راهپیمایی اربعین، سنتی دیرینه در میان شیعیان عراق که طی سال های اخیر از دیگر کشورها هم به آن پیوسته اند

در میان شیعیان، زیارت اربعین سیدالشهدا علیه السلام که روز بیستم ماه صفر الاحزان است، شهرت بسیار زیاد دارد.

مَشّایه یا پیاده‌رَوی و راهپیمایی اربعین، از آئین‌های شیعی است که در روزهای منتهی به ۲۰ صفر، برگزار می‌شود، و از گذشته های دور در میان مردم عراق به عنوان یکی از رسوم دیرینه تا به امروز برگزار شده است.

روز بیستم ماه صفر الأحزان، روزى است که خاندان امام حسین از شام به مدینه آمدند، و این روز همان روزى است که جابر بن عبداللَّه انصارى به همراه عطیّه براى زیارت مرقد مطهر امام حسین علیه السلام به کربلا آمد و او نخستین کسى است که قبر مطهر آن حضرت را زیارت نمود.

مشهور میان علمای امامیه آن است که سر مبارک حضرت سیدالشهدا را امام سجاد علیه السلام پس از چهل روز از شهادت ایشان، در روز اربعین، به بدن مطهر در کربلا ملحق نموده‌اند.

در باره اربعین سیدالشهداء، و زیارت امام حسین در این روز نقل های تاریخی مختلفی وجود دارد که همگی حاکی از آن است که سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان امامان معصوم علیهم السلام ، بر برپایی و احیای سنت زیارت اربعین قرار داشته و حتی در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این شعیره ی عظیمه پایبند بوده‌اند.

مَشّایه که به معنای پیاده روی زائران اربعین حسینی می باشد ، یکی از سنت های مذهبی رائج در میان شیعیان عراق است که از گذشته های بسیار دور با قدمتی چند صد ساله، محبان اهل بیت از نقاط مختلف عراق به‌ طرف کربلای معلی و با هدف زیارت اربعین حرکت می کرده اند.

بیشتر زائران اربعین، از مسیر نجف به سمت کربلا می آمده اند و از همان سال های دور ، در طول مسیرهای راهپیمایی، جایگاه‌هایی برای پذیرایی از زائران، توسط مردم عراق و عشایر و روستاهای این محدوده به وجود آمده است.

طی چند صد سال گذشته تاکنون رسم بر این بوده که شیعیان عراق با نزدیک شدن ایام اربعین، از شهرهای خود به سمت کربلا حرکت می‌ کردند، و در مسیر اصلی نجف به کربلا که حدود ۸۰ کیلومتر بوده و معمولا حدود دو الی سه روز به طول می انجامیده، با راهپیمایی و پای پیاده خود را به کربلا می رساندند.

در زمان حکومت صدام ، محدودیت‌هایی در اجرای این مراسم اعمال شد، ولی با سقوط حزب بعث در سال ۲۰۰۳ میلادی، این مراسم دوباره احیا شد و از آن سال تاکنون، همه ساله علاوه بر شیعیان عراق، شیعیان کشورهای دیگر به‌ ویژه ایران نیز به راهپیمایی اربعین افزوده شدند.

این راهپیمایی طی سال های اخیر به صورت بسیار باشکوه تری برگزار می شود و علاوه بر شیعیان، گروه‌هایی از اهل‌ تسنن، مسیحیان، ایزدیان و پیروان دیگر مذاهب نیز در پیاده‌روی اربعین حضور می‌یابند.

در سال‌های اخیر، میلیون‌ها نفر در این راهپیمایی شرکت می‌کنند، به‌ گونه ای که این رویداد را بزرگترین گردهمایی سالانه ی مذهبی در جهان دانسته‌اند ، درباره تعداد حاضران در این راهپیمایی‌، آمارهایی بین دوازده تا بیست میلیون نفر بیان شده است.

مَشّایه یا پیاده‌روی اربعین در عراق، با آداب و آیین‌هایی از جمله هوسه‌ خوانی و پذیرایی از زائران توسط عشایر حاشیه رود فرات همراه است.

آیین عزاداری اربعین ، از پنج روز مانده به اربعین با ورود کاروان ها و تعزیه گردانان ، با اجرای شبیه‌ خوانی آغاز می‌شود ، پس از آن دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی وارد شده و مراسم اصلی در روز اربعین ، دو ساعت گذشته از ظهر آغاز می‌شود.

زائران پس از ورود به کربلا ، نزدیکِ در ورودی حرم امام حسین ایستاده و درحالی که بر سینه‌های خود می‌زنند، مرثیه‌ای را می‌خوانند و تکرار می‌کنند و در پایانِ سینه‌زنی ، دست‌ها را به‌ نشانه سلام و تحیت بالا می‌برند.

پذیرائی از زائران یکی از رسوم به جا مانده از گذشته های دور است که در میان مردم عراق تا کنون با شور و شوق فراوان رواج داشته و شیعیان عراق با جان و دل و بعضا بذل تمامی مال خویش و اهدای نذورات و حضور شبانه روزی در جایگاه های مخصوص، از زائران اربعین اباعبدالله به بهترین شکل ممکن پذیرایی نموده و یا برای اسکان آنان را جای میدهند.

عشایر حاشیه رود فرات ، در ایام مراسم پیاده‌روی ، چادرهای بزرگی در مسیر پیاده‌روی بر پا می‌کنند که به آنها «موکب» یا مُضیف می‌گویند و زائران را برای پذیرایی و استراحت در آنها جای می‌دهند.

هیات ها و موسسات و مجموعه های مذهبی عراق، موکب‌های بسیاری برپا می‌کنند و به صورت رایگان به زائران خدمات می‌دهند، مدیریت موکب‌ها به‌شکل مردمی و مستقل از دولت‌ها انجام می‌شود.

شاید بتوان گفت که بیش از نود درصد موکب ها و هم چنین پذیرایی ها از زائران اربعین و تهیه امکانات لازم برای برپایی راهپیمایی بزرگ اربعین و اهتمام بر این شعیره ی عظیمه ، توسط مردم عراق صورت می پذیرد و البته درصد کمی هم در این میان طی چند سال گذشته شامل برخی از مساعدت‌ها و موکب‌های مردمی‌ است که از دیگر کشورها از جمله ایران، افغانستان، هند و پاکستان، و کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس صورت می پذیرد.