پنجم شعبان سالروز ولادت باسعادت امام سجاد علیه السلام

حضرت علی بن الحسین فرزند امام حسین و چهارمین پیشوای مسلمانان با کنیه‌های ابوالحسن و ابومحمد، در پنجم شعبان سال 38 هجری در مدینه متولد شدند.

از مشهورترین القاب ایشان می‌توان به زین‌العابدین، سیدالساجدین، سجاد، زکی، امین، و ذوالثّفنات اشاره کرد.

امام سجاد علیه السلام، فرزند امام حسین علیه السلام و چهارمین امام مسلمانان، بنا به قول مشهور ، در روز پنجم شعبان سال 38 قمری دیده به جهان گشودند.

مادر امام سجاد علیه‌السلام، «شهربانو» دختر یزدگرد سوم، امپراتور بزرگ ایران است، برای او نام‌های دیگری چون: غَزاله، جَیِّده، سلافه، خوله و برّه نیز ذکر گردیده ، و به نوشته ایتان کلبرگ در دانشنامه اسلام، نام فارسی‌اش «جهانشاه»، «شهربانو»، یا «شاه زنان» می‌باشد.

بنا به روایت شیخ مفید، امیرالمومنین علیه‌السلام در عصر خلافت خویش، حریث بن جابر حنفی را به حکومت یکی از نواحی شرق عالم اسلام برگماردند و او در زمان حکومت خود دو دختر یزدگرد سوم را به نزد آن حضرت فرستاد، امام علی علیه‌السلام یکی از آن دو یعنی -شهربانو- را به فرزندشان امام حسین علیه‌السلام بخشیدند و از آن بانوی شریف، امام سجاد علیه‌السلام متولد گردیدند، و دیگری را به محمد بن ابی‌بکر واگذاشتند و جناب قاسم بن محمد از او متولد شد.

بنابراین امام سجاد و قاسم بن محمد بن ابی‌بکر پسرخاله یکدیگر می‌باشند، گفتنی است که قاسم بن محمد پدر «امّ فروه»، جد مادری امام جعفرصادق علیه‌السلام می‌باشد.

امام سجاد، بخشی از حیات امیرالمومنین و نیز دوران امامت امام حسن مجتبی و امام حسین را درک کرده و ناظرِ تلاش معاویه برای تحت فشار گذاشتن شیعیان در عراق و دیگر نقاط بوده اند.

امام سجاد همراه پدر بزرگوار خود و سایر اصحاب ایشان در کربلا حضور داشتند و در روز عاشورا شاهد پرپر شدن پدر و برادر و عمو و سایر شهدای کربلا بودند.

ایشان به مصلحت الهی در آن روز بیمار بودند تا امامت و رهبری جامعه را بعد از امام حسین برعهده بگیرند، و همراه اسرا به کوفه و شام رفتند و اگر بیدارگری های ایشان و عمه بزرگوارشان حضرت زینب در کوفه و شام نبود چه بسا یاد عاشورا و کربلا تا امروز زنده نمی ماند.

یکی از این بیدارگری ها، خطبه معروف امام سجاد در مسجد شام در برابر یزید است.

هنگامى که آن حضرت در حضور یزید، پیشنهاد سخنرانى کردند، یزید مانع شد، جمعى از مردم گفتند: بگذار منبر برود و سخنى از او بشنویم.

یزید گفت: اگر منبر برود پایین نخواهد آمد مگر این‌ که من و آل ابى‌ سفیان را رسوا خواهد کرد.

به او گفتند: این جوان چه مى‌ تواند بگوید که چنین تأثیرى داشته باشد؟ گفت: «اِنَّهُ مِنْ أَهْلِ بَیْتٍ قَدْ زُقُّوا الْعِلْمَ زَقّا»؛ (او از خاندانى است که از کودکى علم به او آموخته‌ اند).

ولى مردم همچنان اصرار کردند و یزید ناچار شد اجازه دهد و امام به منبر رفتند و آن خطبه معروف و بى‌ نظیر را خواندند و دل‌ ها را تکان دادند و چشم ‌ها را گریان ساختند.

دعا و نیایش، راهبردی فرهنگی بود که امام سجاد، پس از واقعه عاشورا در دوران سیاه و خفقان بنی امیه، از آن برای هدایت مردم استفاده کردند.

آن امام بزرگوار در شرایط خفقان اموی و مروانی می بایست شیوه ای نوین برای مبارزه در پیش می گرفتند تا بتواند آن محیط تاریک و ظلمانی و آن مردم غافل و بی خبر را از چنگ آموخته های باطل معاویه و یزید و امویان و نیز از تسلّط دستگاه های اهریمنی خلاص کنند، شیوه ای که هم بتواند مردم را با حقایق و معارف دین و سیره راستین رسول خدا و عترت طاهره آشنا سازد و انقلابی در دنیای اسلام ایجاد کند و هم بهانه به دست دشمن ندهد.

صحيفه سجّاديّه، از دعاهاى آن امام، مجموعه ‏اى از بهترين و فصيح‏ترين و زيباترين دعاها، با محتواى بسيار بلند و بالا و عميق است ، و جمله به جمله ی آن درس تازه ‏اى به انسان آموزش می دهد، و به راستى طرز نيايش و مناجات با خداوند را به هر انسانى مى‏ آموزد، و روح و جان آدمى را نور و صفا مى‏ بخشد.

رساله حقوقیه امام سجاد نیز از آثار به جا مانده از آن حضرت، به دلیل توجه به ماهیت حقیقی انسان، در بردارنده نکاتی است که حقوق بشر امروزی بدان جهت که آن چنان به ماهیت حقیقی انسان توجه نداشته است از ژرفا و عمقی که امام سجاد به آن نگریسته اند، بسیار دور است.

شعر معروفِ فَرَزدَق در وصفِ امام زین العابدین، صحنه ای شگرف و بی نظیر از احترامِ مردم به امام سجاد در مقابلِ بی‌توجهیِ آنان به هشام بن عبدالملک در ازدحامِ حجّ را توصیف می‌کند.
برخی از منابع تاریخی از شهادت امام سجاد با زهر ولید بن عبدالملک در 25 محرم سال 94 ه‍جری قمری سخن گفته اند، محل دفن آن امام بزرگوار در قبرستانِ بقیع، کنارِ قبرِ عموی بزرگوارشان امام حسن مجتبی و نیز فرزند و نوه بزرگوارشان امام محمدباقر و امام جعفر صادق می باشد.