنانچه یک هفته پس از اول ماه صفر از شام خارج شده باشند ، بایستی این فاصله در عرض یک هفته طی شده باشد ، و این یک مساله عادی در آن زمان بوده است ، لذا بعید است که اهل بیت امام حسین علیه السلام در اربعین دوم به کربلا آمده باشند.

ایشان در ادامه با اشاره به دلیل طولانی شدن مسیر رفتن اهل بیت امام حسین علیه السلام از کوفه تا شام ، فرمودند : دلیل طولانی شدن این مسیر در هنگام رفتن اهل بیت امام حسین علیه السلام به شام این بوده که سپاهیان یزید به دنبال آزار و اذیت اهل بیت امام حسین بودند و ایشان را مستقیم به شام نبردند ، بلکه در شهرهای مختلفی هم چون موصل و حلب چرخاندند لذا این مسیر طولانی شد ، و اگر این سفر را به صورت عادی انجام می دادند ، شاید بیشتر از یک هفته به طول نمی انجامید ، و حتی یک هفته قبل از ماه صفر الاحزان به شام می رسیدند ، لذا این شبهه که اربعین در سال اول اتفاق افتاده باشد ، با واقعیت بیشتر سازگار است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به قرینه ی حضور جابر بن عبدالله انصاری در روز اربعین ، که در همان زمان اهل بیت امام حسین علیه السلام نیز وارد کربلا شدند ، فرمودند : در روز دهم محرم همان سال که امام حسین علیه السلام شهید شدند ، خبر این شهادت از طُرُق مختلف منتشر شد ، که یکی از آن ها ، مطلبی است که از ام سلمه با اشاره به حدیث قاروره‌ ، نقل شده است ، حدیث قاروره، حدیثی از پیامبر اکرم با مضمون پیش‌گویی واقعه کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام است ، این حدیث در کتاب‌های حدیثی شیعه و اهل‌ تسنن نقل شده است ، این حدیث خطاب به ام‌سلمه همسر پیامبر اکرم است و بر اساس آن پیامبر اکرم ، مقداری از خاک کربلا را به اُم‌سلمه داده و فرمودند که هر‌گاه دیدی که این خاک، به خون تبدیل شد، بدان که فرزندم حسین به شهادت رسیده است ، ام‌سلمه نیز آن خاک را در ظرفی (قاروره) نگهداری می‌کرد ، روزی ام‌سلمه در خواب، پیامبر اکرم را با چهره‌ای غمگین و لباسی خاک‌آلود دید، که حضرت به او فرمود: از کربلا و از دفن شهدا می‌آیم ، ناگهان از خواب برخاست، نگاه به آن ظرف کرد، خاک را خونین یافت، و دانست که امام حسین علیه السلام شهید شده اند.

معظم له در ادامه فرمودند : اگر جابر بن عبدالله انصاری از روز عاشورا یا حتی چند روز بعد ، قصد سفر و حرکت به سمت کربلا را نموده باشد ، چنانچه بسیار آرام و آهسته هم حرکت کرده باشد ، در همان اربعین اول به کربلا رسیده و نه اربعین سال بعد ، لذا ظاهرا اهل بیت امام حسین علیه السلام در همان اربعین اول به کربلا رسیدند.

ایشان در رابطه با دلیل انتخاب روز بیستم صفر ، به عنوان روز اربعین علیرغم آن که برخی از سال ها ممکن است ماه محرم بیست و نه روزه باشد ، فرمودند : ظاهرا آن سال ، بیستم صفر ، روز اربعین بوده ، لذا همین روز به عنوان روز اربعین مبنا قرار گرفته است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با پیشینه ی زیارت اربعین و روایات مربوط به آن فرمودند : با توجه به روایات وارده از معصومین علیهم السلام در مورد زیارت اربعین ، این مساله برای ما کفایت می کند و مشخص می شود این زیارت در زمان امامان معصوم علیهم السلام نیز وجود داشته و سابقه ی آن هم در تاریخ و روایات ذکر شده است.

معظم با اشاره به روایت صفوان جمَّال در مورد زیارت اربعین : قال لي مولاي الصّادق ( صلوات الله عليه ) في زيارة الأربعين : تزور عند ارتفاع النّهار ، فرمودند : از این روایت مشخص می شود که پیش از این هم زیارت اربعین سابقه داشته است ، چرا که الف و لام در الاربعین ، قرینه ی الف و لام عهد است ، یکی از کاربردهای الف و لام عهد در زمانی است که اسم دارای الف و لام در نزد متکلم و مخاطب به خاطر حضورش، معلوم و معهود است ، مانند الاربعین در این جا ، که مشخص می شود ، اربعین ، زیارتی بوده که پیش از امام صادق علیه السلام نیز سابقه داشته است.

ایشان با اشاره به روایتی از امام حسن عسکزی علیه السلام : عَلاماتُ المؤمنِ خَمسٌ: صَلَواتُ إحدي و خَمسينَ، و زيارةُ‌ الأربعينَ، و التَّخَتُّم بِاليَمينِ، و تَعفيرُ الجَبينِِ، و الجَهْرُ بِبسم اللهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، نشانه‌هاي مؤمن پنج چيز است: اوّل: نماز پنجاه و يك ركعت (واجب و نافله در طول شبانه روز). دوّم: زيارة اربعين حضرت سيّد الشّهداء عليه السّلام. سوّم: انگشتر در دست راست نمودن. چهارم: پيشاني بر خاك گذاردن. پنجم: بلند گفتن بسم‌ الله ‌الرّحمن الرّحيم در نمازهاي جهريّه (صبح، مغرب و عشاء). ، فرمودند : طبق این روایت یکی از پنج علائم ایمان ، زیارت اربعین شمرده شده است ، و از آن جا که چهار مورد دیگر از قدیم بوده و امام حسن عسکری علیه السلام نفرموده اند که از این پس ، این زیارت را به جا بیاورید ، پس معلوم می شود که این زیارت از گذشته های دورتر بوده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند از این فرمایش امام حسن عسکری علیه السلام با استفاده از قرینه ی سیاق به این نتیجه می رسیم که زیارت اربعین ، از گذشته های دورتر نزد معصومین علیه السلام وجود داشته و به مردم برای انجام آن توصیه می فرمودند ، قرینه ی سیاق ، کیفیت قرار گرفتن یک لفظ در یک جمله و جایگاه آن و پیوند خاص میان مفردات یک جمله و جمله‌های قبل و بعد است به گونه‌ای که بتوان از آن معنایی کشف کرد که از مفهوم یک آیه یا یک روایت ، آشکارا به دست نمی‌آید، بلکه از لوازم عقلی آن به دست می آید.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم شهید در زمان غیبت کبری ، میزان اختیارات فقیه جامع الشرایط در زمان غیبت امام معصوم ، تفاوت جهاد ابتدایی و جنگ های دفاعی ، توصیه هایی که در دستورات شرعی برای تکفین شده است ، حکم نیت در حج و سایر واجبات ، حکم حرمت و کراهت از نهی هایی که در روایات وارد شده ، معنای حِضاضَت در برخی از اموری که در شرع نهی شده ، تفاوت احکام قبرستان با حرم های مطهر اهل بیت علیهم السلام ، و توضیحاتی در رابطه با انصراف ، اصالت ظهور و اصالت عدم ظهور در کلام معصومین علیهم السلام ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.