آیت الله العظمی شیرازی: معصومین علیهم السلام همه چیز را می دانند، فقط در روایت، یک جا استثنا شده، که نام آن بداء گفته شده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روزهای سه شنبه و چهارشنبه ششم و هفتم ربیع الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست ها هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با کیفیت علم امام فرمودند : روایات در رابطه با علم امام ، مختلف است ، اما آن گونه که جماعتی برداشت کرده اند ، و من هم خودم نیز برداشتم از نوع این روایات همین است که علم امام ، حضوری و در همه جا می باشد ، لذا هر روایتی که خلاف این ظاهر باشد ، باید آن را تاویل کرد.

معظم له در ادامه فرمودند : معصومین علیهم السلام همه چیز را می دانند ، فقط در روایت ، یک جا استثنا شده ، آنجا که در آیه ۳۹ سوره رعد می فرماید : يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ، خدا هر چه را خواهد (از احکام یا حوادث عالم) محو و هر چه را خواهد اثبات می‌کند و اصل کتاب (آفرینش) نزد اوست ، لذا ممکن است که خدای عزوجل در برخی موارد ، که نام آن بداء گفته شده ، چیزی را تغییری بدهد ، و انجام آن را به زمان جلوتر یا عقب تر بیندازد.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: خدای عزوجل همه چیز را در اختیار ۱۴ معصوم علیهم السلام قرار داده است، اما آنچه در اختیار ایشان قرار داده، متعلق به خودشان نیست، بلکه متعلق به خدای متعال است، بنابراین خدای عزوجل هر چه دارد، متعلق به خودش است، و این فرق بین معصومین و خدای متعال است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نفقه زوجه فرمودند : نفقه زوجه مطلقا واجب است ، حتی اگر زوج فقیر و زوجه غنی باشد ، و اگر زوج در شرایطی است که امکان تامین نفقه روجه را ندارد ، چنانچه برایش ضرر یا حرجی نیست واجب است که قرض کند و نفقه زوجه را بدهد.

معظم له در رابطه حکم تامین مخارج بیماری زن توسط شوهر فرمودند : نفقه زن که بر مرد واجب است شامل خوراک، پوشاک و مسکن می شود اما اگر زن بیمار شد و برای درمان و معالجه ی بیماری خود پول نداشت اما شوهر پول داشت، به نظر جماعتی از فقها که برداشت هم نیز همین است اگر هزینه ی معالجه این بیماری به مقدار کمی در حد تامین داروهای ضروری اولیه هم چون قرص، آمپول و سرم باشد ایضا واجب است و دلیل آن برخی از اطلاقات وجوب نفقه است که شامل این موارد هم می شود.

ایشان با اشاره به مساله مواضع تخییر بین اتمام و قصر نماز که دلالت بر اماکن چهارگانه یعنی چهار شهر مکه، مدینه، کوفه و کربلا دارد ، فرمودند در خصوص اتمام نماز در کربلا روایات متعددی وجود دارد ، و تنها اختلاف در حد آن می باشد ، برخی از روایات اشاره فقط به حائر نموده اند ، یعنی ۲۵ ذراع برابر با دوازده و نیم متر فاصله از هر طرف با قبر مطهر امام حسین و نه ضریح امام حسین ، چرا که قبر مطهر امام حسین علیه السلام با ضریح ایشان ۲۰ ذراع فاصله دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما گروهی از فقها کل شهر کربلا را مشمول این حکم می دانند ، چرا که روایات معتبری وجود دارد که می فرماید که کربلا حرم امام حسین است یعنی موضوع کربلاست و فقط اختصاص به حائر ندارد.

معظم له با اشاره به این که این مساله میان فقها اختلافی است ، فرمودند که صاحب عروة الوثقی و جماعتی از علما و خود من هم این نظر را داریم که این مساله شامل کل کربلا می شود و نمازگزار می تواند در هتل ، خیابان و خانه نماز خود را تمام بخواند ، به هر مقداری که کربلا وسیع تر شود.

