آیت‌الله العظمی شیرازی: مالکیت زمین تنها برای خدا و کسانی است که آن را آباد کنند
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز دوشنبه اول جمادی الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به مشروع نبودن فروش زمین های بدون مالک فرمودند: فروش زمین توسط حاکم حتی اگر حاکم شرعی و اسلامی باشد ، صحیح نیست، و حق ندارد زمین را به کسی بفروشد ، چرا که در حدیث آمده که الأرض لله ولمن عمّرها، زمین متعلق به خداست و کسی که آن را آباد کرده است ، لذا حتی اگر حاکم ، زمینی را به کسی فروخت ، او مالک آن زمین نمی شود ، مگر به آن اندازه ای در داخل آن زراعت کند و یا خانه بسازد و آن را آباد نماید.
معظم له با اشاره به برخی از روایات و برخی از فرازهای نهج البلاغه فرمودند: عثمان در زمان خلافتش ، زمین هایی را به برخی از اشخاص داد ، امیرالمومنین پس از خلافت ظاهری فرمودند : من هر آنچه از زمین هایی که عثمان به کسی داده را بازمی گردانم ، و برگرداندند.
ایشان در ادامه فرمودند: زمینی که مالک ندارد ، و موات و صحراست ، مالک اولیه ی آن خداست ، دوم آن کسی که آن را آباد کند ، یعنی در داخل آن زراعت کند ، یا باغ درست کند و یا خانه بسازد ، در این صورت ، شخصی که آن زمین را به این صورت ، آباد کرده ، مالک آن زمین می شود ، و گرنه حاکم حق فروش زمین به کسی را ندارد.
آیت الله العظمی شیرازی تاکید فرمودند: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمومنین صلوات الله علیه در ایام حکومتشان به کسی زمین ندادند ، چرا که زمین متعلق به خداست و سپس متعلق به کسی است که آن را آباد می کند ، اما اگر کسی که زمین را آباد کرده ، و مثلا در داخل آن خانه ساخته یا زراعت کرده و یا باغ درست کرده ، پس از آباد کردن زمین ، می تواند آن زمین را بفروشد.
معظم له در رابطه با انفال فرمودند: انفال شامل قله کوه‌ها، دریاها، بستر رودخانه‌ها، زمین صحراها که مالک آن امام معصوم است ، و برای تصرف این گونه زمین ها اذن امام معصوم یا فقیه جامع الشرایط لازم است.
ایشان در ادامه فرمودند: اگر زمین ، ملک کسی شده و در آن زراعت کرده ، یا در آنجا خانه ساخته ، و آن زمین را آباد کرده ، نمی توانند آن زمین را از او بگیرند ، چرا که در حدیث آمده : لَا يَحِلُّ مَالُ امْرِئٍ إِلَّا بِطِيبِ نَفْسٍ مِنْهُ ، لذا به اجبار نمی توان ملک کسی از او گرفت.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حفاظت گذاشتن برای زمین بدون مالکی که آن را آباد کرده اند ، فرمودند : حفاظت گذاشتن برای چنین زمینی ، در صورتی که قصد آبادانی آن را داشته باشد و آن را آباد هم بنماید ، اشکال ندارد ، اما اگر حفاظت بگذارد و آن را آباد نکند ، فایده ای ندارد.
معظم له در ادامه فرمودند: در گذشته به حفاظت از زمین تحجیر گفته می شد ، یعنی در اطراف زمینی که قصد آبادانی آن را داشتند ، سنگ می گذاشتند ، لذا اگر کسی قصد آبادانی زمینی را دارد و به مرور ، آن را آباد می کند ، حفاظت از آن اشکال ندارد ، و گرنه فایده ای ندارد.
ایشان بر لزوم اذن امام معصوم یا فقیه جامع الشرایط برای تصرف در انفال یعنی (زمین‌های بدون مالک) تأکید و فرمودند که اجبار در گرفتن و مصادره زمین از کسی که آن را آباد کرده، جایز نیست.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: حکومت مالک زمین نیست و زمین متعلق به خداست و متعلق به کسی است که آن را آباد کرده است، البته لازم است که در جامعه هرج و مرج نشود چرا که هرج و مرج صحیح نیست، اما رسول خدا صلی الله علیه و آله ده سال حکومت کردند، امیرالمومنین علیه السلام هم پنج سال حکومت کردند و بر نیمی از دنیا حکمرانی داشتند اما به هیچ کس زمین نفروختند، و حدیث شریف می فرماید زمین اول متعلق به خداست، و دوم متعلق به کسی که آن را آباد کرده است، و گفته نشده که مالک سوم حکومت است.
معظم له در رابطه جواز شهادت ثالثه در تشهد طبق نص روایات، فرمودند: در روایت آمده، بدون اعاده ی (أَشْهَدُ)، بعد از شهادت ثانیه، بگوید: و ان علیا نعم الولی، چون در روایت آمده، اشکال ندارد، اما اگر (أَشْهَدُ) را در نماز، اضافه کند، و یا اضافه بر آنچه در روایت آمده، اشکال دارد.
ایشان در ادامه با اشاره به این که هر عامی تخصیص خورده فرمودند : فقط یک عام تخصیص ندارد ، و آن : اِنَّ اللّهَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ است ، و گرنه در هر جایی تخصیص وجود دارد ، مثلا سعد بن عبد الملك که شمارى از اخبار، حاكى از آن است كه وى نزد امام باقر عليه السلام مقام و منزلت بالايى داشته است و شیخ مفيد به سند خود، از ابو حمزه ثمالى روايت كرده است كه گفت : سعد ـ كه از فرزندان عبد العزيز بن مروان بود و امام باقر عليه السلام او را «سعد الخير» مى ناميد ، از جمله افرادی است که با اختیار خود انسان خوبی شد ، و اگر تاریخ را بررسی کنیم بسیاری از بنی امیه ، شاید صدها نفر ، علاوه بر او ، انسان های خوبی شدند.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: دلیل برخی از القاب مانند حجت الاسلام، آیت الله و علامه، شرح معنای اهدناالصراط المستقیم، شرح آیه 75 سوره انفال، برخی از احکام ارث، شرح آیه 59 سوره توبه، توضیحاتی در رابطه با سهوالنبی، توضیحاتی در رابطه با عرفان، و برخی از احکام نماز جماعت، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
