آیت الله العظمی شیرازی : شرط بندی اگر به معنای رِهان باشد و در آن شرطِ پرداخت پول در صورت برد و باخت شده باشد، حکم قمار را دارد و حرام است

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، دوشنبه شب مطابق با بیست و هشتمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم شرعی شرط بندی فرمودند : شرط بندی اگر به معنای رِهان باشد و در آن شرطِ پرداخت پول در صورت برد و باخت شده باشد، حکم قمار را دارد و حرام است.

معظم له در ادامه فرمودند : رهان نوعی شرط است که قاعده ی «المؤمنون عند شروطهم» را تخصیص زده است، چرا که طبق این قاعده، هر شرطی، چه مقید در عقد لازم، و چه اعم از عقد لازم و عقد جایز باشد، معتبر است مگر آن که رِهان باشد.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : هر گونه شرطی که از آن مفهوم رِهان برداشت شود جایز نیست اما اگر معنای رهان از آن برداشت نمی شود، شامل قاعده ی «المؤمنون عند شروطهم» می شود.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به برخی از روایات فرمودند : فقط شرط بندی  در برخی از مسابقه ها جایز است و هر چه غير از این ها باشد، قمار و حرام است.

معظم له با تفاوت قائل شدن بین وعده و شرط فرمودند : اگر مثلا پدری به فرزند خود بگوید در صورت قبول شدن در مدرسه به او جایزه می دهد، این به معنای وعده است و مشهور بین فقها این است که عمل به آن لازم نیست.

ایشان در ادامه فرمودند : اما اگر از ابتدا پدر نیت داشته که برای فرزندش جایزه نگیرد، از این جهت که دروغ گفته، عمل حرامی مرتکب شده است اما اگر از ابتدا نیت عمل کردن داشته و بعدا رای او برگشته، اشکال ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم بلاد کبیره فرمودند : صاحب عروة الوثقی و برخی از مراجع تقلید معاصر ، در رابطه با بلاد کبیره ، محله را ملاک می دانند ، در حالی که بلاد کبیره در زمان ائمه علیهم السلام هم وجود داشته ، اما نامی از محله در روایات نیامده است ، لذا حکم بلاد کبیره همانند سایر شهرها بوده و تفاوتی با آنها ندارد.

معظم له در ادامه فرمودند : نوشته اند مساحت سامرا در آن زمان، هشت فرسخ یعنی به اندازه پنجاه کیلومتر بوده، یا کوفه که پنج فرسخ در پنج فرسخ بوده، و شهرهایی نظیر واسط ، بغداد و بصره هم در زمان ائمه علیهم السلام از شهرهای بزرگ و جزء بلاد کبیره بوده اند، اما در روایات سفر، هیچ کدام از ائمه نامی از محله نبرده اند، و همیشه از شهرها نام برده اند، لذا ملاک، حدود شهر است ، چه بلاد کبیره و چه صغیره باشد.

ایشان با اشاره به آیه ۱۰۱ سوره نساء : وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلَاةِ ، و هنگامی که در سفر باشید باکی بر شما نیست که نماز را کوتاه به جای آورید ، فرمودند : از این آیه شریفه ، استفاده نمی شود که وقتی در یک شهر از محله ای به محله ی دیگر ، نقل مکان کردید ، نماز شما شکسته می شود ، بلکه منظور آن است که اگر از شهری به شهر دیگر سفر کردید ، حکم مسافر ، شامل حال شما می شود.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به وضعیت کنونی برخی از شهرها مانند تهران و شهر ری ، بغداد و کاظمین ، دزفول و اندیمشک ، فرمودند : در شهرهای این چنینی که در حقیقت دو شهر متفاوت هستند ، اما پس از مدتی به دلیل گسترش خانه سازی و توسعه ی شهرها ، خانه های دو شهر به یکدیگر متصل شده اند ، ولو در اسم ، هم چنان متفاوت هستند ، و از لحاظ اداری هم دو عنوان گوناگون دارند ، اما حکم شهر واحد را پیدا کرده اند.

