آیت الله العظمی شیرازی: دفن شدن در جوار معصومین علیهم السلام دارای برکات فروانی است از جمله در روایات آمده از شخص مدفون در این مکان در شب اول قبر سوال نمی‌شود
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه هفتم شوال سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با آثار دفن شدن در مکان‌های مقدسی هم چون کربلا، نجف، مشهد و قم فرمودند: دفن شدن در جوار معصومین علیهم السلام از جمله در کربلا و نجف و قم و مشهد مستحب است، از آنجا که ملائکه در آن مکان‌ها آمدو شد دارند، لذا دارای برکات فراوانی است و از جمله در برخی از روایات آمده است که اگر شخصی در این مکان‌ها دفن شد، شب اول قبر از او سوال نمی‌شود.
معظم له در رابطه با تکلیف ورثه در رابطه با میتی که وصیت کرده که در این مکان‌های مقدس دفن شود، فرمودند : اگر چنین شخصی در ثلث اموال او، مبلغی برای تامین هزینه‌های دفن در این مکان‌های مقدس وجود دارد، واجب است که به وصیت او عمل شود، اما اگر به این مقدار، در اموال او موجود نیست، بر ورثه واجب نیست که به وصیت او عمل کنند اگر چه مستحب است که این کار را انجام دهند.
ایشان در رابطه با حکم تدفین و تکفین مسمانان فرمودند : غسل و کفن مسلمانی که بدن او روی زمین مانده بر مسلمانان دیگر واجب کفایی است، اما بذل و بخشش آب و کفن و سایر موارد، واجب نیست اگر چه مستحب است که این کار انجام شود.
آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی تامین هزینه های کفن و دفن میت بر امام‌المسلمین است که از بیت المال پرداخت نماید، فرمودند : اگر انسان در صحرا و مکان دورافتاده‌ای بود که امکان دسترسی به امام‌المسلمین نبود، می‌توان میت را به جای غسل، تیمم داد، و در لباس خودش، او را کفن، و سپس دفن نمود.
معظم له در رابطه با میتی که دیون وی بیش از اموال اوست ، فرمودند : اگر اموال منقول و غیرمنقول میت ، شامل املاک و پول و حتی لباس های تن او را محاسبه کردند ، چنانچه دیون ، بیش از اموال است ، نوبت به وصایا و تقسیم ارث نمی رسد ، و دیون را بایستی به قاعده ی عدل و انصاف تقسیم نمود.
ایشان در ادامه فرمودند : اما اگر دیون ، کمتر از مایملک میت است ، پس از پرداخت دیون ، یک سوم اموال او ، خرج وصایا می شود ، و دو سوم باقیمانده بین ورثه ، تقسیم می شود ، لذا اگر دیون و بدهی های میت ، افزون بر دارایی های اوست ، دیگر اموال او ، نه به وصیت می رسد ، و نه تقسیم ارث بین ورثه ، و در چنین شرایطی در روایات صحیحه آمده و معمولُ بها می باشد که بر امام المسلمین که بیت المال در اختیار اوست ، لازم است که بدهی های او را پر داخت کند ، و اگر پرداخت نکرد ، گناه آن بر گردن اوست.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با این مساله که اگر کسی بعد از مرگش ، مالی برای ادای دیون خود نداشت ، فرمودند : روایتی از پیامبر اکرم نقل شده که مورد اجماع تمام مسلمین است : مَنْ مَاتَ فَتَرَكَ دَيْنًا فَعَلَيَّ وَ اِلَيَّ یعنی اگر کسی از دنیا رفت و دیون او پرداخت نشد ، به سراغ من بیایید ، که پرداخت دیون او به گردن من است ، لذا در روایات دیگر هم آمده که پس از رسول الله ، پرداخت دیون افراد بعد از مرگ ، بر عهده امام المسلمین است ، چه امام المسلمین به حق امام باشد ، چه باطل ، چون در روایت است که اگر امام پرداخت نکرد ، فَعَلَیهِ اِثمُهُ ، گناه آن بر گردن اوست ، و چون امام حق گناه نمی کند ، یعنی بر امام باطل مثل بنی امیه و بنی عباس و امثال معاویه و مروان و هارون واجب است و وظیفه آن هاست که اگر کسی از دنیا رفت و مدیون است و پول ندارد ، دیون او را پرداخت نمایند ، و اگر پرداخت نکردند ، در روز قیامت ، این دیون را به گردن آن ها می اندازد ، فَعَلَیهِ اِثمُهُ .
