اول رجب سالروز ولادت امام محمد باقر عليه السلام
حضرت ابوجعفر محمد بن علی علیه‌السّلام ملقب به باقر و باقرالعلوم، فرزند امام سجاد علیه‌السّلام، پنجمین پیشوای مسلمانان و یکی از چهارده معصوم می باشند.
تاریخ ولادت آن حضرت در اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری است.
امام محمد باقر علیه السلام پنجمین پیشوای مسلمانان ، در اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری ، چهار سال پیش از واقعه کربلا به دنیا آمدند و همراه پدر بزرگوارشان امام سجاد علیه السلام در این واقعه جانسوز حضور داشتند.
مادر گرامی آن حضرت ، «ام عبدالله» دختر امام حسن مجتبی علیه‌السّلام است و از این جهت، نخستین کسی بودند که هم از نظر پدر و هم از نظر مادر فاطمی و علوی بوده اند ، و چون نَسَب شریف امام محمدباقر علیه‌السلام هم از پدر و هم از مادر به امیرالمؤمنین علیه‌السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها مى رسد، به ایشان علوى بین علویین و فاطمى بین فاطمیین گفته مى شود.
القاب شریف ایشان، عبارتند از : باقر، شاکر و هادی که مشهورترین آنها، «باقر» است ، درباره اینکه چگونه آن حضرت، بدین لقب مشهور شدند ، باید گفت که رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ، ایشان را بدان لقب، ملقب فرمودند.
جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید که پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ، به من فرمودند : «ای جابر! امید است که تو در دنیا بمانی تا ملاقات کنی فرزندی از اولاد حسین را که او را محمد می‌نامند ، و در ادامه فرمودند : یَبْقُرُ عِلْمَ الدِّینِ بَقْرا ، او می‌شکافد علم دین را ، شکافتنی ، پس هرگاه او را ملاقات کردی، سلام مرا به او برسان.»
زندگی امام محمد باقر مصادف با حکومت ده تن از خلفای اموی به نام‌های معاویه، یزید بن معاویه، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان، ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک بود.
دوران حکومتِ عمر بن عبدالعزیز که دوران برداشته شدنِ فشارها از روی شیعیان و بازگرداندن فدک به اهل بیت بود، در واقع زمان شروعِ جدی تدریس امام محمد باقر و مکتوب شدن احادیث به‌حساب می‌آید.
آن امام همام پس از شهادت پدر ارجمندشان امام زین العابدین علیه‌السلام در سال ۹۵ قمرى به مقام ولایت و امامت شیعیان نایل شدند و پیروان اهل بیت علیهم‌السلام را در آن دریاى مواج سیاسى و نظامى عصر خویش و هرج و مرج هاى آخر حکومت امویان به نیکى هدایت و رهبرى کردند.
امام محمد باقر علیه السلام در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بودند ، و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از ایشان نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام محمد باقر علیه السلام نقل کرده‌اند.
آن امام بزرگوار جنبشی علمی پدید آوردند که در دوره امامت فرزندشان امام صادق علیه السلام به اوج خود رسید.
شمار اصحاب و شاگردان ایشان را ۴۶۲ تن دانسته‌اند ، و در دوره امامت آن امام معصوم ، تدوین دیدگاههای شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
پیشوای پنجم مسلمانان؛ شاگردان برجسته‌ای در زمینه‌های علوم اسلامی تربیت کردند که هر کدام وزنه علمی بزرگی به شمار می‌رفتند ، برخی از ایشان عبارتند از: محمد بن مسلم، زرارة بن اعین، ابوبصیر، برید بن معاویه عجلی و هشام بن سالم.
شاگردان مکتب امام محمد باقر علیه‌السّلام ، سرآمد فقها و محدثان زمان بودند و در میدان رقابت علمی بر فقها و قضات غیرشیعی برتری داشتند.
کتاب‌های متعددی درباره امام محمد باقر علیه السلام منتشر شده که مسند الامام الباقر اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.
امام محمد باقر در سال ۱۱۴ هجری قمری در مدینه به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند ، علت شهادت ایشان را مسمومیت به‌دستور هشام بن عبدالملک می‌دانند.
