آیت الله العظمی شیرازی : جماعتی از فقها استفاده از طلا را مطلقا برای مرد حرام اما جماعتی دیگر مطلقا حرام نمی دانند، و برخی برای زینت بلااشکال دانسته اند و من هم برداشتم همین است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روزهای پنجشنبه و جمعه یازدهم و دوازدهم شعبان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست ها هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم استفاده از طلا برای مردان فرمودند : این مساله در عروة الوثقی مورد اشاره قرار گرفته و محل اختلاف میان فقهاست، جماعتی از فقها استفاده از طلا را مطلقا برای مرد حرام می دانند اما جماعتی دیگر از فقها استفاده از طلا را مطلقا حرام نمی دانند.

معظم له در خصوص استفاده ی زینتی از طلا فرمودند : از جمله مواردی هم که مورد بحث میان فقها قرار گرفته، این است که آیا استفاده از طلا کلا برای مرد جایز نیست و یا زینت نمودن با طلا هم حرام است ؟، مانند آن که برای دندان خود از روکش طلا استفاده نماید، یا لباس خود را با طلا زینت نماید، و یا تسبیح طلا در دست بگیرد که در این زمینه هم میان فقها اختلاف نظر وجود دارد، و برخی از فقها استفاده از آن را بلااشکال دانسته اند و من هم برداشتم همین است.

ایشان در رابطه با استدلال عدم حرمت طلا از نظر برخی از فقها فرمودند : این دسته از فقها چنین استدلال نموده اند که در ادله آمده که منظور از استفاده از طلا، پوشیدن آن است، لذا مواردی چون استفاده از گوشواره طلا، انگشتر طلا، خلخال طلا، و النگوی طلا برای مرد حرام است اما در سایر موارد، استفاده از طلا برای مردان حرام نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم استفاده از طلا هنگام خواندن نماز هم فرمودند : در رابطه با این مساله هم میان فقها اختلاف وجود دارد و جماعتی از فقها فتوا داده اند که استفاده از طلا علاوه بر آنکه حرام است، مبطل نماز نیز می باشد.

معظم له در رابطه با مواضع تخییر در قصر و اتمام فرمودند : چهار شهر مکه مکرمه، مدینه منوره ، کوفه که شهر امیرالمومنین بوده و کربلا ، استثنا شده و انسان برای خواندن نماز در این چهار شهر مخیر شده است ، یعنی هم می توان در این ۴ شهر ، نماز خود را تمام ، و هم می تواند شکسته بخواند.

ایشان در رابطه با تمام خواندن نماز در کربلا فرمودند : در خصوص اتمام نماز در کربلا روایات متعددی وجود دارد ، و تنها اختلاف در حد آن می باشد ، برخی از روایات اشاره فقط به حائر نموده اند ، یعنی ۲۵ ذراع برابر با دوازده و نیم متر فاصله از هر طرف با قبر مطهر امام حسین و نه ضریح امام حسین ، چرا که قبر مطهر امام حسین علیه السلام با ضریح ایشان ۲۰ ذراع فاصله دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما گروهی از فقها از جمله مرحوم سید محمدکاظم طباطبایی صاحب عروة الوثقی ، کل شهر کربلا را مشمول این حکم می دانند ، چرا که روایات معتبری وجود دارد که می فرماید که کربلا حرم امام حسین است یعنی موضوع کربلاست و فقط اختصاص به حائر ندارد.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : بر اساس این دیدگاه ، کل مکه مکرمه، و کل مدینه منوره ، و کل کوفه شامل این حکم می شود ، و می توان نماز را در کل این شهرها تمام خواند.

ایشان در ادامه در رابطه با اماکن چهارگانه تخییر فرمودند : در روایت برای مکه ، کلمه حرم الله آمده است ، نه فقط مسجدالحرام ، مدینه حرم رسول خداست ، یعنی شهر مدینه ، نه فقط مسجد و حرم حضرت رسول ، کوفه ، حرم امیرالمومنین است ، یعنی تمام شهر کوفه ، نه فقط مسجد کوفه ، و کربلا هم حرم امام حسین است ، یعنی کل هر چهار شهر

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم نمازهای مستحب و نوافل در سفر فرمودند : تمامی نمازهای نافله و مستحب ، در سفر نیز برقرار است ، مگر نماز نافله ی ظهر و عصر ، که از انسان ، ساقط می شود ، و خواندن آن در سفر ، جایز و مشروع نیست ، یعنی هشت رکعت نماز نافله قبل از نماز ظهر بعد از زوال خورشید ، و هشت رکعت نماز نافله قبل از نماز عصر ، این نوافل ، از انسان در سفر ساقط می شود.