معظم له با اشاره به برخی از روایات فرمودند: امیرالمومنین در برخی موارد از جمله وقتی در یکی از جنگ ها زنی بر اثر قرار گرفتن زیر دست و پای مردم، خودش و جنین او تلف شد، حضرت از بیت المال دیه او و جنینش را پرداخت فرمودند، لذا تاکید شده که نباید هیچ حقی از مردم تضییع شود.
ایشان در ادامه فرمودند : اگر میت در رابطه پرداخت دیون خود ، وصیت کرد ، از ثلث اموال او برداشته می شود ، اگر چه دیون مقدم بر وصیت است ، و قرآن در آیه ۱۳ سوره نساء فرموده : مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ ، پس از اداء حقّ وصیّت و بدهی شما ، لذا وقتی شخصی از دنیا می رود و اموالی دارد ، در ابتدا ، دیون او پرداخت می شود ، و سپس هر چه باقی ماند ، اگر وصیت کرده از ثلث آن پرداخت می شود.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : این که اگر وصیت کرده بود که دیون او پرداخت بشود ، چنانچه دیون و سایر وصیت ها از ثلث مال بیشتر شد ، بحث مفصلی است که بدان پرداخته شده است، اما اگر وصیت نکرده بود ، دیون از اصل مال ، پرداخت خواهد شد.
معظم له با اشاره به آیه ۶۵ سوره زمر : وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ ، (هنوز مشرکان جاهل از تو موحد کامل طمع شرک دارند؟) و حال آنکه به تو و به رسولان پیش از تو چنین وحی شده که اگر به خدا شرک آوری عملت محو و نابود می‌گردد و سخت از زیانکاران خواهی گردید ، فرمودند : حدیث مشهوری از امام صادق : نَزَلَ اَلْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اِسْمَعِي يَا جَارَةُ ، قرآن مانند اين ضرب المثل عربى نازل شده (كه گويند:) «اياك اعنى و اسمعى يا جاره»(يعنى بتو ميگويم ولى اى همسايه تو گوش كن) ، فرمودند : در زبان فارسی هم مشابه این ضرب المثل وجود دارد که می گویند به در بگو تا دیوار بشنود ، و در حقیقت در این آیه ، اگر چه خطاب خدای متعال ، پیامبر اکرم است ، اما در حقیقت ، خدا ، دیگران را مورد خطاب قرار داده است.
ایشان با اشاره به آیه ۳۱ سوره آل عمران : قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ، بگو (ای پیغمبر): اگر خدا را دوست می‌دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است، فرمودند : اما در آیات ۴۴ تا ۴۸ سوره حاقه آمده که : وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِيلِ لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْيَمِينِ ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِينَ فَمَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حَاجِزِينَ وَإِنَّهُ لَتَذْكِرَةٌ لِلْمُتَّقِينَ، و اگر [او] پاره اى گفته ها بر ما بسته بود، دست راستش را سخت مى گرفتيم ، سپس رگ قلبش را پاره میکرديم، و هيچ يك از شما مانع از [عذاب] او نمى شد، و در حقيقت [قرآن] تذكارى براى پرهيزگاران است.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : نظیر این آیات در قرآن کریم فراوان آمده است، مثلا در آیه ۱ سوره احزاب آمده : يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ، ای پیغمبر (گرامی) همیشه خدا ترس و پرهیزکار باش، یا در آیه ۴۳ سوره توبه آمده : عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ، – (ای رسول) خدا تو را ببخشاید چرا پیش از آنکه دروغگویان از راستگویان بر تو معلوم شوند به آنها اجازه دادی؟ (بهتر آن بود که رخصت در ترک جهاد ندهی تا آن را که به راستی ایمان آورده از آن که دروغ می‌گوید امتحان کنی).
