هشدار جهانی؛ آب در آستانه تبدیل شدن به جرقه جنگ‌های قرن بیست‌ویکم
هشدار جهانی؛ آب در آستانه تبدیل شدن به جرقه جنگ‌های قرن بیست‌ویکم
سازمان‌های بین‌المللی هشدار داده‌اند که کمبود آب در جهان به سرعت در حال تبدیل شدن به بحرانی امنیتی است.
بحرانی که می‌تواند دولت‌ها را فروبپاشد، مهاجرت‌های گسترده ایجاد کند و حتی به جنگ‌های بین‌المللی منجر شود.
جهان امروز با بحرانی مواجه است که بسیاری از کارشناسان آن را جدی‌تر از تهدیدات نفتی و حتی جنگ‌های گذشته می‌دانند: بحران آب.
سازمان‌های بین‌المللی از جمله یونسکو و کمیسیون آب سازمان ملل هشدار داده‌اند که بیش از نیمی از جمعیت جهان در حال حاضر با کمبود شدید آب روبه‌رو هستند و این وضعیت در حال تشدید است.
پیش‌بینی اسماعیل سراج‌الدین، معاون وقت بانک جهانی در سال ۱۹۹۵، اکنون بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است.
او گفته بود «جنگ‌های قرن بیست‌ویکم بر سر آب خواهد بود، نه نفت».
سه دهه بعد، گزارش «مرسی کورپس» در مه ۲۰۲۵ تأیید می‌کند که این هشدار امروز به حقیقتی تلخ بدل شده است.
بر اساس این گزارش، کابل ـ پایتخت افغانستان ـ ممکن است تا سال ۲۰۳۰ نخستین شهر بزرگ جهان باشد که منابع آب زیرزمینی خود را از دست می‌دهد؛ رخدادی که می‌تواند میلیون‌ها نفر را وادار به مهاجرت کند و کشور را در بحران بی‌سابقه فروبرد.
به گزارش یونسکو در سال ۲۰۲۵، نزدیک به ۴ میلیارد نفر در سراسر جهان در طول سال با کمبود شدید آب مواجه‌اند.
کمیسیون آب سازمان ملل نیز اعلام کرده است که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ برداشت جهانی آب حدود ۹۳ میلیارد مترمکعب افزایش یافته و نرخ فرسایش ذخایر آبی بیش از ۲.۸ درصد بالا رفته است.
این ارقام نشان می‌دهد که بحران آب به سرعت به تهدیدی امنیتی بدل می‌شود.
خاورمیانه در مرکز این بحران قرار دارد.
به نوشته کمیسیون آب سازمان ملل، در برخی از کشورهای این منطقه مانند کویت، عربستان و امارات بیش از ۸۰ درصد منابع آبی تجدیدپذیر برداشت می‌شود.
در مقابل، در آفریقا و آمریکای لاتین نزاع‌های خونین بر سر آب شدت گرفته است؛ تنها در منطقه ساحل آفریقا طی پنج سال گذشته بیش از ۴۵۰ درگیری میان کشاورزان و دامداران بر سر منابع آبی رخ داده است.
ابعاد خطرناک‌تر ماجرا، «نظامی‌سازی آب» است.
مؤسسه باسفیک گزارش داده است که استفاده از آب به‌عنوان سلاح جنگی از سال ۲۰۰۰ تاکنون ۵۰۰ درصد افزایش یافته است.
نمونه بارز آن رفتار اسرائیل است که بارها دسترسی مردم غزه و کرانه باختری به آب را قطع کرده است؛ اقدامی که کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل آن را «جنایتکارانه» توصیف کرد.
همچنین در عراق، انفجار خطوط نفت در سال ۲۰۱۶ موجب آلودگی رود دجله شد و میلیون‌ها نفر را دچار بحران کرد.
با وجود این تهدیدها، تاریخ نشان می‌دهد که همکاری نیز ممکن است راهی برای جلوگیری از جنگ‌های آبی باشد.
تاکنون بیش از ۳۶۰۰ معاهده آبی و ۱۲۰ سازمان منطقه‌ای برای مدیریت منابع مشترک آب ثبت شده است.
با این حال، تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های گسترده همچنان این پرسش را بی‌پاسخ گذاشته است: آیا قرن بیست‌ویکم شاهد جنگ‌های بزرگ آب خواهد بود؟
