آیت الله العظمی شیرازی : توصیه معصومین علیهم السلام است که از لفظ امیرالمومنین برای هیچ فرد دیگری ، جز علی بن ابی طالب علیه السلام ، از جمله سایر ائمه ، حتی حضرت حجت ، در هنگام ظهور استفاده نشود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز دوشنبه چهارم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در این نشست ، در رابطه با جواز استفاده از لفظ امیرالمومنین برای ائمه معصومین علیهم السلام به غیر از علی بن ابی طالب علیه السلام فرمودند : این مساله مکررا عرض شده است ، و در این رابطه ، توجه به دو نکته ضروری است ، نکته اول آن است که آیا بقیه ی معصومین علیهم السلام ، امیر مومنان هستند ؟ ، و نکته دوم آن است که آیا می توان برای آن بزرگواران از لفظ امیرالمومنین استفاده کرد ؟

معظم له با اشاره به روایتی از امام صادق علیه السلام فرمودند : در روایت آمده که شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد : یا امیرالمومنین ، و حضرت در واکنش به استفاده از این لفظ برای خود ، فرمودند : این لفظ را برای ما به کار نبرید ، آن شخص از حضرت می پرسد که مگر شما امیرالمومنین نیستید ؟ ، که ظاهر روایت ، حکایت از آن دارد که حضرت فرموده اند هستیم ، اما این صفت خاص اولین امام است.

ایشان با اشاره به روایت دیگری فرمودند : در روایت دیگری ، شخصی از حضرت می پرسد که وقتی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف ظهور می کنند ، آیا به آن حضرت ، امیرالمومنین می گویند ، حضرت در پاسخ فرمودند : به حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف هم امیرالمومنین گفته نمی شود ، چون این لفظ ، خاص علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است.

آیت الله العظمی در پاسخ به سوالی در رابطه با دلیل خطاب امیر از سوی امام صادق علیه السلام برای منصور ، فرمودند : اگر در کتاب جواهر و سایر کتب فقهی ملاحظه کنید ، حضرت ، یک کبرا گفته اند که این کبرا ، تقیه نبوده ، اما مصداق آن که منصور باشد ، تقیه بوده است ، چون دو نوع امیر و رئیس وجود دارد ، امیر و رئیس واقعی که معصومین علیهم السلام هستند ، یا آنهایی که معصومین علیهم السلام تعیین کرده اند ، همان گونه که امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند : فَأمّا مَن كانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا على هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، اما هر فقيهى كه خويشتندار و نگاهبان دين خود باشد و با هواى نفْسش بستيزد و مطيع فرمان مولايش باشد ، بر عوام است كه از او تقليد كنند ، و نوع دوم کسانی که به فرمایش امام سجاد علیه السلام ریاست را دزدیدند ، که نمونه ی آن ، بنی امیه و بنی مروان و بنی عباس هستند.

معظم له در ادامه فرمودند : حضرت در این فرمایش تاکید کرده اند که ذاک الی الامیر ، این تقیه نیست ، یعنی آن که امیر واقعی است ، و رئیس مسلمین که از سوی خدای عزوجل است ، یا نائب آن رئیس که امام معصوم است ، حال آن نائب ، یا نائب خاص یا نائب عام می باشد ، این کبرا ، حکم واقعی بوده ، اما مصداق آن که منصور باشد ، از باب تقیه بوده است.

ایشان در پاسخ به سوالی که نماز یا سایر واجبات تابع اداست یا امر جدید ، فرمودند : در نماز ، کیفیت قضای آن بستگی به آن دارد که مثلا قصر یا تمام بوده ، و اگر نماز قصر در سفر قضا شده ، باید قضای آن را قصر بخواند ، حتی اگر در شهر خود نباشد ، اما اگر در شهر خود ، قضا شده ، حتی اگر در سفر باشد ، باید قضای آن را تمام بخواند ، لذا تابع ادا بودن در قصر و اتمام است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما نسبت به اینکه امر جدید است ، یعنی این که گفته شده باشد باید نماز ظهر خوانده شود ، اما آن دلالت ، دلیل بر آن ندارد که حتی اگر از وقت گذشت ، باز هم خوانده شود ، مگر آنکه دلیل جدیدی وجود داشته باشد ، یا مثلا دلیلی که در آیه ۱۸۵ سوره بقره می فرماید : فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ، پس هر که دریابد ماه رمضان را باید آن را روزه بدارد ، این دلیل نمی گوید که اگر ماه رمضان نبود ، و ماه شوال فرا رسید ، باز هم بایستی روزه گرفته شود ، لذا این مساله ، دلیل دیگری می خواهد ، و این امر جدید است ، بنابراین مساله به دو گونه است.