معظم له در ادامه فرمودند : در رابطه با نماز نافله ی عشا ، که دو رکعت نشسته بعد از نماز عشا می باشد ، محل اختلاف میان فقها می باشد ، که برخی از فقها ، این نماز را هم ساقط می دانند ، و برخی ساقط نمی دانند.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : سایر نوافل در سفرها ثابت بوده و انسان می تواند آنها را در هنگام سفر بخواند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۳۲ سوره حج : ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ ، این است (سخن حق) و هر کس شعائر (دین) خدا را بزرگ و محترم دارد این از صفت دلهای باتقواست، فرمودند : در اینجا تعظیم شعائر الهی، موضوع، و تقوای قلوب، حکم است، یعنی عمل افراد متقی موجب تعظیم شعائر الهی است، اما شارع نه در آیات قرآن کریم و نه در روایات، دایره ی شعائر الهی را معین نکرده است، لذا لازم است که برای تشخیص آن به عرف مراجعه شود که به چه چیزهایی شعائر الهی گفته می شود.

معظم له در تشریح معنای شعائر الهی فرمودند : شعائر الهی، هر آن چیزی است که در آن تجلیل برای معصومین علیهم السلام وجود دارد، مثلا در زمان ائمه علیهم السلام، برای معصومین ضریح از طلا ساخته نمی شد، اما در حال حاضر این کار از شعائر الهی است، چرا که در نزد عرف، این عمل به منزله ی تجلیل و تعظیم معصومین علیهم السلام محسوب می شود، و یا ساختن گنبد و قبه و مناره هم در گذشته وجود نداشته اما در حال حاضر از شعائر الهی است.

ایشان در ادامه فرمودند : لذا هر کاری از جمله اطعام، برگزاری مجالس عزاداری و جشن و سرور، زینت کردن و هر کار دیگری که در نزد عرف مردم، تجلیل اهل بیت علیهم السلام تلقی شود، از شعائر الهی است، اگر چه انجام محرمات در اینجا استثنا شده است.

آیت الله العظمی شیرازی در توضیح بیشتر شعائر الهی فرمودند : اما اگر چنانچه عمل حرامی در این موارد وجود نداشت، و نزد مردم به عنوان تجلیل اهل بیت علیهم السلام معتبر بود، از باب : شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینِتِنا یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا و یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا، شیعیان ما از بقیه ی خمیرمایه اولیه آفرینش ما خلق شده اند، آنان با شادی ما خوشحال و با ناراحتی ما ناراحتند، از جمله مواردی است که از شعائر الهی محسوب می شود.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : تعظیم شعائر الهی در نزد انسان های متقی معتبر است که موجب تقوای الهی می شود، یعنی قلبی که در آن تقوا وجود دارد، و تقوا به معنای آن چیزی است که صاحب این قلب، شعائر الهی را تعظیم می کند و مانع از مخالفت او با خدای متعال می شود.

ایشان در رابطه با جواز استفاده از لفظ امیرالمومنین برای ائمه معصومین علیهم السلام به غیر از علی بن ابی طالب علیه السلام فرمودند : این مساله مکررا عرض شده است ، و در این رابطه ، توجه به دو نکته ضروری است ، نکته اول آن است که آیا بقیه ی معصومین علیهم السلام ، امیر مومنان هستند ؟ ، و نکته دوم آن است که آیا می توان برای آن بزرگواران از لفظ امیرالمومنین استفاده کرد ؟

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به روایتی از امام صادق علیه السلام فرمودند : در روایت آمده که شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد : یا امیرالمومنین ، و حضرت در واکنش به استفاده از این لفظ برای خود ، فرمودند : این لفظ را برای ما به کار نبرید ، آن شخص از حضرت می پرسد که مگر شما امیرالمومنین نیستید ؟ ، که ظاهر روایت ، حکایت از آن دارد که حضرت فرموده اند هستیم ، اما این صفت خاص اولین امام است.

معظم له با اشاره به روایت دیگری فرمودند : در روایت دیگری ، شخصی از حضرت می پرسد که وقتی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور می کنند ، آیا به آن حضرت ، امیرالمومنین می گویند ، حضرت در پاسخ فرمودند : به حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف هم امیرالمومنین گفته نمی شود ، چون این لفظ ، خاص علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است.

