کاهش نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی؛ فرصت‌ها و چالش‌های بازیگران جدید
کاهش نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی؛ فرصت‌ها و چالش‌های بازیگران جدید
نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی، به‌ویژه در ارمنستان و جمهوری آذربایجان، با تمرکز جنگ در اوکراین کاهش یافته است.
این شرایط زمینه ورود بازیگران جدیدی مانند ترکیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا را فراهم کرده و تحولات سیاسی و امنیتی تازه‌ای را رقم زده است.
نفوذ روسیه در مرزهای جنوبی‌اش، به‌ویژه در ارمنستان و جمهوری آذربایجان، با توجه به تمرکز مسکو بر جنگ اوکراین، به شدت کاهش یافته است.
به گزارش رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، این تغییرات باعث شده بازیگران جدید منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه ترکیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا وارد عرصه قفقاز جنوبی شوند و موقعیت روسیه را به چالش بکشند.
دیدار نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان و الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در ابوظبی، بدون میانجی‌گری روسیه و با هدف توافق صلح احتمالی، نشانه بارزی از فاصله گرفتن این دو کشور از نفوذ روسیه است.
هرچند این دیدار نتیجه عملی نداشت، اما تعهد به مذاکرات دوجانبه و اعتمادسازی بین دو طرف در بیانیه مشترک دیده شد.
روابط ارمنستان با روسیه پس از جنگ 2016 و سپس جنگ 44 روزه سال 2020، که منجر به بازپس‌گیری برخی مناطق توسط آذربایجان شد، به شدت تیره شده است.
تحلیلگران، از جمله رئوف میرقدیرف و روبن مهرابیان، معتقدند ارمنستان در تلاش است تا از سلطه روسیه رهایی یابد و نقش بازیگر اصلی منطقه را به سایر قدرت‌ها واگذار کند.
رویدادهای اخیر در ارمنستان، از جمله بازداشت سامول کاراپتیان میلیاردر روسی-ارمنی و اسقف باگرات گالستانیان، نشانه تلاش برای کاهش نفوذ روسیه در امور داخلی این کشور است.
واکنش تند مسکو و اتهام دخالت در این امور نیز بر تنش‌ها افزوده است.
از سوی دیگر، جمهوری آذربایجان نیز روابط خود را با روسیه کاهش داده و دیدارهای سطح بالای دوجانبه را تعلیق کرده است.
این اقدامات پس از کشته شدن دو آذربایجانی در روسیه و گزارش‌هایی درباره شکنجه صورت گرفت.
به گزارش رادیو آزادی، آذربایجان نقش مهمی در صادرات گاز روسیه به اروپا ایفا می‌کند، اما تلاش دارد وابستگی خود به روسیه را کاهش دهد.
مسئله کنترل راه “دالان زنگزور” و نظارت سازمان امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) بر آن، به چالشی مهم تبدیل شده است.
ارمنستان این مسیر را تهدیدی برای حاکمیت خود می‌داند و مذاکرات درباره حضور روسیه در این منطقه ادامه دارد.
همچنین، نزدیک شدن ارمنستان به ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا، با سفر پاشینیان به آنکارا و امضای منشور مشارکت راهبردی با آمریکا، نشان‌دهنده تلاش ایروان برای گسترش روابط فرامنطقه‌ای و کاهش وابستگی به روسیه است.
کارشناسان معتقدند که هرچند وابستگی اقتصادی ارمنستان به روسیه هنوز پابرجاست، اما تحولات اخیر نویددهنده تغییرات ژئوپلیتیکی مهمی در قفقاز جنوبی است که می‌تواند توازن قدرت منطقه را دگرگون سازد.
