آیت الله العظمی شیرازی: اسلام دارای دو بال است، که با آن دو بال می تواند پرواز کند، که آن دو بال، غدیر و عاشورا هستند، و هر دو واقعه بسیار مهم هستند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز سه شنبه دوازدهم ذی قعده سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به اهمیت دو واقعه غدیر و عاشورا در اسلام فرمودند: به تعبیر من اسلام دارای دو بال است، که با آن دو بال می تواند پرواز کند، که آن دو بال، غدیر و عاشورا هستند، و هر دو واقعه بسیار مهم هستند.

معظم له در رابطه با تکلیف مسلمانان در قبال این دو واقعه مهم فرمودند: هر انسانی به مقداری که می‌تواند باید نسبت به شناخت این دو واقعه مهم که به منزله دو بال برای اسلام هستند، تلاش نماید، و نسبت به برپایی و تعظیم و گرامیداشت آن اهتمام ورزیده و هم چنین در شناساندن آن به دیگران، حداکثر توان خود را به کار گیرد.

ایشان در ادامه فرمودند: در این راستا بهره گیری از منابع خاص و عام تاریخی برای درک و شناخت زوایای مختلف این دو واقعه مهم در تاریخ اسلام ضروری است.

آیت الله العظمی با ذکر یک روایت تاریخی از اهتمام شیعیان در بغداد نسبت به بزرگداشت غدیر فرمودند: در تاریخ آمده که در دوران شیخ مفید در هزار سال گذشته، در روز عید غدیر، در میدان‌ها، خیابان‌ها، کوچه ها و گذرگاه ها، به مقداری که تمام مردم بغداد از صبح تا غروب می‌توانستند هم خودشان بهره‌مند شوند و هم برای تمام خانواده و اهل و عیال خود استفاده نمایند، انواع و اقسام شیرینی جات توزیع می‌شده است.

معظم له در ادامه تاکید فرمودند: آنچه که من ذکر کردم، مربوط به هزار سال قبل

در زمان شیخ مفید رضوان الله علیه است، در حالی که در آن زمان شیعه در بغداد در اقلیت بوده است، و در عین حال در بغداد چنین می‌کردند، بنابراین بر همه لازم است به مقدار توان و قدرت در این دو مناسبت مهم کوتاهی نکنند.

ایشان در رابطه مفهوم مؤونه در خمس فرمودند: روایتی از امام جواد علیه السلام در رابطه با خمس نقل شده که «الخمس بعد المؤونة»، خمس بعد از کسر شدن مخارج زندگى است، یعنی مؤونه خمس ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی در تشریح معنای مؤونه فرمودند: مفهوم ظاهری مؤونه، آن چیزی است که مصرف می‌شود، و در روایت دیگر هم آمده: «فِي كُلِّ عَامٍ» در هر سال، یعنی باید مؤونه‌ی  آن سال باشد.

معظم له در ادامه فرمودند: شارع از مؤونه نام برده، اما آن را معنا نکرده است، لذا باید برای شناخت معنا و مفهوم آن، به عرف مراجعه نماییم و ببینیم که عرف به چه چیزی مؤونه می‌گوید، اگر چه در ظاهر، مؤونه به معنای چیزی است که مصرف می‌شود.

ایشان در ادامه فرمودند: در مؤونه، شانیت افراد هم شرط است، چون اگر مصرف سالیانه بیش از شان باشد، شامل عمومات خمس می شود، و استثنا که مؤونه باشد، از آن منصرف می‌شود، مثلا کسی اگر شان کسی، داشتن منزل یک میلیارد تومانی است، اما به دلیل سودی که در برخی از معاملات، نصیب او شده، در منزل ده میلیارد تومانی می‌نشیند، در ادله خمس آمده که: فی کل ما افاد الناس، من قلیل او کثیر، و این قاعده، شامل حال او می‌شود، اما مؤونه، شامل حال او نشده، چون بیش از شان اوست.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: شارع از مؤونه نام برده، اما آن را معنا نکرده است، لذا باید برای شناخت معنا و مفهوم آن، به عرف مراجعه نماییم و ببینیم که عرف به چه چیزی مؤونه می گوید، اگر چه در ظاهر، مؤونه به معنای چیزهایی است که مصرف می شود که شامل خوراک، لباس، مسکن، سفر و ادای دین می شود، لذا دیونی مانند دیه در صورتی که مثلا فردی کشته شده باشد و یا پای او شکسته شده باشد، و کفاره، جزء موارد مصرف و مؤونه حساب می‌شود.

معظم له شیرازی هم‌چنین در ادامه تاکید فرمودند: برای چیزی که مشمول خمس نمی‌شود دو قید وجود دارد، اول آنکه مؤونه باشد، و دوم آنکه مؤونه‌ی آن سال باشد، لذا آنچه که برای مؤونه سال آینده است، و از مخارج سال جاری خریداری نموده، چون مربوط به امسال نمی‌شود، شامل خمس می‌شود.

ایشان در رابطه با میتی که دیون وی بیش از اموال اوست، فرمودند: اگر اموال منقول و غیرمنقول میت، شامل املاک و پول و حتی لباس‌های تن او را محاسبه کردند، چنانچه دیون، بیش از اموال است، نوبت به وصایا و تقسیم ارث نمی‌رسد، و دیون را بایستی به قاعده‌ی عدل و انصاف تقسیم نمود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما اگر دیون، کمتر از مایملک میت است، پس از پرداخت دیون، یک سوم اموال او، خرج وصایا می‌شود، و دو سوم باقیمانده بین ورثه تقسیم می‌شود، لذا اگر دیون و بدهی‌های میت، افزون بر دارایی‌های اوست، دیگر اموال او، نه به وصیت می‌رسد، و نه تقسیم ارث بین ورثه، و در چنین شرایطی در روایات صحیحه آمده و معمولُ بها می باشد که بر امام المسلمین که بیت المال در اختیار اوست، لازم است که بدهی‌های او را پر داخت کند، و اگر پرداخت نکرد، گناه آن بر گردن اوست.

