اول شهریور ماه، همزمان با زادروز بوعلی سینا در تقویم ایرانی به عنوان روز پزشک نام گرفته است ، اما این روزها کادر درمانی در ایران حال و روز خوشی ندارد.
نگاهی به آمار مهاجرت پزشکان ایرانی نشان می‌دهد یک‌چهارم پزشکان طی سال های اخیر به اروپا و آمریکا مهاجرت کرده‌اند.
بر اساس آمارهای سازمان نظام‌پزشکی، ۵۰ درصد از ورودی‌های پزشکی در دانشگاه تهران که اکثریت آنها از میان ۱۰۰ نفر اول کنکور سراسری‌اند، مهاجرت می‌کنند.
بحران مهاجرت تنها به پزشکان متخصص ختم نمی‌شود ،دبیرکل خانه پرستار کشور از مهاجرت سالانه بیش از ۳۰۰۰ پرستار خبر می‌دهد و معتقد است بیشتر افراد بعد از فارغ‌التحصیلی به دنبال مهاجرت‌اند ، سال ۲۰۱۸ و تنها در کشور آمریکا، چهار هزار پرستار ایرانی فعال بودند.
پزشکان عمومی بالاترین میزان مهاجرت را در میان سایر گروه‌های پزشکی دارند ، آنها کم‌درآمدترین گروه پزشکی هستند ، گفته می‌شود کشورهای کانادا، انگلستان، آلمان، استرالیا و نیوزیلند، دانمارک، سوئد و نروژ در کنار کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، از پرطرفدارترین کشورها برای مهاجرت پزشکان به شمار می‌روند.
تحلیلگران دلایل مهاجرت پزشکان از ایران را در درجه اول اقتصادی و در کنار آن، موضوعات دیگری هم چون عدم امکان به کارگیری بسیاری از فارغ‌التحصیلان حرفه های پزشکی، در مکان مناسب می دانند ، بعضی از این افراد به دلیل آنکه موقعیت مناسبی در ایران وجود ندارد، تصمیم به خروج می‌گیرند. همچنین عدم ایجاد تسهیلات و مشوق‌های لازم برای دلگرم شدن شاغلان حرفه پزشکی برای ماندگار شدن در ایران ، از دیگر دلایل این مهاجرت پزشکان است.
ارائه تسهیلات فراوان و امکانات سهل‌الوصول در کشورهای مختلف دنیا به ویژه برای جذب نخبگان ایرانی از دیگر عوامل تسیهل‌کننده مهاجرت پزشکان است ، به گونه‌ای که پیش‌تر آزمون و نمره آزمون ملاک پذیرش مهاجرت پزشکان در دیگر کشورها بود، اما بسیاری از کشورها این ملاک را در پذیرش پزشکان حذف کرده‌اند.
با این حجم از مهاجرت پزشکان، نظام سلامت در آینده در بسیاری از رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی، مثل داخلی، بیهوشی، کودکان، فوق‌تخصص جراحی اطفال و جراحی قلب و فوق تخصص کلیه با کمبود مواجه می‌شود. این موضوع را رئیس سازمان نظام‌پزشکی هم در یک نشست خبری مطرح کرد و گفت: «اگر شرایط مهاجرت پزشکان ادامه داشته باشد، در آینده ناگزیر می‌شویم تعدادی از بیماران را به خارج از کشور بفرستیم یا درخواست اعزام پزشک برای رشته‌های تخصصی از خارج کنیم.»
تا پیش از این خروج و مهاجرت پزشکان در رده پزشکان عمومی در سطح بالاتری قرار داشت، اما حالا متخصصان گوی سبقت را ربوده و تعداد آن ها برای مهاجرت بیشتر شده، همچنین میانگین سنی متقاضیان نیز افزایش داشته است.
در همین حال، کرسی‌های دوره تخصص که پیش‌تر برای حضور در آن رقابت شدیدی وجود داشت، سال گذشته در دانشگاه های مختلف علوم پزشکی ایران خالی ماندند ، یعنی برای ۵ تا ۱۰ سال آینده به‌اجبار آموزش دانشگاهی برای پرورش پزشک متخصص متوقف شده و طی این سال ها خروجی پزشک متخصص نخواهیم داشت.
رئیس سازمان نظام پزشکی ایران نیز اعلام کرده که ظرف ۵ سال آینده متخصص قلب و اطفال در کشور نخواهیم داشت.
طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ جامعه پزشکان و پرستاران بارها با برگزاری تجمع‌های اعتراضی خواستار پاسخگویی مسئولان در قبال وعده‌های ارائه‌شده در زمان بحران کرونا بودند که این تجمع‌ها به تحقق خواسته‌های آنها منجر نشد.
خواسته‌هایی که اصلاح قراردادهای ۸۹ روزه، افزایش ضریب حقوق و اصلاح فشردگی ساعت شیفت کادر پرستاری بخشی از آن بود.
در این بین، تداوم پرداخت‌های تبعیض‌آمیز و خلاف قانون به پرستاران ایران سبب شد در فروردین ۱۴۰۲ تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف مجددا شکل بگیرد که این مسئله نه‌تنها به توجه مقام‌های وزارت بهداشت به خواسته پرستاران منجر نشد، بلکه به گفته پرستاران برخی از آنها به سبب درخواست اعتصاب و شکل دادن به تجمع‌های صنفی اخراج شدند.
در شرایطی که دولت ناتوان از تامین حداقل نیازهای جامعه پزشکی و پرستاری کشور است، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران خردادماه تصریح کرد برخی کشورهای عربی منطقه بدل به مقصد مهاجرتی کادر درمان ایران شده‌اند.
اگر طی سال‌های گذشته خدمات پزشکی در ایران یکی از عوامل افزایش جذب درآمد از بیماران کشورهای همسایه بود، به نظر می‌رسد با تشدید میزان مهاجرت کادر درمان به‌زودی این رویه شکل معکوس به خود گرفته و طبق هشدار جامعه پزشکی شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور بیماران ایرانی برای دریافت خدمات مناسب پزشکی راهی کشورهای منطقه شده و زیر نظر پزشکان ایرانی مهاجرت‌کرده درمان شوند.
