آیت‌الله العظمی شیرازی: تفسیر قرآن تنها برای معصومین است و غیر معصومین حق تفسیر قرآن را ندارند
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز شنبه ششم جمادی الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی سه واژه ی ظاهر ، تفسیر و تاویل در آیات قرآن را شرح داده و فرمودند : مرحوم شیخ انصاری در کتاب رسائل و سایر فقها ، قبل و بعد ایشان مطرح کرده اند که ظواهر در قرآن حجت است ، یعنی در جاهایی که معنای لفظ برای افرادی که اهل لغت عرب هستند مشخص و معلوم است ، آن ظاهر ، حجت است ، اما تفسیر به معنی بیان امر غیرظاهر است ، و کلمه ی تفسیر به معنای بیان الغامض و تشریح چیزی که مُجمَل بوده ، و روشن نیست ، و ظهور نداشته ، و و غیرمعصوم آن را درک نمی کند ، و تاویل به معنای اراده از لفظ به معنایی غیر از معنای ظاهری است.
معظم له در بیان شباهت و تفاوت تفسیر و تاویل فرمودند : شباهت تاویل و تفسیر در آن است که در هر دو ، معنای ظاهر برای انسان عادی و غیرمعصوم قابل درک نیست ، اما تفاوت آن ها در این است که تفسیر در مواردی است که معنا ظهور ندارد و بایستی چیزی آن را معنا کند ، مثلا مراد از یک مُجمَل ذکر شود ، اما در تاویل معنایی ظهور دارد ولی برای آن ، معنای دیگری در نظر می گیرند ، و می گویند مراد از این لفظ ، به این معناست.
ایشان با اشاره به نکوهش تفسیر به رای در روایات متعدد از جمله حدیثی از پیامبر اکرم : مَن فَسَّرَ القُرآنِ بِرأيِهِ ، فَلْيَتَبوأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ ، هرکس قرآن را بر اساس رای خود تفسیر کند ، گرفتار آتش جهنم می شود ، فرمودند : به جز معصومین علیهم السلام کسی حق تفسیر قرآن را ندارد ، چرا که غیرمعصوم قدرت درک باطن قرآن را ندارد و هر آن چه که بگوید صحیح نیست ، چون اراده از کلام خدا در معنایی کرده که کذب محض است.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حجیت نظر مجتهد فرمودند: نظر مجتهد، برای خودش و برای کسی که مقلد اوست، حجت است، اما برای مجتهد دیگر و مقلدین سایر مراجع، نظر آن مجتهد، حجت نیست.
معظم له در ادامه فرمودند: این مساله همانند آن است که فرد بیمار چون اهل خبره نیست، در میان صد پزشک، به یک پزشک که ثقه و اهل خبره است، مراجعه می کند، و نظر آن پزشک، برای او حجت است، ولو پزشک دیگری، نظر او را قبول نداشته باشد.
ایشان هم چنین تاکید فرمودند: در تمام اختلاف هایی که میان اهل خبره در زمینه های مختلف مانند پزشکی، سیاست، خیاطی، بنایی، و مهندسی وجود دارد، قول و عمل اهل خبره و ثقه ای که افراد غیرمتخصص به او مراجعه می کنند، حجت است، چون خود آن فرد، اهل خبره نیست.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تکلیف مجتهدی که در مساله ای نظر ندارد، یا دچار شک و تحیر است، فرمودند: در این زمینه میان فقها اختلاف وجود دارد، برخی از فقها تصریح کرده اند در شرایطی که مجتهدی شک کرد و مجتهد دیگری در آن مساله نظر دارد، باید به احکام شک عمل کند، و تقلید بر او حرام است، اما برخی از فقها معتقدند که آن مجتهد می تواند در این مساله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، در جایی که مطمئن به اشتباه بودن نظر او نباشد و برداشت من هم همین است.
ایشان در رابطه با مکان دفن حضرت زینب سلام الله علیها فرمودند : مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی کتابی به نام دعا و زیارت دارند ، که در آن جا ذکر می کنند که امیرالمومنین سه دختر داشتند که نام هر سه زینب و کنیه آن ها ام کلثوم بود ، دو نفر از این بزرگواران ، هم دختر امیرالمومنین و هم دختر فاطمه زهرا بودند ، که مشهور به زینب و ام کلثوم هستند ، و اسم حضرت ام کلثوم هم زینب بوده است ، نفر سوم دختر امیرالمومنین بوده اما از فاطمه زهرا نبوده است.
معظم له در ادامه فرمودند : در کتاب دعا و زیارت ، از برخی علما نقل شده که سومین دختر امیرالمومنین که اسم او هم زینب و کنیه اش ام کلثوم بوده ، و مادرش حضرت زهرا نبوده و از همه هم کوچکتر بوده ، در زمانی که امام حسین زنده بودند ، در مدینه از دنیا رفته ، و امام حسین ، او را تشییع و دفن نموده اند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با محل دفن هر سه فرزند امیرالمومنین به نام زینب و کنیه ام کلثوم ، فرمودند : زینب کبری در دمشق دفن شده ، و زینب وسطی که به ام کلثوم مشهور است ، در مصر مدفون شده ، و زینب صغری که کنیه او هم ام کلثوم بوده در زمان امام حسین ، در مدینه درگذشته و همانجا دفن شده است.
معظم له در رابطه با تفسیر قرآن فرمودند: کلمه تفسیر در زبان عربی به معنای کشف غامض یعنی آشکار شدن چیزهای سخت و پیچیده است.
ایشان در ادامه فرمودند: لذا اگر برخی از آیات قرآن، در ظاهر روشن بود، به آن تفسیر گفته نمی شود.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تأکید فرمودند: اما اگر آیاتی در قرآن وجود داشت که معانی آن غامض و دشوار بود، آن آیه نیاز به تفسیر دارد.
معظم له در ادامه فرمودند: در چنین شرایطی به غیر از اهل بیت علیهم السلام، منبعی برای تفسیر چنین آیاتی وجود ندارد، و کسی غیر از اهل بیت، باطن قرآن را نمی شناسد و لذا تفسیر قرآن از اهل بیت دریافت می شود.
ایشان با اشاره به آیه 7 سوره آل عمران فرمودند: مطابق با روایات، راسخون در این آیه شریفه که جز خدا و ایشان، تفسیر قرآن را نمی دانند، فقط اهل بیت علیهم السلام می باشند.
آیت الله العظمی شیرازی در پاسخ به این شبهه که تفسیر به رای با تدبر در قرآن در تضاد است ، فرمودند : قرآن ، خودش انسان ها را امر به تدبر و تفکر کرده است ، اما تفکر در حدی که معنا ظهور داشته باشد ، نه در جایی که غیرمعصوم آن را بلد نیست ، تفکر و تدبر به این معناست که این آیه را با آیه ی دیگری جمع کنیم و متوجه بشویم از ظاهر آن چه برداشتی می توان داشت.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: برخی از احکام تیمم، توضیح در رابطه با محوطه وادی السلام، برخی از احکام بیمه، مبنای حلال بودن حیوانات دریایی، احکام غسل، برخی از احکام وضو، برخی از احکام نماز جماعت، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