معظم له در رابطه با طلب مهریه‌ی زوجه به عنوان دِیُن و کیفیت پرداخت آن از اموال میت، فرمودند: اگر زوجه، مهریه طلب دارد، این دِیُن است، و هم چون سایر دیون میت ث، بایستی پرداخت شود، اما دلیلی برای اولویتِ پرداخت مهریه‌ی زوجه، نسبت به سایر دیون، وجود ندارد، لذا اگر اموال میت، کمتر از دیون او بود ، اموال میت، با رعایت عدل و انصاف و به میزان مطالبه‌ی طلبکاران، بین آن‌ها تقسیم می‌شود، و مهریه زوجه، همانند سایر دیون، به مقدار اموال میت، بر اساس قاعده‌ی عدل و انصاف پرداخت خواهد شد.

ایشان در ادامه فرمودند: چنانچه انسان از دنیا رفت و نفقه ای نسبت به زوجه به گردن او بود، این نفقه ی پرداخت نشده، دِین و بدهی انسان محسوب شده و حتی لازم است، پس از مرگ، قبل از تقسیم ارث، به زوجه پرداخت شود و باقیمانده‌ی ارث میان ورثه تقسیم شود، حتی اگر لباس تن او و فرش زیر پایش باشد، چون که پس از مرگ به آن ها احتیاج ندارد، اما در مواردی که ورثه‌ی ارحام واجب بوده و انسان در زمان حیات خود پرداخت نکرده، دِین و بدهی تلقی نشده و لازم نیست از ارث کسر شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نحوه ارث بردن زوجه فرمودند: دلیل خاصی در رابطه با ارث زوجه وجود دارد که زوجه از عین ساختمان و زمینی که در آنجا سکونت داشته اند و متعلق به زوج بوده، ارث نمی‌برد، اما در غیر این مورد، از تمامی موارد دیگر، چه از ساختمان و حتی سایر زمین ها ارث می‌برد.

معظم له در ادامه فرمودند: مثلا اگر زوج دارای خانه های متعددی است که در یکی از این خانه ها، او و خانواده اش سکونت دارند، اما سایر خانه ها را اجاره داده است، زوجه در چنین شرایطی از ساختمان سایر خانه ها و حتی زمین آنها ارث می‌برد.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: لذا ارث زوجه از خانه ای که در آنجا همراه با شوهرش سکونت داشته است، این گونه است که از زمین این خانه و از عین ساختمان ارث نمی برد و فقط از قیمت خانه ارث می‌برد.

آیت الله العظمی شیرازی دررابطه با ارث بردن زوجه از زمینهای کشاورزی فرمودند: اگر زوج، زمین کشاورزی و یا باغی داشت که همراه با خانواده اش در آنجا سکونت هم داشتند، زوجه از زمین آنجا هم ارث نمی‌برد، و فقط از قیمت درخت‌های آن ارث می‌برد، اما اگر زوج، زمین کشاورزی و باغی داشت که از آن برای کسب و کار و خرید و فروش استفاده می‌کرد، از تمام آن ارث می‌برد.

معظم له  با اشاره زمان و فضیلت زیارت اربعین فرمودند: زیارت اربعین یعنی روز اربعین، نه یک روز قبل و نه یک روز بعد و نه حتی شب اربعین، اما روایات متواتری در جزئیات مختلفه وجود دارد که برداشت من و فتوای فقها من حیث المجموع بر این قرار می‌گیرد که در تمامی مستحبات توسعه شرعیه از حیث مکان و زمان و سایر جهات وجود دارد که زیارت اربعین هم یکی از همین موارد است.

ایشان در ادامه فرمودند: مثلا اگر کسی در آستانه اربعین و چند روز قبل از این روز به زیارت رفت اما نتوانست در روز اربعین بماند یا چند روز بعد از اربعین رسید، از مجموع ادله چنین استفاده می‌شود که چون در مستحبات، از جمیع وجوه تا قدری که اِرتِکاز مُتَشَرّعه قبول دارد، توسعه وجود دارد، لذا اشکالی ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی تاکید فرمودند: اِرتِکاز مُتَشَرّعه شامل چند روز قبل یا چند بعد می شود ، نه این که کسی اول ماه صفر زیارت برود یا در ماه ربیع زیارت برود ، این دیگر زیارت اربعین نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند در چنین شرایطی آثار ثواب هم بر چنین زیارتی مُتَرَتّب است همانند نماز شب که اگر چه وقت فضیلت آن نیمه شب است اما اگر قبل از نیمه شب یا در طول روز به دلایلی خوانده شد ، ثواب نماز شب را خواهد داشت.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: شرح برخی از فضایل ائمه اطهار علیهم السلام، لزوم بهره گیری از حکمت و موعظه حسنه در امر به معروف و نهی از منکر، خوف از ضرر در استطاعت حج، شرح آیه ۲۲ سوره انبیاء، برخی از احکام خمس، چگونگی ضامن بودن در صورت تلف شدن اموال دیگران، برخی از احکام وقف، برخی از احکام مربوط به قبور، حکم سوراخ کردن گوش پسر، حکم استفاده از لباس های مشترک و اختصاصی مردان و زنان، و شرایط قسم و حکم کفاره آن، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.