ایشان در رابطه با اماکن چهارگانه تخییر فرمودند : در روایت برای مکه ، کلمه حرم الله آمده است ، نه فقط مسجدالحرام ، مدینه حرم رسول خداست ، یعنی شهر مدینه ، نه فقط مسجد و حرم حضرت رسول ، کوفه ، حرم امیرالمومنین است ، یعنی تمام شهر کوفه ، نه فقط مسجد کوفه ، و کربلا هم حرم امام حسین است ، یعنی کل هر چهار شهر

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با این مساله که گفته شده قضای نماز پدر و مادر بر عهده پسر بزرگتر است ، فرمودند : در چنین مواردی قضای نماز بر پسر بزرگ تر ، به اندازه ای که پدر و مادر مقصر در ترک آن نبوده اند ، واجب است ، و برخی از فقها گفته اند که اگر عمدا در زمان حیات نماز نخوانده بر پسر بزرگ تر قضای آن واجب نیست ، که نظر من هم همین است.

معظم له در رابطه با تکلیف ولد اکبر نسبت به نمازهایی که پدر عمدا نخوانده و قضا نکرده، فرمودند : این مساله در کتاب عروة الوثقی آمده و برخی از فقها در مواردی که نظرشان مخالف با نظر صاحب عروة الوثقی بوده، بر آن حاشیه زده اند، اما غالبا اکثر فقها گفته اند و نظر من هم همین است که نمازهایی را که پدر نخوانده و یا عمدا قضا نکرده، بر ولد اکبر واجب نیست اما نمازهایی که پدر در ترک آن معذور بوده، قضای آنها بر ولد اکبر واجب است.

ایشان در ادامه فرمودند : لذا اگر پدری در طول عمر خود حتی یک رکعت نماز نخوانده و مثلا ۱۰۰ سال عمر کرده و ۸۵ سال بعد از بلوغ خود، فرائض خویش را بجا نیاورده است، در رابطه با تکلیف ولد اکبر نسبت به ۸۵ سال قضای نماز و روزه این پدر، برخی از فقها به خاطر برخی از اطلاقات فتوا داده اند که قضای آنها بر ولد اکبر واجب است اما ظاهرا اطلاقات در خصوص چنین مواردی منصرف است، و بر مصادیق عذری که در رابطه با افراد معذور وجود دارد، دلالت دارد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۷۲ سوره احزاب : إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ، ما بر آسمانها و زمین و کوههای عالم (و قوای عالی و دانی ممکنات) عرض امانت کردیم (و به آنها نور معرفت و طاعت و عشق و محبّت کامل حق یا بار تکلیف یا نماز و طهارت یا مقام خلافت و ولایت و امامت را ارائه دادیم) همه از تحمّل آن امتناع ورزیده و اندیشه کردند و انسان (ناتوان) آن را بپذیرفت، انسان هم (در مقام آزمایش و اداء امانت) بسیار ستمکار و نادان بود (که اکثر به راه جهل و عصیان شتافت) ، فرمودند : در روایات آمده که معنای امانت در این آیه ، ولایت امیرالمومنین و اهل بیت علیهم السلام است ، این امانت را سایر اجزای خلقت قبول نکردند که آن را حمل کنند اما انسان پذیرفت ، و آن هایی که قبول کردند اما اکثرشان عمل نکردند ، و ظلوم و جهول که هر دو صیغه مبالغه است ، به معنای بسیار ظالم و بسیار جاهل و نادان است ، و لذا این که در قرآن مکررا ذکر شده : اکثرهم لایعلمون ، اکثرهم لایفقهون ، اکثرهم لایشکرون ، چون در نتیجه ، اکثر مردم اگر چه پذیرفتند و قبول کردند ، اما عمل نکردند.

معظم له در ادامه فرمودند : در روایات ، ذیل این آیه ی شریفه ، هم چنین از عمل نکردن مردم و زیر بار ولایت خدا نرفتن هم سخن به میان آمده است ، که در این جا هم ولایت خدا ، مشروط به ولایت رسول الله و ولایت رسول الله مشروط به ولایت امام معصوم است ، چرا که المَشروطُ عَدَمٌ عِندَ عَدَمِ شَرطِهِ ، اگر کسی ولایت الله را قبول کرد ، و لایت حضرت رسول را قبول کرد ، اما ولایت امام معصوم را قبول نکرد ، فایده ندارد.

