آیت الله العظمی شیرازی: مصداق خاص نفس مطمئنه در قرآن کریم، امام حسین علیه السلام هستند اما شامل سایر معصومین علیهم السلام و افراد صالح نیز می شود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز سه شنبه بیست و هفتم ربیع الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیات 27 تا 30 سوره فجر: ای نفس مطمئن و دل آرام، به نزد پروردگارت حاضر شو که او راضی و مرضی از توست، و در صف بندگان خاص من در آی، و در بهشت من داخل شو، فرمودند: نفس مطمئنه همان چیزی است که در قرآن کریم بدان اشاره و از آن باصفات راضیه و مرضیه نام برده است.

معظم له در ادامه فرمودند: روایت خاص در زمینه این آیه شریفه وجود دارد که این آیه در رابطه با امام حسین علیه السلام نازل شده است.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: البته این روایت نیز، مصداق آن را خاص به امام حسین علیه السلام نمی نماید و بر عموم خود باقی است، و شامل ائمه اطهار و معصومین علیهم السلام و نیز سایر افراد صالحی که در درجه ای پس از معصومین علیهم السلام قرار دارند نیز مصداق دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مسائل وقف فرمودند: واقف حق دارد خود ، سرپرستیِ ملکِ وقف را بر عهده گیرد و می تواند متولی تعیین کند ، اگر واقف ، متولی تعیین کرد ، در این صورت حکمِ متولی بودن او صحیح است ، اما اگر واقف ، متولی تعیین نکرد ، در چنین شرایطی ، تعیین واقف ، با حاکم شرع است و او می تواند ممارستِ تولیت کند ، یا کسی را تعیین کند.

معظم له با اشاره به این که حاکم شرع ، وَليُّ مَن لا وليَّ له ، یعنی سرپرست آن چیزی است که سرپرست ندارد ، فرمودند : حاکم شرع در جای امام معصوم در این جهت است ، لذا اگر واقف ، متولی تعیین نکرده باشد ، می تواند متولی تعیین کند.

ایشان با اشاره به این که غیر از واقف و حاکم شرع ، هیچ کس دیگری حق امر و نهی در خصوص ملک وقف شده را ندارد ، فرمودند : تولیت دلیل می خواهد ، و اصل ، عدمِ آن است ، اما مقتضای اصل صحت آن است که گفته شود تولیت صحیح است ، یعنی اگر در جایی نمی دانیم که حاکم شرع ، تولیت برای وقفی تعیین کرده و یا خودشان اداره می کنند ، مقتضای اصل صحت ، این است که بگوییم تولیتِ آن ها صحیح است ، اما اگر می دانیم حاکم شرع یا واقف ، آن ها را متولی نکرده ، دیگران حق ندارند دخالت کنند ، چون تولیت ، دلیل می خواهد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این نکته که سیره آخرین دلیلی است که می توان به آن تمسک کرد ، فرمودند : خود سیره دلیلِ اصل صحت است ، و بر اساس اصل صحت ، می توان قبول کرد که برخی افراد ، که مساجدی را اداره می کنند ، چنانچه نمی دانیم از نظر شرعی درست است یا نه ، بر اساس اصل صحت ، می توان گفت که متولی بودن آنان صحیح است.

معظم با اشاره به لازم نبودن تحقیق در مورد متولی بودن افرادی که ملک وقفی را اداره می کنند ، فرمودند : در چنین شرایطی تفحص در مورد تعیین متولیان توسط واقف یا حاکم شرع ، ضروری نیست و بر اساس اصل صحت ، و هم بر اساس سیره که از باب اصل صحت است ، متولی بودن آنان صحیح تلقی می شود.

ایشان هم چنین با اشاره به این نکته که غالبا کسانی که واقف هستند ، به این گونه جهات توجه ندارند ، و مسائل مربوط به آن را نمی دانند ، فرمودند : اگر در جایی محرز شد و ارتکاز ، کاشف از تعیینِ تولیت بود ، قاعدتا ، تولیت صحیح است.

آیت الله العظمی شیرازی رابطه با حکم متولی شرعی در وقف فرمودند : متولی شرعی کسی است که مکانی را برای حسینیه و یا مسجد وقف می‌کند، و چنانچه این شخص، خودش تولیت آن را بر عهده نگیرد، و تولیت آن را به شخص یا اشخاص دیگری از جمله اقربا و نزدیکان خود و حتی دیگران واگذار نماید، در این صورت آن افراد هم متولی شرعی خواهند بود.

معظم له در رابطه با موقوفه‌ای که واقف برای آن متولی تعیین نکرده فرمودند : چنانچه کسی مکانی را برای مسجد، حسینیه، مدرسه و یا هر چیز دیگری وقف کرد اما برای آن متولی معین نکرد، متولی شرعی آن، فقیه جامع الشرایط است.

ایشان در ادامه فرمودند : در چنین شرایطی فقیه جامع الشرایط می‌تواند تولیت این گونه موقوفه‌ها را به شخص دیگری واگذار نماید، که در آن صورت، آن افراد هم متولی شرعی خواهند بود.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر اختیارات حاکم شرع در این گونه موقوفه‌ها فرمودند: حسب امر و نظر فقیه جامع الشرایط و هر آنچه که در مسیر وقف مصلحت بداند، لازم است که به آن عمل شود.

معظم له در ادامه فرمودند : گاه ممکن است که متولی شرعی، سرپرستی و اداره‌ی مکان وقف شده را به چند نفر واگذار نماید که در چنین شرایطی لازم است آن افراد نسبت به امور آن موقوفه با یکدیگر توافق داشته باشند.

