سفر پرماجرای نسخه‌های خطی اسلامی به کتابخانه‌های آلمان
هزاران نسخه خطی اسلامی و عربی، از طریق جنگ‌ها، هدایا، مبادلات دیپلماتیک و استعمار، راهی کتابخانه‌های عمومی آلمان شده‌اند.
گنجینه‌هایی که امروز نه‌تنها نماد تاریخچه‌ای پیچیده از تعاملات اروپا و دنیای اسلام هستند، بلکه میراثی فرهنگی‌اند که پژوهشگران امید دارند از گزند زمان در امان بمانند.
بر اساس گزارشی از الجزیره، مطالعه‌ای دقیق بر شرایط نگهداری بیش از چهل هزار نسخه خطی اسلامی در سه کتابخانه بزرگ عمومی آلمان، ابعاد تازه‌ای از روابط پیچیده و متغیر اروپا با جهان اسلام و شمال آفریقا را نمایان ساخته است.
ورود این آثار به سرزمین‌های آلمانی‌زبان، از دوران قرون وسطی آغاز شد؛ زمانی که تعاملات نظامی، تجاری و دیپلماتیک میان امپراتوری‌های اروپایی و خلافت عثمانی موجب تبادل نسخه‌های ارزشمند عربی، فارسی و ترکی شد.
بخشی از این آثار، هدایای دیپلماتیک بودند و بخشی دیگر از غنائم جنگی به شمار می‌رفتند.
در طول قرن‌های هفده تا نوزده میلادی، مجموعه‌هایی از این آثار در اروپا شکل گرفتند؛ اما با تغییرات سیاسی و سکولار شدن حکومت‌ها، بسیاری از این گنجینه‌ها پراکنده ماندند.
جنگ جهانی دوم نیز تأثیر زیادی بر جابه‌جایی این نسخه‌ها داشت؛ چنان‌که نسخه‌هایی از کتابخانه‌های آلمان شرقی به اتحاد جماهیر شوروی منتقل و سال‌ها بعد بازگردانده شدند.
امروز، کتابخانه‌های دولتی برلین، بایرن و گوتا، بزرگ‌ترین مجموعه‌های نسخ شرقی را در اختیار دارند.
کتابخانه برلین با دستور فردریک ویلهلم اول در سال 1661 تأسیس شد و نسخه‌هایی از قرآن، آثار ادبی فارسی و علمی عربی را گرد آورد.
این گنجینه‌ها، نه‌تنها بازتابی از تاریخ پرتنش میان شرق و غرب هستند، بلکه فرصتی برای شناخت تمدنی غنی و چندبعدی در دل کتابخانه‌های غربی فراهم می‌آورند.