معظم له با اشاره به خطاب برخی از این آیات به پیامبر اکرم ، فرمودند : حدیث مشهوری از امام صادق : نَزَلَ اَلْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اِسْمَعِي يَا جَارَةُ ، قرآن مانند اين ضرب المثل عربى نازل شده (كه گويند:) «اياك اعنى و اسمعى يا جاره»(يعنى بتو ميگويم ولى اى همسايه تو گوش كن) ، فرمودند : در زبان فارسی هم مشابه این ضرب المثل وجود دارد که می گویند به در بگو تا دیوار بشنود ، و در حقیقت در این آیه ، اگر چه خطاب خدای متعال ، پیامبر اکرم است ، اما در حقیقت ، خدا ، دیگران را مورد خطاب قرار داده است.
ایشان هم چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است ، هر چیزی که با آن منافات داشت ، به خاطر مسلم بودن عصمت ، موارد دیگر باید تاویل شود ، ضمن آنکه در احادیث معراجیه هم مواردی به پیامبر گفته شده که مقرر گردیده به کسی گفته نشود.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : یعنی خدای متعال می خواهد این چنین بیان فرماید که بازی کردن با آیات قرآن کریم، آنچنان اهمیت دارد که اگر اشرف اولین و آخرین هم که ساحت او از چنین اعمالی دور است، اما اگر او هم، چنین عملی انجام دهد، دچار چنین سرنوشتی خواهد شد، و این بدان معناست که دیگران، حواس خود را جمع کنند و از ورود به چنین اعمال بپرهیزند.
معظم له در ادامه فرمودند : در دعاهای ائمه علیهم السلام هم موارد این چنینی آمده است ، اما چون عصمت ، دلایل قوی دارد ، و شک و شبهه ای در آن نیست ، لذا اگر چیزی ظاهرش منافات با عصمت داشته باشد ، حتما باید تاویل شود.
ایشان در رابطه با حکم لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه فرمودند : لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه بدون وضو خصوصیت ندارد، البته لمس کردن و مس نام خدا از جمله لفظ «الله» و مانند کلمه ی «الله اکبر» در هر جا از جمله اذان و اقامه بدون وضو جایز نیست.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند : لذا دلیلی بر عدم جواز لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه وجود ندارد، اما در رابطه با کلمات قرآن کریم در آیه ۷۹ سوره واقعه آمده : لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ، که جز با دست پاک نمی توان آن را مس نمود.
معظم له در رابطه با حکم لمس کردن و مس اسماء حسنی فرمودند : دست کشیدن بر روی اسماء حسنی خدای عزوجل هم بدون وضو جایز نیست، و در این زمینه میان فقها اجماع وجود دارد، اما در غیر از اسماء الهی و کلمات قرآن، حتی نسبت به اسماء معصومین علیهم السلام، برخی از فقها احتیاط وجوبی نموده اند، و اگر چه از باب احترام، مطلوب تر آن است که بدون وضو اسامی معصومین لمس نشود، اما قاعدتا این یک احتیاط استحبابی است.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم لمس کردن اسامی افراد عادی هم چون عبدالله و نصرالله فرمودند : از آنجا که به هر حال نام خدا در این اسامی وجود دارد نمی توان بدون وضو نام خدا را لمس کرد.
معظم له در رابطه حکم قاصر و مقصر در رابطه با غیرمسلمانی که تا پیش از مرگ اسلام نیاورده اند ، فرمودند : مساله قاصر و مقصر ، محل اختلاف شدید میان فقها می باشد ، اما آنچه که مسلم است ، این است که قاصر ، مستحق عقاب نیست ، اما مقصر ، مستحق عقاب است.
ایشان در ادامه فرمودند : قاصر ، معذور است ، اما عالم و جاهل مقصّر ، معذور نیست ، لذا خدای عزوجل ، قاصر را عقوبت نمی کند و یا در برخی موارد ، در قیامت او را امتحان می کند.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : تشریح مفهوم اجماع و انواع آن و تسالم، حکم استفاده از گوشت و پوست و چربی ذبیحه در کشورهای غیرمسلمان، و توضیح در باره روایتی که مردم در آخرالزمان به «امر اول» توصیه شده اند، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آنها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
