مستندسازی فرهنگی؛ آینه‌ای برای دیدن نقش واقعی جوامع مسلمان در جهان
مستندسازی فرهنگی؛ آینه‌ای برای دیدن نقش واقعی جوامع مسلمان در جهان
مسلمانان در هر کشوری که زندگی می‌کنند، بخشی جدایی‌ناپذیر از ساختار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن جامعه‌اند.
مسلمانان همان‌قدر که از پیشرفت کشورها بهره می‌برند، در ساختن این پیشرفت سهیم هستند.
با این حال، بدون مستندسازی فرهنگی دقیق و روایت‌گر، بخش مهمی از این نقش در حاشیه مانده و دیده نمی‌شود.
در سال‌های اخیر، تصویر مسلمانان در بسیاری از رسانه‌های جریان اصلی جهان، بیشتر از دریچه سیاست و امنیت بازنمایی شده تا از زاویه فرهنگ، دانش و مشارکت اجتماعی.
این در حالی است که به گفته پژوهش‌های مراکزی مانند پیو ریسرچ سنتر «Pew Research Center» مسلمانان در اروپا و آمریکای شمالی، حضوری فعال در عرصه‌های دانشگاهی، پزشکی، کارآفرینی و هنر دارند و نسل جدید آنان خود را هم‌زمان جزئی از امت اسلامی و شهروند مسئول کشور محل اقامت می‌داند.
در چنین فضایی، مستندسازی فرهنگی نقشی کلیدی در اصلاح این تصویر یک‌سویه ایفا می‌کند. تولید مستندهایی که زندگی روزمره خانواده‌های مسلمان، فعالیت‌های داوطلبانه آنان در خیریه‌ها، مشارکت در انتخابات محلی و ملی، و سهمشان در اقتصاد و علم را نشان می‌دهد، می‌تواند مخاطبان غیرمسلمان را با واقعیتی متعادل‌تر آشنا کند.
شبکه‌هایی مانند «بی بی سی»، «الجزیره» و برخی پلتفرم‌های بین‌المللی پخش مستند، در سال‌های اخیر نمونه‌هایی از این روایت متفاوت را ارائه کرده‌اند؛ هرچند هنوز این تلاش‌ها با حجم روایت‌های کلیشه‌ای فاصله دارد.
از نگاه اسلامی، این نوع مستندسازی صرفاً یک کار رسانه‌ای نیست، بلکه بخشی از «شهادت بر مردم» و معرفی چهره واقعی مسلمانان به جهانیان است؛ همان‌گونه که آیه «وَجَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ» بر آن تأکید می‌کند.
کارشناسان رسانه‌ای در گفت‌وگو با برخی رسانه‌های بین‌المللی بر این باورند که اگر نهادهای اسلامی، مراکز فرهنگی و جوامع مسلمان در کشورهای مختلف به‌صورت هدفمند از فیلم‌سازان جوان، گروه‌های مستندساز دانشجویی و پروژه‌های مشترک با شبکه‌های جهانی حمایت کنند، می‌توانند روایتی زنده، شریف و واقعی از مسلمانان ارائه دهند.
روایتی که نشان می‌دهد مسلمانان نه یک «اقلیت مسئله‌دار»، بلکه شریک جدی در پیشرفت معنوی و مادی جوامع‌اند.
آیت الله العظمی شیرازی چندی پیش در یکی از نشست های علمی، اشاره به روایتی از امام رضا علیه السلام در رابطه با وجوب نشر معارف اهل بیت علیهم السلام داشتند که از آن حضرت چنین نقل شده است : «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا،» فَقُلْتُ لَهُ: «فَکَیْفَ یُحْیِی أمْرَکُمْ؟» قالَ: «یَتَعَلَّمُ عُلُومَنا و یُعَلِّمُها النّاسَ، فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا». خداى رحمت كند بنده اى را كه امر معارف ما را احيا كند ، و زمانی که اباصلت، از چگونگى اين مهم مى پرسد ، چنین می شنود : علوم ما را فرا گيرد و به مردم بياموزد ، كه اگر مردم زيبايى هاى كلام ما را مى دانستند ، از ما پيروى مى كردند.
معظم در این رابطه فرمودند : امام رضا علیه السلام در رابطه با اهمیت و لزوم این مساله ، و وجوب نشر معارف اهل بیت علیهم السلام تاکید فرموده اند، و در این جا از لفظ ناس یعنی مردم استفاده شده ، یعنی مهم این است که محاسن کلام و گفتار نیکوی رسول خدا و عترت طاهره به همه ی مردم دنیا برسد.
معظم له در ادامه تاکید فرمودند : اگر این واقعیات به مردم برسد ، و آنچه که رسول خدا و اهل بیت علیهم السلام بیان فرمودند ، به مردم دنیا برسد ، و مردم دنیا از آن آگاه شوند ، قطعا پذیرای اسلام خواهند شد.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : این اسلامی که غربی ها و برخی از مردم دنیا از آن نفرت پیدا کرده اند ، اسلام واقعی نیست ، بلکه فقط نام آن ، اسلام است ، لذا اگر اسلام واقعی به مردم دنیا برسد ، و اگر مردم دین را بشناسند ، و تاریخ اهل بیت علیهم السلام به آنان برسد ، از دین اسلام و مسیر اهل بیت علیهم السلام پیروی می کنند.
