آیت الله العظمی شیرازی : اگر مالی که انسان می‌داند خمس آن پرداخت نشده و از غیرشیعه به شیعه منتقل می‌شود ، تا روز قیامت ، خمس آن از سوی معصومین علیهم السلام به شیعیان بخشیده شده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه پانزدهم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست ، در رابطه با حکم اموالی که از دست غیر شیعیان و غیرمسلمانان و کسانی که به خمس اعتقاد ندارند ، به شیعیان می رسد ، فرمودند : مطابق با روایاتی که از معصومین علیهم السلام رسیده ، اگر یکی از شیعیان از دست کسی که به خمس اعتقاد ندارد ُ مالی به او می رسد ، اگرچه آن شخص ، خمس آن مال را نداده ، و خمس هم متعلق به عین مال است ، معصومین علیهم السلام ، این خمس را اباحه کرده و بخشیده اند.

معظم له در ادامه فرمودند : اباحه و بخشش خمس در همه موارد نبوده ، و در سایر موارد ، معصومین علیهم السلام ، خمس را دریافت می کرده اند ، و حتی تاکید می فرمودند اگر کسی خمس پرداخت نکند ، حتی به مقدار یک درهمِ آن ، حرام است ، اما در مورد اباحه و بخشش خمس در خصوص مالی که از غیر شیعیان به دست شیعیان می رسد ، بعضا از تعبیر الی یوم القیامه استفاده شده ، یعنی تا روز قیامت ، شیعیان از پرداخت خمس در این گونه موارد معاف شده اند.

لازم به ذکر است که تحلیل و اباحه یا بخشش خمس اجازه‌ای است که طبق برخی از روایات که به روایات تحلیل یا اباحه خمس شهرت یافته ، از ناحیه امامان شیعه علیهم السلام برای پرداخت نکردن خمس به پیروانشان داده شده است ، اکثر فقهای شیعه ، تحلیل خمس را مختص به مالی می‌دانند که خمس آن پرداخت نشده و از غیرشیعه به شیعه منتقل می‌شود.

گفتنی است که در مقابلِ روایات تحلیل و اباحه و بخشش خمس، روایاتی وجود دارد که به لزوم پرداخت خمس و راضی نبودن اهل‌بیت علیهم السلام به استفاده از مال خمس داده نشده ، اشاره دارند و این روایات به اخبار تشدید خمس معروف هستند.

ایشان با تاکید بر این که اخبار تحلیل مربوط به شیعیان نیست ، فرمودند : فقها گفته اند که در روایات آمده که بنی امیه و بنی عباس ، و امثال این ها که عقیده به خمس در ارباح مکاسب نداشتند ، بعضا به برخی از شیعیان ، هدیه و اجرت می دادند ، و در اخبار تحلیل آمده که این مالی که بنی امیه و بنی عباس ، به دست شیعیان می دادند ، و خمس آن را پرداخت نمی کردند ، در حالی که خمس متعلق به عین است ، ائمه علیهم السلام ، این موارد را حلال کردند ، اما اگر یک شیعه ای که خمس نداده ، به شیعه ی دیگری ، از پولی که خمس نداده ، هدیه ای بدهد ، در آن مورد ، حکم تحلیل و اباحه ، جاری نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اگر دو نفر ، یکی شیعه و دیگری غیر شیعه که به خمس اعتقاد ندارد ، به شما هدیه دادند ، و شما می دانید که خمس آن را نداده اند ، آن هدیه ای را که شیعه به شما داده ، باید خمس آن را بدهید ، و آن هدیه ای که را که غیرشیعه به شما داده ، که به خمس اعتقاد ندارد ، در ارباح مکاسب ، آن را اباحه کرده اند ، این مساله در روایات آمده ، و اجماعی میان فقهاست و اکثر فقها قول اطلاق اباحه را قبول ندارند و فقط مربوط به همین موارد می دانند.

معظم له در ادامه فرمودند : در روایت صحیحه علی بن مهزیار ، از حضرت امام جواد علیه السلام ، نقل شده که حضرت فرمودند : فی سنة هذه ، یعنی در امسال ، و آن سال هم ، سال شهادت امام جواد علیه السلام بوده است ، لذا اگر همیشه مباح بوده ، و اگر حضرت امام صادق علیه السلام ، مباح کرده بودند ، پس چرا امام جواد گفته اند : در امسال ، پس معلوم می شود که همیشه مباح نیست ، و این ها قرائن متعددی است که در روایات تحلیل ، دلالت بر آن دارد که تحلیل خمس ، شامل همه چیز و همه کس نمی شود ، بلکه تحلیل خمس ، مربوط به کسی است که شیعه نیست ، و خمس نمی دهد ، و اگر چیزی به شما هدیه داد ، با آن که قطعا خمس در آن مال هست ، چون غیرشیعیان خمس نمی دهند ، در چنین مواردی ، حلال کرده اند.

