آیت الله العظمی شیرازی: اتهام ها به امام حسن علیه السلام در رابطه با کثرت ازدواج و طلاق توسط معاویه بوده است

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، سه شنبه شب مطابق با پانزدهمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از اتهام هایی که به امام حسن مجتبی علیه السلام در رابطه با ازدواج ها و طلاق های مکرر ایشان در تاریخ و برخی از روایات نقل شده فرمودند : در این رابطه اگر چه روایتی در اصول کافی نقل شده اما حتما از باب تقیه بوده است یعنی قرائن تقیه، متوفر در آن است لذا حمل بر خلاف ظاهر می شود.

معظم له در رابطه با برخی ادعاها که گفته شده مردم هم مشتاق بودند که دختران خود را به ازدواج امام حسن مجتبی علیه السلام در بیاورند فرمودند : این نوع گفته ها توجیه و خلاف ظاهر است و اگر واقعیت داشت کشف می شد، چرا که اگر حتی یک انسان عادی هم چند همسر اختیار کند و آنها را طلاق بدهد به این صفت مشهور می شد، حال اگر این اقدام توسط امام حسن مجتبی سبط اکبر پیامبر اکرم و فرزند امیرالمومنین صورت می گرفت در حالیکه دشمنان فراوانی هم داشتند قطعا به این صفت مشهور می شدند، در حالیکه این گونه نبوده است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند : تمامی این اتهام ها توسط معاویه ساخته شده و اگر از امام معصوم علیه السلام هم مطلبی در این زمینه نقل شده باشد، باید بگوییم که تقیه است همانند موارد دیگری که معصومین علیهم السلام تقیه کرده اند.

آیت الله العظمی شیرازی شیرازی در رابطه وجه عدم صحت این ادعا فرمودند : بر اساس قاعده ی «لوکان لبان» اگر در واقع چنین چیزی وجود داشت نه فقط یک نفر بلکه روایات متعددی بایستی در این زمینه ذکر می شد و این مساله معرف می شد لذا همین مساله، قرینه بر آن است که واقعیت نداشته است و در کافی هم فقط یک روایت در این زمینه ذکر شده که باید حمل بر تقیه نمود.

معظم له در رابطه با تحریف قرآن فرمودند : مشهور بین فقها از شیخ مفید و شیخ طوسی یعنی از هزار سال پیش تا کنون ، این است که در الفاظ قرآن تحریف صورت نگرفته ، اما تحریف در تفسیر ، تاویل و شان نزول ممکن است صورت گرفته باشد.

ایشان در شرح آیه شریفه نهم سوره حجر إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ما اين قرآن را نازل كرده‏ ايم و قطعا از آن حفاظت خواهيم کرد ، فرمودند : وعده خدای عزوجل فقط نسبت به حفظ قرآن کریم است و اراده خدا در این خصوص تنها نسبت به قرآن تعلق پیدا کرده و تضمین کرده که در آن دست برده نشود ، و نسبت به دیگر کتب آسمانی چنین وعده ای نداده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایت است که هنگام نزول وحی ، و آیات قرآن توسط جبرئیل که به پیامبر اکرم عرضه می داشت ، امیرالمومنین ، همراه با قرآنی که می نوشتند ، سه چیز دیگر را هم می نوشتند ، تنزیل ، تفسیر ، تاویل ، در تنزیل و تفسیر و تاویل ، تحریف ، قطعا صورت گرفته ، و این که در برخی از روایات ، تصریح به تحریف شده ، حمل بر این سه مورد ، می شود ، اما تحریف در الفاظ قرآنی که به دست ما رسیده ، و قرآنی که نزد ما موجود است ، هیچ کم و زیادی صورت نگرفته ، بلکه این مساله ، اجماع میان محققین علمای شیعه از شیخ مفید و شیخ طوسی تا به امروز است ، که تحریف در الفاظ قرآن ، حتی در یک نقطه ، صورت نگرفته است.

معظم له با اشاره به آیه ۱۱۴ سوره طه : فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَىٰ إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا، پس بلند مرتبه است و بزرگوار خدایی که به حق و راستی فرمانروای جهان است و تو (ای رسول) پیش از آنکه وحی قرآن تمام و کامل به تو رسد تعجیل در (تلاوت و تعلیم) آن مکن و دائم بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا، فرمودند : ظاهر این آیه ی شریفه این است و همانگونه که در روایات هم آمده، قرآن کریم چند بار بر رسول اکرم صلی الله علیه و آله نازل شده است.

