در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، گزارش جدیدی از نهاد آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران نشان می‌دهد که اعدام‌ها در این کشور به طور چشمگیری افزایش یافته است.
این اقدامات با دیدگاه‌های فقها و مراجع تقلید مستقل در تضاد است.
در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، گزارش جدیدی از نهاد آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، وضعیت نگران‌کننده اعدام‌ها در این کشور را بازتاب می‌دهد.
طبق این گزارش، از ۱۰ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۸ اکتبر ۲۰۲۴، حداقل ۸۱۱ نفر در ایران باطناب دار حلق‌آویز و اعدام شده‌اند که نسبت به سال گذشته افزایش ۲۳ درصدی را نشان می‌دهد.
این آمار، بخصوص در شرایطی که بسیاری از متهمان از دسترسی به یک روند عادلانه دادرسی محروم‌اند، زنگ خطر جدی برای جامعه جهانی به صدا درمی‌آورد.
نکته‌ای که در این گزارش به‌ویژه قابل توجه است، اعدام زنان و نوجوانان است؛ در این دوره، ۱۲ زن و چهار نوجوان زیر ۱۸ سال نیز به اعدام محکوم شده‌اند.
از مجموع اعدام‌شدگان، بیش از نیمی به اتهام جرایم مربوط به مواد مخدر اعدام شده‌اند.
به‌علاوه، ۷۱.۶۴ درصد از اعدام‌ها به‌صورت مخفیانه انجام شده است که نشان‌دهنده عدم شفافیت در این فرایند است.
این گزارش، به‌عنوان یک فراخوان برای همبستگی و حمایت از قربانیان، بر لزوم توجه جامعه جهانی به وضعیت حقوق بشر در ایران تأکید می‌کند.
در حالی که اعدام یک مجازات در بسیاری موارد مگر در مواقع خاص و لازم، مجازاتی غیرقابل قبول تلقی می‌شود، نیاز به تغییرات بنیادین در سیاست‌های قضایی و احترام به حقوق انسانی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
در این شرایط، صدای قربانیان باید شنیده شود و جامعه جهانی نیز باید به آن پاسخ دهد.
در حالی که اعدام به‌عنوان یک مجازات در برخی موارد قانونی در ایران در نظر گرفته می‌شود، بسیاری از این اعدام‌ها با دیدگاه‌های فقها و مراجع تقلید مستقل و غیر حکومتی در تناقض است.
بسیاری از مراجع مستقل و غیرحکومتی، بر لزوم عدالت و دادرسی عادلانه تأکید دارند و معتقدند که اعمال مجازات‌های شدید بدون شفافیت و رعایت حقوق متهمان نه تنها نادرست است، بلکه به اصول اسلامی و انسانی نیز آسیب می‌زند و باعث ایجاد بدبینی نسبت به مبانی دینی می شود.
علاوه بر این، آموزه‌های اسلامی به مفهوم رحمت و بخشش تأکید می‌کنند و در بسیاری از موارد، مجازات اعدام با این اصول در تضاد است.
بسیاری از فقها و مراجع تقلید مستقل شیعه بر این باورند که باید در پی رویکردهای اصلاحی و انسانی‌تر به مشکلات اجتماعی و قضایی بود و مجازات اعدام را در بسیاری از موارد به‌عنوان راه‌حلی نادرست و غیرانسانی رد می‌کنند.
این تناقض‌ها نشان‌دهنده نیاز به بازنگری در سیاست‌های اجرایی و احترام به اصول حقوق بشر در نظام قضایی ایران است.
آیت‌الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، همواره بر لزوم احترام به حقوق انسان ها و دادرسی عادلانه بر اساس موارین دینی تأکید کرده و معتقدند که مجازات اعدام باید با احتیاط و تنها در موارد بسیار خاص و با شفافیت اجرا شود.
معظم له تاکید فرموده اند که اعدام به‌عنوان یک مجازات در شرایطی که باعث بدبینی حتی غیرمسلمانان نسبت به اسلام می شود، نه‌تنها نباید به سادگی مورد استفاده قرار گیرد، بلکه با آموزه‌های اسلامی که بر رحمت، بخشش و اصلاح تأکید دارند، منافات دارد.
ایشان هم چنین بر این باورند که سیاست‌های سختگیرانه در مواجهه با مشکلات اجتماعی نه‌تنها راه حل مسائل نیست، بلکه به تداوم خشونت و بی‌عدالتی دامن می‌زند.
در این راستا، معظم له خواستار بازنگری در این رویه‌ها و توجه به اصول انسانی و اسلامی در فرآیند رسیدگی به مسائل قضایی شده‌اند.