ایشان در ادامه فرمودند: چنانچه فقیه جامع الشرایط وجود نداشت، سرپرستی و تولیت اوقاف با عدوا مومنین و در صورت نبودن عدول مومنین، با سایر مومنین و مسلمانان است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با آیه ۲۸ سوره آل عمران : إِلَّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقَاةً مگر برای در حذر بودن از شرّ آنها تقیه کنند ،فرمودند : در زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تقیه بوده ، تقیه مانند سایر مسائل است و علما در کتاب هایشان پیرامون آن مطالبی ذکر کرده اند ، تقیه درجاتی دارد ، که گاه واجب ، گاه حرام ، گاه مستحب ، گاه مکروه و گاه مباح است ، یعنی بر حسب مورد ، شخص و زمان و مکان ، حکم آن تفاوت پیدا می کند ، مثلا عمار که از بهترین اصحاب رسول خدا بود ، و همراه با پدر و مادرش که ایشان هم از بهترین اصحاب رسول خدا بودند ، در چنگال کفار گرفتار آمده و شکنجه شدند ، که داستانی مشترک ، در زمان و مکان مشترک داشتند ، اما دو نفر از آنان یعنی پدر و مادر عمار ، تقیه کردند و به شهادت رسیدند ، و یکی از آنان یعنی عمار ، تقیه را اختیار کرد ، لذا عمل هر سه ، صحیح بوده ، اما بر حسب موارد ، مختلف بوده است.

معظم له هم چنین در رابطه با مساله تقیه فرمودند : تقیه مانند سایر مسائل است و علما در کتاب هایشان پیرامون آن مطالبی ذکر کرده اند ، تقیه درجاتی دارد ، که گاه واجب ، گاه حرام ، گاه مستحب ، گاه مکروه و گاه مباح است ، یعنی بر حسب مورد ، شخص و زمان و مکان ، حکم آن تفاوت پیدا می کند ، مثلا عمار که از بهترین اصحاب رسول خدا بود ، و همراه با پدر و مادرش که ایشان هم از بهترین اصحاب رسول خدا بودند ، در چنگال کفار گرفتار آمده و شکنجه شدند ، که داستانی مشترک ، در زمان و مکان مشترک داشتند ، اما دو نفر از آنان یعنی پدر و مادر عمار ، تقیه کردند و به شهادت رسیدند ، و یکی از آنان یعنی عمار ، تقیه را اختیار کرد ، لذا عمل هر سه ، صحیح بوده ، اما بر حسب موارد ، مختلف بوده است.

ایشان در رابطه با انواع تقیه فرمودند : مرحوم شیخ انصاری رساله ای در باب تقیه دارد ، که در آن جا ذکر می کند که تقیه بر پنج قسم است ، تقیه ی واجب ، تقیه ی حرام ، تقیه ی مستحب ، تقیه ی مکروه ، تقیه ی مباح ، که موارد آن مختلف است ، و حکم آن هم نسبت به اشخاص و مکان و زمان ، متفاوت است ، و تابع ظروف و شرایط و دلایل مختلف می باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با فرازی از آخرین توقیع منسوب به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف « سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَى الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ» ( کسانی از شیعیان می آیند که ادعای مشاهده کنند، آگاه باشید که هر کس قبل از خروج سفیانی و ندای آسمانی ادعای مشاهده کند، دروغگویی بی پرواست فرمودند : ادعای مشاهده در این توقیع، منظور رویتی است که اگر در آن ادعای وکالت و نیابت خاص گردد.

معظم له در رابطه با چگونگی صدور این کلام از مولای ما حضرت صاحب العصر و الزمان فرمودند : نواب خاص اول و دوم و سوم حضرت بقیة الله، غیر از نائب خاص چهارم که آخرین نفر آنها هم بوده، هر کدام که می خواستند از دنیا بروند، رساله و مکتوبی از حضرت حجت می آوردند که در آن قید شده بود که در آستانه از دنیا رفتن هستند و شیعیان پس از آنان به نائب خاص بعدی با ذکر نامی که می کردند، باید مراجعه نمایند.

ایشان در ادامه فرمودند : این کار توسط عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، و حسین بن روح، نواب خاص اول و دوم و سوم صورت گرفت و هر سه نائب خاص، شیعیان را با در دست داشتن رساله و مکتوب، با ذکر نام به نائب خاص بعدی ارجاع می دادند، و آنان را این گونه از هم از مرگ خود و هم از وجود نائب خاص بعدی خبردار می کردند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نحوه صدور توقیع مذکور فرمودند : اما زمانی که هنگام مرگ علی بن محمد سَمُری نائب خاص چهارم فرا رسید، در رساله و مکتوبی که از امام زمان دریافت کرد، حضرت به او تاکید فرموده بودند که تو به زودی از دنیا خواهی رفت، و پس از خودت، هیچ کس را به عنوان نائب خاص تعیین نکن، یعنی پس از تو نیابت خاص دیگری وجود ندارد.

معظم له در ادامه فرمودند : در آن توقیع حضرت حجت تاکید فرمودند که غیبت صغری به پایان رسیده و غیبت کبری آغاز شده است و در آنجا تصریح نموده اند که هر کس ادعای رویت برای وکالت و نیابت خاص را نماید، او را تکذیب کنید، و این به معنای نیابت خاص و نه هر رویت و دیداری می باشد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: وقت شرعی قضای نماز مغرب و عشا، مفهوم اجتهاد و اهب خبره بودن در احکام شرعی، توضیحاتی در رابطه با لیالی مقمره، و دلایل کراهت استفاده از نام اصلی حضرت مهدی عجل الله نعالی فرجه الشریف، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.