ایشان در پاسخ به سوالی در رابطه با دلیل خطاب امیر از سوی امام صادق علیه السلام برای منصور ، فرمودند : اگر در کتاب جواهر و سایر کتب فقهی ملاحظه کنید ، حضرت ، یک کبرا گفته اند که این کبرا ، تقیه نبوده ، اما مصداق آن که منصور باشد ، تقیه بوده است ، چون دو نوع امیر و رئیس وجود دارد ، امیر و رئیس واقعی که معصومین علیهم السلام هستند ، یا آنهایی که معصومین علیهم السلام تعیین کرده اند ، همان گونه که امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند : فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، اما هر فقيهى كه خويشتندار و نگاهبان دين خود باشد و با هواى نفْسش بستيزد و مطيع فرمان مولايش باشد ، بر عوام است كه از او تقليد كنند ، و نوع دوم کسانی که به فرمایش امام سجاد علیه السلام ریاست را دزدیدند ، که نمونه ی آن ، بنی امیه و بنی مروان و بنی عباس هستند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با ذکر روایتی از امام رضا علیه السلام فرمودند : از حضرت سوال شد : ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد اما ظهور انجام بشود ؟ ، فرمودند : بله ، سوال شد : ممکن است حضرت حجت اصلا تا روز قیامت ظهور نکنند ؟ ، فرمودند : نمی شود ، و ظهور حتما اتفاق خواهد افتاد ، چرا که همان طور که عرض شد اصل ظهور ، وَعد است ، و خدای متعال بر خلاف وَعد ، عمل نمی کند ، اما علائم وَعید است ، و اتفاقا خلاف وعید عمل کردن فضیلت است ، و حضرت رضا در رابطه با حتمی بودن ظهور فرمودند : لَوْ خَلَتِ الأَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِأَهْلِها (اگر زمين به مقدار يك چشم بر هم نهادن خالى از حجت باشد، اهل خود را در كام خود فرو مى برد).

معظم له در ادامه فرمودند : بین وَعد و وعید تفاوت وجود دارد، است ، و خدای متعال بر خلاف وَعد ، عمل نمی کند ، اما خلاف وعید عمل کردن فضیلت است.

ایشان با ذکر مثالی در رابطه با وعده ی پدر به فرزند ، فرمودند : گاه پدر به فرزندش وعده می دهد ، در صورت قبولی و کسب نمره ی خوب ، هدیه ای به تو خواهم داد ، این وَعد است و باید انجام شود و اگر انجام نشد ، برای وعده دهنده خوب نیست ، اما گاه پدر به فرزند می گوید اگر قبول نشوی و نمره ی خوب نیاوری ، تو را به منزل راه نخواهم داد ، حال اگر آن فرزند قبول نشد و نمره ی خوبی کسب نکرد ، چنانچه پدر او را به منزل راه داد ، این چون وَعید بوده ، خلاف وَعید عمل کردن فضیلت است ، لذا اگر علائم ظهور محقق نشد ، و ظهور انجام شد ، این خلاف وَعید است ، و اشکالی ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم مانع در وضو و غسل فرمودند : هر مانعی که موجب نرسیدن آب به مواضع غسل و وضو شود، موجب بطلان وضو و غسل می شود، البته در برخی از مشاغل مانند رنگرزی و بنایی، گاه در اطراف دست و انگشتان آنها برخی از ذرات باقی می ماند که در این زمینه جماعتی از فقها از جمله صاحب جواهرالکلام و مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی، بر عدم اشکال آن فتوا داده اند و گفته اند که وضو و غسل در چنین شرایطی برای صاحبان چنین مشاغلی باطل نیست، اما در سایر موارد، حجتی مبنی بر باطل نبودن غسل و وضو وجود ندارد، لذا غسل و وضو در دیگر موارد باطل است.

معظم له در رابطه با برخی از احکام اطعام فقرا فرمودند : در این زمینه روایت خاص وجود دارد و برخی از فقها هم فتوا داده اند که کودکی که در سن ۱۰ – ۱۲ یا ۱۴ سالگی است و خوراک او هم اندازه و همراه با بزرگسالان است، احکام او هم مانند بزرگسالان حساب می شود، اما اگر به برخی از کودکان به صورت جداگانه غذا می دهند، هر دو کودک به جای یک انسان بزرگسال محسوب می شود.