ایشان در رابطه با تفاوت ناسی و ساهی فرمودند : ناسی ، کسی است که مساله را بلد است اما یادش رفته ، اما ساهی ، فرد غافل را می گویند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حجاجی که نماز بلد نیستند و هرچه هم روحانی کاروان ، تلاش می کند ، تا زمان نماز طواف نمی تواند قرائت او را تصحیح نماید ، فرمودند : کسی که نماز را بلد نیست ، اگر ارکان نماز را می تواند انجام بدهد ، همان را انجام بدهد و بر اساس قاعده لا تعاد الصلاة إلا من خمس ، نماز او صحیح است ، لذا در چنین مواردی که نیت نماز طواف می کند ، تکبیرة الاحرام را هم می گوید ، ایستاده هم تکبیرة الاحرام می گوید ، رو به قبله و کعبه هم که ایستاده ، وضو هم که گرفته و طهارت هم دارد ، وقت هم که ندارد ، رکوع و سجود هم که بلد است که انجام دهد ، و حتی اگر ذکر سجود و رکوع را هم بلد نیست ، و اشتباهی می گوید ، نمازش صحیح است ، و لازم نیست که نائب بگیرد ، و سوره حمد را هم اگر بلد نیست ، نمازش صحیح است ، و اگر می تواند به جای سوره حمد ، آیات دیگر قرآن ، مانند آیت الکرسی و سوره قدر و آیاتی که بلد است را بخواند ، اگر همین ها را بخواند ، کافی است ، اگر هم بلد نیست ، چون قرائت از ارکان نماز نیست ، اگر جاهل است ، نمازش صحیح است ، و نیاز نیست که نائب بگیرد ، چرا که نیابت ، یک احتیاط است.

معظم له مجددا با تاکید بر صحت نماز چنین افرادی ، فرمودند : انسان چگونه نماز ظهر و عصر می خواند ؟ ، نماز طواف را هم می تواند همان گونه بخواند ، و اگر ارکانش تام است ، و نیت و تکبیرة الاحرام ، قیام در حال تکبیرة الاحرام و قیام قبل از رکوع را انجام داد ، حتی اگر ذکر رکوع و سجود را بلد نیست ، چنانچه ذکر دیگری را بگوید ، نماز او صحیح است.

ایشان با اشاره به امکان تلقین این موارد ، فرمودند : اگر امکان تلقین همه ی این موارد ، وجود دارد ، در چنین شرایطی انسان می تواند به کسی پولی بدهد ، تا همه ی این موارد را به او تلقین کند ، تا او بتواند آن ها را انجام دهد ، اگر هم امکان انجام این کار نیست ، خودش انجام بدهد ، و نیابت یک احتیاط است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با اشاره به معنای رشد که در موارد متعدد در قرآن بدان اشاره شده ، فرمودند : رشد یعنی صحیح ، و رشد در اموال یعنی اگر فلان بچه ، بالغ شده ، و رشید گردیده ، تصرف او در اموال صحیح است ، اما گاه کسی بالغ شده اما رشید نیست ، مانند دختری که بالغ شده اما هنوز اخلاق و روحیات و رفتار بچه گانه دارد ، و رشد نکرده است ، لذا رشد به معنای صحیح و درست بودن است ، و به مفهوم درست تصرف کردن در اموال ، در ازدواج ، درست ازدواج کردن ، در دین و عقائد ، یعنی عقائد درست داشتن ، می باشد.

معظم با اشاره به معنی غیّ فرمودند : غیّ ضد و مقابل رشد است اما نقیض رشد نیست ، لذا ممکن است کسی نه دارای صفت رشد و نه دارای صفت غیّ باشد ، یعنی ممکن است کسی رشید نباشد اما غیّ هم نیست ، غیّ ، نوعی ظلم است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام مربوط به سعی بین صفا و مروه ، برخی از احکام مربوط به نیابت حج ، حکم حج کسی که بعد از احرام ، وارد حرم شده و از دنیا می رود و یا بیهوش می شود ، و تکلیف کسی که سال ها نماز آیات نخوانده است ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.