معظم له با تاکید بر ملاک بودن عرف ، فرمودند : اگر فاصله ی دو شهر ، با گسترش یافتن خانه ها ، کم شده و از نظر عرف ، اتصال برقرار شده ، حکم شهر واحد را دارند ، اما اگر میان دو شهر ، هم چنان صحرا ، فاصله باشد ، حکم شهر واحد را ندارند.

ایشان در رابطه با شهر هایی مانند نجف اشرف فرمودند : در خصوص نجف اشرف با توجه به عنوان خاص آن ، حکم آن مطابق با نگاه عرف است ، و هم چنان ، حکم دو شهر جداگانه را دارند ، اما اگر خانه های کوفه به سمت مسجد سهله ، گسترش یافت ، و به مسجد سهله متصل شد ، در نتیجه ، مسجد سهله هم جزئی از کوفه می شود ، اما نجف اشرف جزئی از کوفه نشده ، و در اینجا ملاک عرف است و مادام که عنوان نجف اشرف ، هم چنان بر این شهر باقی است ، حکم تخییر نماز ، شامل نجف اشرف نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : وقتی دو یا چند شهر ، یا چند روستا ، به هم متصل شدند ، و از نظر عرف ، یک شهر محسوب شدند ، حتی اگر از نظر اداری دو یا چند اسم متفاوت داشته باشند ، مثل شهر ری که در حال حاضر ، متصل به تهران شده ، ولو از نظر اداری ، دو اسم گوناگون دارند ، حکم شهر واحد را دارند ، لذا اگر کسی از این طرف شهر تهران ، تا آن طرف شهر ری برود ، حکم مسافر را ندارد ، چون در زمان ائمه علیهم السلام نیز ، نظیر شهرهای بزرگ این چنینی وجود داشته است ، و این شهرها از ابتدا هم بزرگ نبوده اند ، بلکه به تدریج بزرگ شده و به یکدیگر متصل شده اند.

معظم له در رابطه با شهرهایی مانند دزفول و اندیمشک که به یکدیگر متصل شده اند ، فرمودند : در چنین مواردی مثلا اگر وارد اندیمشک شدید ، گویا وارد دزفول گردیده اید ، و حکم هر دو شهر ، مانند هم است ، یعنی در زمانی که به هم متصل شدند و حکم شهر واحد را دارند.

ایشان با تاکید مجدد بر متفاوت نبودن حکم بلاد کبیره با سایر شهرها فرمودند : در زمان ائمه علیهم السلام ، مثلا سامرا ، از شهری کوچک ، تبدیل به شهری بزرگ شده و علاوه بر آن ، شهرهای بزرگ دیگری هم وجود داشته ، که به تدریج توسعه یافته اند ، اما ابدا اسمی از محله و احکام آن ، در روایات نیامده است ، لذا قاعده ی کلی آن است که وقتی شهرها و روستاها بزرگ شد ، ولو از نظر اداری دو یا چند اسم ، بر قسمت های مختلف آن ، گذاشته شد ، اما اگر اتصال ، صورت گرفته باشد ، عرفاً یک شهر محسوب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم پرداخت فطریه برای کسانی که خودشان در کشوری و خانواده آنان در کشور دیگری سکونت دارند فرمودند : فطریه باید به مبلغ هر کشوری که انسان در آنجا ساکن است پرداخت شود، البته برخی از فقها گفته اند که مستحب است فطریه در کشوری که مبلغ آن بیشتر است پرداخت شود که چه خود فرد و چه خانواده او در آنجا ساکن هستند ، البته این کار واجب نیست بلکه واجب آن است که کشوری که در آن فطریه پرداخت می شود طبق قیمت آن کشور باشد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : شرح آیه ۲۳۷ سوره بقره، مباحثی در خصوص ولایت صغیر و مجنون، حکم برخی از شروط در قرض، برخی از احکام مربوط به فاصله بین مرد و زن در نماز جماعت، مباحثی در خصوص عام، خاص، مطلق و مقید، برخی از احکام مربوط به قصد ده روز، و برخی از احکام روزه مسافر، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید