دریای خزر، بزرگ‌ترین دریاچه جهان، امروز نه‌تنها با بحران کاهش تراز آبی روبه‌رو است، بلکه آلودگی‌های نفتی، فاضلاب شهری، زباله و زه‌آب‌های کشاورزی آن را به دریاچه‌ای آلوده و تهدیدی جدی برای سلامت انسان، گیاهان و جانوران ساحلی بدل کرده است.
دریای خزر، که روزگاری به‌عنوان گنجینه طبیعی و منبع تنوع زیستی منطقه شناخته می‌شد، اکنون در محاصره انواع آلودگی‌هاست.
از آلودگی‌های نفتی که از سواحل جمهوری آذربایجان به ایران سرریز می‌شود، تا فاضلاب خام شهرهای شمالی و زباله‌های رهاشده در نوار ساحلی، همه در تداوم این فاجعه زیست‌محیطی نقش دارند.
به گفته کارشناسان محیط زیست، اکنون بیش از 27 نقطه در خزر به‌عنوان مناطق خطرناک میکروبی شناسایی شده‌اند.
محمدعلی یکتانیک، پژوهشگر محیط زیست، از وضعیت بحرانی دریا خبر داده و خواستار برافراشتن «پرچم سیاه» در این مناطق شده است.
ورود زه‌آب‌های کشاورزی حاوی سموم و فلزات سنگین، تخلیه فاضلاب‌های صنعتی و شهری و عدم مدیریت اصولی زباله‌ها، سهم ایران را در آلودگی غیرنفتی خزر بسیار بالا برده است.
از سوی دیگر، بی‌توجهی به هشدارهای پزشکی درباره شنا در سواحل آلوده، جان هزاران شهروند را تهدید می‌کند.
در حالی که ماهیان خاویاری، فک خزری و کیلکا در آستانه نابودی‌اند، آلودگی‌ها به آب‌های زیرزمینی نیز نفوذ کرده‌اند و زنجیره تغذیه انسانی را به خطر انداخته‌اند.
نبود اراده جدی در مدیریت بحران، ضعف در اجرای قوانین و بی‌توجهی به تعهدات بین‌المللی، همگی زنگ خطری است برای مرگ تدریجی خزر.
حفظ خزر، تنها با عزم جدی مسئولان و مشارکت آگاهانه مردم ممکن است؛ پیش از آنکه این دریاچه ارزشمند به نقطه بی‌بازگشت برسد.
