روز جهانی تالابها همه ساله در تاریخ ۲ فوریه برگزار میشود ، هدف از برگزاری روز جهانی تالابها، افزایش آگاهی جهانی در مورد نقش حیاتی تالابها برای مردم و سیاره ی زمین است.
دوم فوریه برابر با ۱۳ بهمنماه روز جهانی تالابها است ، در دوم فوریه سال ۱۹۷۱ میلادی، برابر با ۱۳۴۹ هجری شمسی ، در شهر رامسر ایران معاهدهای جهانی برای حفاظت از تالابها به تصویب رسید که به «کنوانسیون رامسر» مشهور شد.
میزبانی ایران در انعقاد چنین پیمانی در شهر رامسر موجب شد تا نام رامسر بر کنوانسیون بین المللی تالابها نقش ببندد و پرچم پیشرفتهترین کنوانسیون زیست محیطی جهان در مقر دائمی این کنوانسیون در شهر گلندِ سوییس با نام رامسر مزین گردد. این روز (سیزدهم بهمن هر سال) به عنوان روز جهانی تالابها نام گذاری گردیده است.
هدف از برگزاری روز جهانی تالابها، افزایش آگاهی جهانی در مورد نقش حیاتی تالابها برای مردم و سیاره است. روز جهانی تالابها پس از تصویب آن توسط مجمع عمومی در ۳۰ اوت ۲۰۲۱ و در قطعنامهای با حمایت ۷۵ کشور عضو به عنوان یکی از روزهای بین المللی سازمان ملل متحد شناخته شده و برگزار میشود.
ماموریت این کنوانسیون حفاظت و استفاده خردمندانه از تالابها از طریق اقدامات ملی و محلی و همکاریهای بین المللی به عنوان کمک به دستیابی به توسعه پایدار در سراسر جهان است.
دبیرخانه کنوانسیون رامسر در مقر اتحادیه حفاظت از طبیعت (IUCN) در شهر گلند سوییس مستقر است و در حال حاضر تعداد اعضای متعاهد ۱۷۲ کشور و تعداد تالابهای با اهمیت بین المللی ثبت شده ۲۵۰۳ مورد و با مجموع مساحتی بیش از ۲۵۷ میلیون هکتار میباشد ، تالابهای مشمول این پیمان با نام «تالاب رامسر یا رامسر سایت» شهرت دارند.
طرفهای متعاهد در این کنوانسیون موظفند که تالابهای حائز اهمیت سرزمین خود را تعیین، نقشههای اصلاحی تالابها را به نحوی تنظیم و اجرا کنند که حفظ و حراست و بهره برداری صحیح از آنها را در سرزمین خود تسهیل نمایند ، همچنین با اعمال مدیریت صحیح کوشش کنند و تسهیلات لازم برای حفاظت تالابها و موجودات وابسته در منطقه تالابها فراهم گردد.
ایران که پیشتر با ثبت ۲۵ تالاب یکی از مهمترین کشورهای کنوانسیون رامسر بود، حالا با دستکم ۱۰ تالاب در معرض خطر شدید در صدر فهرست مونترو قرار گرفته است ، بهطوریکه گفته میشود دوسوم تالابهای ایران نابود و به کانون گردوغبار تبدیل شدهاند.
در فهرست مونترو کنوانسیون رامسر، نام تالابهایی ثبت میشود که خطر نابودی آنها را بهشدت تهدید میکند.
ایران که خاستگاه اصلی کنوانسیون رامسر بود، با گذشت حدود پنج دهه به یکی از کشورهایی تبدیل شد که بیشتر تالابهایش با خطر نابودی مواجهاند.
به گفته ناصر طالب بیدختی، عضو هیئتعلمی دانشگاه شیراز، در حال حاضر ایران با ۹ سایت تالابی در آستانه انقراض به همراه یونان در صدر فهرست سیاه (مونترو) کنوانسیون رامسر قرار دارد.
تالاب انزلی در استان گیلان، تالابهای انتهای جنوبی هامون، پوزک، هامون صابری، هامون هیرمند در استان سیستان و بلوچستان، تالابهای نیریز و کمیجان در استان فارس و تالابهای شادگان، خودالامیه و خورموسی در استان خوزستان، پهنههای آبی در معرض انقراض در ایراناند.
علاوه بر این تالابها که نامشان در فهرست مونترو درج شده است، دیگر تالابهای ایران نیز وضعیت مناسبی ندارند.
تالابهای آلاگل و آلما گل در استان گلستان و تالابهای شور گل، یادگارلو و درگه سنگی در استان آذربایجان غربی از آن جملهاند.
دادههای پژوهشی بیانگر آن است که دستکم ۲۰ تالاب استان فارس نیز بهشدت در معرض خشکی کامل قرار گرفتهاند.
تابستان امسال نیز تالاب هشیلان در استان کرمانشاه بهطور کامل خشک شد. اواخر تیرماه نیز سازمان حفاظت محیطزیست از خشکی کامل تالاب گاوخونی خبر داد. هشدارها درباره خطر خشک شدن تالاب هورالعظیم نیز همچنان جدی است. ضمن اینکه تالاب میانکاله هم وضعیت مناسبی ندارد.