ایشان در ادامه فرمودند : در یک مرحله کل قرآن کریم به صورت یکجا بر پیامبر اکرم نازل شده که آن حضرت تمامی آیات قرآن را حفظ داشتند، و هم چنین به صورت تدریجی نیز در حوادث و رخدادهای خاص هم آیاتی به مناسبت بر ایشان نازل می شده است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با شان نزول این آیه شریفه فرمودند : زمانی که جبرئیل به صورت تدریجی، آیات قرآن را نازل می نموده، چون حضرت رسول، آن آیات را از قبل شنیده بودند و نسبت به آنها آگاهی داشته و آیات نازل شده را از قبل حفظ داشتند، قبل از آنکه جبرئیل آن آیات را بخواند، در برخی از موارد، آن آیات را قبل از او قرائت می فرمودند.

معظم له در ادامه فرمودند : این آیه شریفه حکایت از این موضوع دارد که قرآن کریم به رسول اکرم توصیه نموده که اجازه بدهید ابتدا جبرئیل آیات قرآن را بخواند و بعد شما آن را بخوانید.

ایشان با تاکید بر اینکه این آیه شریفه اگر چه خطاب به پیامبر اکرم آمده اما در حقیقت خطاب به عموم است، فرمودند : حدیث مشهوری از امام صادق نقل شده که : نَزَلَ اَلْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اِسْمَعِي يَا جَارَةُ ، قرآن مانند اين ضرب المثل عربى نازل شده (كه گويند:) «اياك اعنى و اسمعى يا جاره»(يعنى به تو ميگويم ولى اى همسايه تو گوش كن)، و در زبان فارسی هم مشابه این ضرب المثل وجود دارد که می گویند به در بگو تا دیوار بشنود، و در این آیه، اگر چه خطاب خدای متعال ، پیامبر اکرم است ، اما در حقیقت خدا، دیگران را مورد خطاب قرار داده است.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است ، هر چیزی که با آن منافات داشت ، به خاطر مسلم بودن عصمت ، موارد دیگر باید تاویل شود.

معظم له در رابطه با خرید گوشتی که پس از پرداخت پول آن، طبق نظر دامپزشک مشخص شود که آن گوشت از دام آلوده تهیه شده و مصرف آن دارای ضرر است فرمودند : اگر این معامله از نظر عرفی مصداق غرر و ضرر باشد خریدار حق دارد پول خود را پس بگیرد و یا اگر ارزش آن کمتر از پولی بوده که پرداخت کرده نیز می تواند به مقداری که بیشتر پرداخت کرده را پس بگیرد.

ایشان در ادامه فرمودند : اما اگر دامپزشک در رابطه با سلامت یک گوشت نظر می دهد و آن را ناسالم عنوان می کند اما دامپزشک دیگری نظریه او را رد کرده و می گوید مصرف آن بلااشکال است، لذا اگر چه تشخیص دامپزشک به عنوان اهل خبره و ثقه طریقیت برای واقع دارد و حجت است اما مشروط به آن است که معارض نداشته باشد و نظری مخالف با آن وجود نداشته باشد چون تعارض موجب تساقط می شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : لذا اگر پولی که این شخص پرداخت کرده بیش از ارزش واقعی آن بوده و یا اصلا قیمتی نداشته، می تواند تمام و یا مازاد پول خود را پس بگیرد.

معظم له در رابطه با حکم معامله زمین هایی که در گذشته صورت گرفته و به دلیل عدم وجود ابزار دقیق برای اندازه گیری، متراژ تقریبی ملاک معامله ها بوده اما در حال حاضر مشخص شده که متراژ واقعی به گونه دیگری است، فرمودند : این گونه معاملات مصداق غرر نمی باشد، چرا که پیامبر اکرم مردم را از غرر در نهی فرموده اند.

ایشان در ادامه فرمودند : چنانچه غرر در معامله وجود نداشته باشد، آن معامله صحیح است و اشکال ندارد، و در این معامله ها اگر از ابتدا غرر و ضرری متوجه نبوده، معامله صحیح است اما اگر از ابتدا چنین منظوری در کار بوده است، بایستی مازاد آن بازگردد و یا رضایت شخصی که دچار ضرر شده، جلب شود.

گفتنی است که غرر در لغت به معنی خطر، نیرنگ و غفلت آمده است، و در اصطلاح منظور از معامله غرری، معامله ای است که توام با خطر بوده و متعاملین در زمان انجام آن، توان تشخیص سودمند یا زیانبار بودن معامله را ندارند.