ایشان در ادامه با اشاره به حدیث مشهور سلسلةُ الذَهَب منقول از امام رضا علیه السلام : کَلِمَةُ لاَ إلَهَ إِلاَّ اللَهُ حِصْنِي‌، فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي‌ أَمِنَ مِنْ عَذَابِي‌ ، كلمه ی لاَ إلَهَ إِلاَّ اللَهُ و توحيد، حصار محكم من است ، هر كس داخل آن گرديد، از عذاب من ايمن خواهد شد ، فرمودند : اما در ادامه حضرت رضا سلام الله علیه شرطی را برای آن بیان می کنند یعنی که فقط لاَ إلَهَ إِلاَّ اللَهُ کافی نیست ، می فرمایند : بِشُرُوطِهَا وَأَنَا مِنْ شُرُوطِهَا اما این شرطهایی دارد و من از شرطهای آن هستم ، یعنی از شروط پذیرفته شدن کلمه توحید ، پذیرش امامت من و ائمه اطهار سلام الله علیهم اجمعین است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با افرادی که امامت معصومین علیهم السلام را قبول ندارند ، فرمودند : در رابطه با این موضوع ، دو مساله وجود دارد ، یک مساله حکم شرعی در دنیاست ، که حکم شرعی آن این است که این ها پاک هستند و معامله با آن ها صحیح و ذبیحه ی ایشان حلال است ، و اگر آن فرد منکر ضروری نیست محکوم به اسلام است ، اما مساله دیگر این است که آیا خدا از آنان قبول می کند ؟ ، امیر المومنین صلوات الله علیه در یک سخنرانی فرمودند که مضمونش این است : إنّ الله لا يقبل توحيده إلاّ بالاعتراف لنبيّه صلى الله عليه وآله بنبوّته, ولا يقبل ديناً إلاّ بولاية من أمر بولايته ، خدا توحید را بدون اعتراف و پذیرش به رسالت و نبوت و دین را بدون پذیرش ولایت قبول نمی کند ، پس بنا براین اگر کسی بگوید خدایا من تو را قبول دارم اما پیغمبر را قبول ندارم ، خدا می گوید من این را نمی خواهم یا اگر کسی گفت خدایا من تو و پیغمبرت را قبول دارم اما امیرالمومنین را قبول ندارم ، خدا می گوید من هم این را قبول ندارم.

معظم له در رابطه با ازدواج با اهل کتاب فرمودند : ازدواج با اهل کتاب ، محل اختلاف بین فقهاست ، و این مساله در فقه ذکر شده است ، و تا به امروز هم مطابق آنچه که در رساله های عملیه ی فقها ذکر شده است ، برداشت های مختلفی از آن داشته اند ، دلیل اختلاف فقها هم این است که روایات متعددی در این زمینه وجود دارد.

ایشان در ادامه فرمودند : برخی از فقها در رابطه با ازدواج با اهل کتاب یعنی یهودی و مسیحی و مجوس که به معنی زرتشتی است ، گفته اند که ازدواج با اینها مطلقا باطل است ، چه دائم و چه موقت ، برخی هم گفته اند مطلقا چه دائم و چه موقت صحیح است ، برخی هم گفته اند موقت صحیح است ، و دائم صحیح نیست ، و برخی گفته اند دائم صحیح است و موقت صحیح نیست ، و در این مساله ، پنج شش قول مطرح است ، لذا هر کسی بر اساس فتوای مرجع تقلید خودش می تواند عمل کند.

آیت الله العظمی شیرازی با بیان اینکه ما تابع دلیل هستیم فرمودند : قرآن در مورد یهود و نصاری فرموده که آنها مشرک هستند ، اما مشرکی هستند که چون اهل کتاب می باشند ، روایت دارد که ازدواج با آنان اشکال ندارد ، البته بنابر قولی که معتقد است ازدواج با آنان بلااشکال است.

معظم له در ادامه تاکید فرمودند : تمامی موارد ذکر شده و انواع آن ، در مورد ازدواج مرد مسلمان با زن اهل کتاب است ، اما زن مسلمان نمی تواند با مرد اهل کتاب ازدواج کند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: شرح آیه 27 سوره مائده، حکم عملی که با مقدمه حرام انجام شده، حکم استفاده زوجه از اموال خودش بدون اذن شوهر، حکم نماز و روزه در کربلا، برخی از احکام آب کر، موارد جواز ایماء در نماز، تفاوت لقطه و مجهول المالک، حکم وصیت پدر مبنی بر تعلق نگرفتن ارث به یکی از فرزندان، برخی از احکام خمس، احکام مضاربه، احکام شرط ضمان، و برخی از احکام ربا، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.