معظم در ادامه تاکید فرمودند : قضا ، تابع کیفیت است ، اما در اصل الزام و وجوب ، امر جدید لازم است ، چون وقتی دلیل ، تعیین وقت کرد ، این دلیل ، حکایت از آن ندارد که بعد از آن وقت هم ، این حکم را دارد ، لذا مثلا شرط نماز ظهر عصر این است که بین ظهر و مغرب باشد ، بنابراین وقتی مغرب شد ، چون دیگر شرط وجود ندارد ، لذا دلیل دیگری لازم است ، تا بگوید قضای آن لازم است ، بنابراین دلیل دیگری ، هم در نماز و هم در روزه وجود دارد ، اما اگر در جایی دلیل نداشتیم ، و شک کردیم ، اصل عدم آن است ، چون با انتفای شرط ، مشروط هم منتفی می شود.

ایشان در ادامه فرمودند : چون انتفای شرط ، منوط به انتفای مشروط است ، مثلا اگر گفته شد که هر وقت مهمان آمد ،سفره پهن شود ، لذا اگر مهان نیامد ، آیا باز هم باید سفره پهن شود ؟ ، در اینجا دلیل دیگری لازم است که اگر مهمان نیامد ، برای خود ما هم سفره لازم است پهن شود یا خیر ، از دلیل ، اصل الزام استفاده نمی شود ، که بعد از وقت هم همین حکم را دارد ، لذا این دلیل جدید می خواهد ، خلاصه مساله به دو گونه است ، در کیفیت تابع ادا ، زمانی که قضا شده ، اما در اصل وجوب ، دلیل جدیدی می خواهد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با معنای زیارت فرمودند : زیارت در لغت عربی به معنای دیدار همراه با حضور و حاضر شدن است ، این که گفته می شود که من به زیارت فلان آقا رفتم ، اگر انسان در خانه ی خود نشسته باشد و با او سخن بگوید ، به آن زیارت نمی گویند ، زیارت یعنی باید نزد او حاضر شوید ، و در مورد اموات هم به همین گونه است ، زیارت اموات زیارت از راه دور ، و به معنای در خانه ی خود نشستن و برای آن ها فاتحه خواندن نیست ، بلکه حاضر شدن بر سر قبر آن هاست ، فقط نسبت به ائمه اطهار علیهم السلام ، به زیارت از راه دور هم زیارت می گویند ، اگر چه واقعا مطابق با لغت عرب ، اسم آن زیارت نیست ، اما این یکی از خصائص معصومین علیهم السلام است که اگر از راه دور بگوییم : اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ ، این ، برای شما به عنوان زیارت محسوب شده و مانند آن است که در کربلا گفته ایم : اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ ، این از خصائص استثنائی مربوط به معصومین علیهم السلام است که زیارت از راه دور هم زیارت تلقی شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : هم چنین در رابطه با مولایمان حضرت بقیة الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف ، می توان از راه دور زیارت نمود ، این دلیل برای معنای زیارت ، آن را توسعه می دهد و مورد عدم حضور را در مورد معصومین علیهم السلام و زیارت آن بزرگواران از راه دور ، استثنا می کند ، علی رغم آنکه آن حضرت زنده اند ، اما با آن که نزد ایشان حاضر نمی شویم ، می توانیم ایشان را از راه دور زیارت کنیم.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : در رابطه با غیر معصومین دلیل وجود ندارد که زیارت از راه دور به آنها می رسد ، مثلا شما در اینجا نشسته اید و زیارت علما را که مرحوم شیخ عباس قمی نقل کرده را از اینجا برای شیخ مفید که در کاظمین مدفون است ، می خوانید ، این رجاء و نه بدعت است ، اما اگر نسبت به شرع بدهید ، بدعت و حرام است ، اما اگر نسبت به شرع داده نشود ، رجاء است و اشکال ندارد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : چگونگی وجوب خمس ، کیفیت استحقاق فقیر برای دریافت خمس ، ساداتی که خمس به آنان تعلق می گیرد ، برخی از احکام زوجیت ، چگونگی تحقق شرایط خیار شرط برای طرفین عقد ، و احکام ولد شبهه ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.