آیت الله العظمی شیرازی: ضعف سند روایات با عمل مشهور فقها جبران می‌شود که در اصطلاح به آن جبر سندی گفته می شود
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز جمعه شانزدهم ربیع الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مبنای اعتبار روایات معصومین علیهم السلام فرمودند: برای دستیابی به صحیح بودن روایات معصومین علیهم السلام، دو چیز لازم است که ابتدا احراز اعتبار سندی و سپس ظهور دلالت آن لازم است.
معظم له در ادامه فرمودند: در رابطه با اعتبار سند، آن گونه که به تَبَع یا وفاق با مشهور فقها به نظر من می رسد، یا باید خود سند معتبر باشد تا نسبت دادن آن روایت به معصوم علیه السلام مشکوک نباشد، و یا اگر سند معتبر نیست، مشهور فقها به آن عمل کرده باشند، که در اصطلاح به آن جبر سندی گفته می شود، یعنی ضعف سند با عمل مشهور فقها جبران می شود.
ایشان هم چنین تاکید فرمودند: وقتی صدها نفر از فقها به این روایت به عنوان فرمایش معصوم علیه السلام عمل کردند، بنا بر مشهور لازم نیست سند ثقه باشد و از افراد ثقه رسیده باشد، اگر چه برخی از فقها مانند شهید اول، شهید ثانی، محقق اردبیلی، و صاحب مدارک در گاهی از اوقات و نه همیشه، این شیوه را نپذیرفته اند اما مشهور فقها پذیرفته اند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با فرازی از آخرین توقیع منسوب به امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف « سَیَأْتِی شِیعَتِی مَنْ یَدَّعِی الْمُشَاهَدَةَ أَلَا فَمَنِ ادَّعَى الْمُشَاهَدَةَ قَبْلَ خُرُوجِ السُّفْیَانِیِّ وَ الصَّیْحَةِ فَهُوَ کَاذِبٌ مُفْتَرٍ» ( کسانی از شیعیان می آیند که ادعای مشاهده کنند، آگاه باشید که هر کس قبل از خروج سفیانی و ندای آسمانی ادعای مشاهده کند، دروغگویی بی پرواست فرمودند : ادعای مشاهده در این توقیع، منظور رویتی است که اگر در آن ادعای وکالت و نیابت خاص گردد.
معظم له در رابطه با چگونگی صدور این کلام از مولای ما حضرت صاحب العصر و الزمان فرمودند: نواب خاص اول و دوم و سوم حضرت بقیة الله، غیر از نائب خاص چهارم که آخرین نفر آنها هم بوده، هر کدام که می خواستند از دنیا بروند، رساله و مکتوبی از حضرت حجت می آوردند که در آن قید شده بود که در آستانه از دنیا رفتن هستند و شیعیان پس از آنان به نائب خاص بعدی با ذکر نامی که می کردند، باید مراجعه نمایند.
ایشان در ادامه فرمودند: این کار توسط عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، و حسین بن روح، نواب خاص اول و دوم و سوم صورت گرفت و هر سه نائب خاص، شیعیان را با در دست داشتن رساله و مکتوب، با ذکر نام به نائب خاص بعدی ارجاع می دادند، و آنان را این گونه از هم از مرگ خود و هم از وجود نائب خاص بعدی خبردار می کردند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نحوه صدور توقیع مذکور فرمودند: اما زمانی که هنگام مرگ علی بن محمد سَمُری نائب خاص چهارم فرا رسید، در رساله و مکتوبی که از امام زمان دریافت کرد، حضرت به او تاکید فرموده بودند که تو به زودی از دنیا خواهی رفت، و پس از خودت، هیچ کس را به عنوان نائب خاص تعیین نکن، یعنی پس از تو نیابت خاص دیگری وجود ندارد.
معظم له در ادامه فرمودند: در آن توقیع حضرت حجت تاکید فرمودند که غیبت صغری به پایان رسیده و غیبت کبری آغاز شده است و در آنجا تصریح نموده اند که هر کس ادعای رویت برای وکالت و نیابت خاص را نماید، او را تکذیب کنید، و این به معنای نیابت خاص و نه هر رویت و دیداری می باشد.
ایشان با ذکر روایتی از امام رضا علیه السلام فرمودند: از حضرت سوال شد: ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد اما ظهور انجام بشود؟، فرمودند: بله، سوال شد: ممکن است حضرت حجت اصلا تا روز قیامت ظهور نکنند؟، فرمودند: نمی شود، و ظهور حتما اتفاق خواهد افتاد، چرا که همان طور که عرض شد اصل ظهور، وَعد است، و خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی کند، اما علائم وَعید است، و اتفاقا خلاف وعید عمل کردن فضیلت است، و حضرت رضا در رابطه با حتمی بودن ظهور فرمودند: لَوْ خَلَتِ الأَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِأَهْلِها (اگر زمين به مقدار يك چشم بر هم نهادن خالى از حجت باشد، اهل خود را در كام خود فرو مى برد).
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: بین وَعد و وعید تفاوت وجود دارد، است، و خدای متعال بر خلاف وَعد ، عمل نمی کند ، اما خلاف وعید عمل کردن فضیلت است.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: برخی از احکام طواف حج، شرح آیه 6 سوره مائده، حکم مصافحه پس از نماز، حکم بیدار کردن فرزندان برای نماز، شرح آیه 6 سوره تحریمف برخی از احکام خمس و زکات، برخی از احکام مجهول المالک، برخی از احکام دیه، و احکام فاصله در نماز جماعت، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