ایشان در رابطه با حکم تلقیح اسپرم مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه فرمودند : برداشت من از ادله این است که زن شوهردار نمی تواند چنین کاری انجام دهد، هم چنین زنی که مانند خاله، عمه و خواهر با انسان محرم است نیز نمی تواند چنین کاری انجام دهد، و نیز زنی که شوهر ندارد اما در عده قرار دارد هم نمی تواند این کار را بکند، لذا زن در چنین شرایطی باید نامحرم باشد و شوهر نداشته باشد و در عده هم نباشد، به اضافه آنکه در آن لحظه اگر عقد موقت جاری کنند، اشکال ندارد، وگرنه به نظر من اشکال دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تفاوت عقد و ایقاع فرمودند : عقد و ایقاع با هم تفاوت دارند، مثلا عتق و آزاد کردن برده، ایقاع است، ابراء یعنی بخشیدن و چشم پوشی اختیاری طلبکار از طلب خود، ایقاع است، طلاق هم ایقاع است، هبه ی مدت هم در عقد منقطع، ایقاع است.

معظم له در ادامه فرمودند : ایقاع عملی است که با اراده یک طرف انجام می شود اما عقد با اراده دو طرف شکل می گیرد، مثل خرید و فروش که با اراده دو طرف انجام می شود و در آن ایجاب و قبول جریان دارد و هر دو طرف باید راضی باشند.

ایشان هم چنین فرمودند : اگر انسان مثلا فرشی را در مقابل کرسی می فروشد، در چنین مواردی هر دو طرف باید هر دو مورد را قبول داشته باشند، و در معامله با پول هم همین طور است، لذا وقتی انسان خانه ای را در ازای مبلغی می فروشد، باید هم منتقل شدن خانه و هم منتقل شدن پول، مورد قبول دو طرف باشد و نسبت به آن رضایت داشته باشند، و اصلاحا قبول مقابل ایجاب است اما در رضایت باید دو طرف وجود داشته باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با عدالت در زمان ظهور حضرت حجت فرمودند : وقتی حضرت ولی عصر ظهور می کنند، به گونه ای مملکت را اداره می کنند که مردم نسبت به یکدیگر ظلم نمی کنند، و در روایتی هم آمده که حضرت دست بر سر مردم می کشند و بدین وسیله عقل های مردم کامل شده و تکامل عقلی پیدا می کنند.

معظم له در ادامه فرمودند : عدالت در طول تاریخ همیشه در دنیا وجود داشته و دارد و انسان های خوبی همیشه وجود دارند که عدل پیشه نموده و ظلم نمی کنند، هم چنین مردانی وجود دارند که نسبت به زن خود و زنانی وجود دارند که نسبت به شوهر خود ظلم نمی کنند، لذا عدالت امر مطلوبی است، از هر که سر بزند و آن را اجرا کند.

ایشان در رابطه با شرایط کنونی دنیا فرمودند : اما هم اکنون شاهدیم که ظلم سر تا سر دنیا را فراگرفته و خانواده ها و عشیره ها و حکومت ها و مردم ده ها و روستاها و شهرها، همگی دچار ظلم فراگیر شده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : این بدان معنا نیست که قبل از ظهور حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف، عدلی وجود نداشته و ندارد، اما غالبا ظلم حکمفرماست، و وقتی حضرت حجت ظهور می کنند، عدل سر تا سر دنیا را فرا می گیرد، چرا که نیازها برطرف می شود، چون ظلم ها غالبا به دلیل نیاز صورت می پذیرد، و آن هنگام که نیازها برطرف شد، عدل در سراسر گیتی حکمفرما می شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست های علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام عقد منقطع، احکام صید در حالت احرام، حکم انجام مبطلات در نماز برای جاهل به احکام، حکم پخته شدن کشمش، حکم صحبت با زن نامحرم، شرح آیه ۲۲ سوره سجده ، حکم دادن فدیه ی چند نفر به یک نفر، کسانی که دو فدیه برآنان لازم است، حکم خمس مال مخلوط به حرام، دلیل لزوم پرداخت خمس به فقها و میزان اختیارات فقها در عصر غیبت، حکم تقدیم و خطای در تطبیق نماز ظهر و عصر، حکم تسویف در حج، حکم سجده بر آجر، برخی از احکام مربوط به اصالة الصحة و اصالت عدم تزکیه، چگونگی توصیه کردن به جوانان جهت ضرورت ازدواج ، و حکم ولایت پدر بر فرزند در اهل کتاب، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.