برخلاف اختلاف نظرهایی که وجود دارد مصادیق معاملات مزبور معاملاتی است که مورد آن مجهول یا مقدور التسلیم نباشد، حکم این معاملات بصورت مستقل از آیات قرآن بدست نمی آید و مشهور استناد به روایت نهی نبی اکرم از بیع غرری می باشد.

هر غرری موثر در صحت معامله نبوده و باید در معاملات معوض و مربوط به مورد معامله باشد به گونه ای که موجب اتصاف عقد به آن شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از احکام نیت روزه و قصد افطار در طول روز فرمودند : اگر کسی در ابتدا نیت روزه داشته باشد اما در بین روز به صورت جدی قصد افطار روزه خود را نماید یعنی مثلا به سمت یخچال رفته و تصمیم به نوشیدن آب بگیرد اما در یخچال آب نباشد، به نظر برخی از فقها موجب بطلان روزه است که البته محل اختلاف میان فقهاست.

معظم له در ادامه فرمودند : اما اگر روزه دار بگوید که اگر فلان شخص اینجا بود روزه خود را افطار می کردم و یا فلان غذایی که دوست دارم اگر اینجا می بود روزه خود را با آن افطار می کردم اما در حال حاضر نیست، موجب بطلان روزه نمی شود.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : اگر کسی به صورت جدی نیت و قصد روزه گرفتن نداشته باشد و در بین روز تصمیم بگیرد که روزه خود را افطار کند اما به چیزی برای افطار کردن دسترسی پیدا نکند بدون تردید روزه او باطل است چرا که روزه عبادت است و نیت شرط آن است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با عرفان فرمودند : عرفان اگر به معنای معرفت خدای متعال باشد و شناخت صفات ثبوتیه و سلبیه و یا معرفت انبیاء الهی و رسول مکرم اسلام، معرفت امام، معرفت معاد بر حسب ادله وارد شده از اهل بیت علیهم السلام باشد همانگونه که رسول خدا فرمودند : کتاب الله و عترتی اهل بیتی، این عرفان، صحیح است، و چنانچه از طریق دیگری به دست آید و به عنوان عرفان نامگذاری شود صحیح نیست.

معظم له با اشاره به آیه ۶ سوره جن : وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا، و همانا مردانی از نوع بشر به مردانی از گروه جنّ پناه می‌بردند (و خود را در بیابانها به جنّیان می‌سپردند) و جنّیان بر غرور و جهل آنها سخت می‌افزودند (آیه چنین تفسیر شده که زمان جاهلیّت عرب در بیابان پناه به بزرگ جنّیان آنجا می‌برد تا ایمن باشد آن‌گاه آسوده می‌خفت و مال و جانش به خطر می‌افتاد)، در رابطه با تسخیر جن فرمودند : در رابطه با حکم تسخیر جن میان فقها اختلاف وجود دارد که برخی از فقها آن را جایز و برخی دیگر آن را جایز نمی دانند که در کتاب مکاسب و برخی کتب فقهی هم به آن اشاره شده است، لذا در مجموع چنین برداشت می شود که اگر این کار مستوجب ضرر و اضرار نسبت به جن و انسان دیگری و یا متقابلا از سوی آنان نشود، از باب قاعده ی «لا ضَرَر و لا ضِرار فی الاسلام» فی نفسه اشکال ندارد.

ایشان در رابطه با حکم راننده ای که با اتومبیل او تصادفی اتفاق می افتد و برخی از سرنشینان آن کشته و یا مجروح می شوند فرمودند : اگر راننده در تصادف عرفا مقصر نباشد و آن افراد کشته شوند، چنانچه خطا باشد دیه به گردن او نیست اما اگر از نظر عرفی راننده مقصر تشخیص داده شود مشمول قاعده حکم قتل عمد یا شبه عمد، بر حسب نوع تصادف خواهد بود، اگر چه قانون به خاطر مصالح جامعه چیز دیگری بگوید.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام طواف حج، مباحثی در رابطه با معیار ضرورت، حکم تعلیق نیت روزه، مسائلی در رابطه با مهرالمثل و مهر المُسَمّی، حکم معاطات در اجاره، صلح و رهن، حکم تزریق آمپول و سرم برای روزه دار، برخی از احکام استطاعت حج، حکم روزه ای که از طریق لوله و دستگاه به شخص آب و غذا بدهند، و موارد صدق سفر، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.