نرخ رشد جمعیت به کمتر از ۷ دهم درصد رسیده که در طول تاریخ ایران بی‌سابقه است.
صالح قاسمی، عضو قرارگاه جمعیت وزارت کشور، با بیان اینکه «شاهد ثبت رکورد حداقلی در شاخص‌های جمعیت هستیم»، گفت: «نرخ رشد جمعیت به کمتر از ۷ دهم درصد رسیده که در طول تاریخ ایران بی‌سابقه است.»
او افزود: «توجه و عمل به قانون جمعیت تکلیف ملی و دینی تمام جامعه است.»
صالح قاسمی، عضو قرارگاه جمعیت وزارت کشور با بیان اینکه متأسفانه چندین سال است که شاهد ثبت رکورد حداقلی در شاخص های جمعیت هستیم، ابراز کرد: در سال‌های اخیر فرصت بیش از نیم میلیون تولد در کشور از دست رفته است ، و روند کاهش و نگران کننده همچنان تداوم دارد و سال به سال نرخ رشد جمعیت کشور کمتر می شود.
وی با بیان اینکه اگر کاری انجام ندهیم و نخبگان و افراد تأثیرگذار ورود پیدا نکنند چند سال طلایی را از دست می‌دهیم، عنوان کرد: در حال حاضر توجه به قانون جمعیت و عمل به آن تکلیف ملی و دینی تمام آحاد جامعه است.
آمار‌های ۱۰ ماهه سازمان ثبت احوال کشور از تولد ۸۹۳ هزار و ۷۸۶ نفر تا پایان دی‌ماه ۱۴۰۱ خبر می‌دهد که در مقایسه با تولد ۹۳۷ هزار و ۷۴۹ نفر در ۱۰ ماهه مشابه سال گذشته، کاهش ۴۴ هزار نفری را نشان می‌دهد.
میزان تولد‌ها در ۹ ماه ابتدایی ۱۴۰۱ از میزان آن در مدت مشابه تمامی سال‌های یک دهه اخیر کمتر شده و به گفته کارشناسان، این روند کاهشی در سال ۱۴۰۲ نیز ادامه خواهد داشت و اگر اقدام درستی صورت نگیرد، احتمال این که وار چرخه تک‌فرزندی و بی‌فرزندی شویم، بسیار بالاست. اتفاقی که در ژاپن رخ داده و دولت این کشور حالا با استفاده از سیاست‌های اجبار و جریمه، در تلاش برای حل این بحران بزرگ است. چند روز پیش، مشاور ارشد نخست‌وزیر ژاپن هشدار داد که «اگر اقدامی برای مهار کُندی نرخ زاد و ولد در این کشور انجام نشود، ژاپن ناپدید خواهد شد.»
کارشناسان معتقدند کاهش تعداد موالید طی یک دهه گذشته با توجه به هرم سنی کشور، میانگین سن ازدواج و نیز میانگین زمان فرزندآوری جای نگرانی ندارد، اما تبدیل شدن آن به یک روال در سال‌های آینده که احتمال آن نیز بالاست، نگران‌کننده است. به طوری که حتی در اختیار گذاشتن خودرو و وام و تسهیلات مسکن در قالب قانون جوانی جمعیت هم نمی‌تواند مردم را به فرزندآوری تشویق کند.
به عقیده جامعه‌شناسان و جمعیت‌شناسان، چند سالی است که دیگر مسائل اقتصادی، علت اصلیِ کاهش تمایل به فرزندآوری در ایران نیست.
ابراهیم نوروزی روان‌شناس اجتماعی می‌گوید: برخلاف تصور عمومی جامعه که گمان می‌کنند مشکلات اقتصادی اصلی‌ترین و اولین مانع فرزندآوری است، پژوهش‌های بین‌المللی و ملی حاکی از آن است که اصلی‌ترین متغیر مؤثر در الگوی فرزندآوری خانواده‌ها، سبک زندگی و نوع نگرش به خانواده است.
وی ادامه می‌دهد: اگرچه شرایط اقتصادی به‌ویژه در دهک‌های پایین درآمدی جامعه در تصمیم به فرزندآوری مؤثر است اما داده‌های آماری و شواهد عینی موجود نشان‌دهنده تعریف عمومی اکثریت مردم جامعه از زندگی مطلوب و خانواده ایده‌آل بوده که منتهی به الگوی فرزندآوری می‌شود و شرایط اقتصادی در حد ابزاری محسوس برای توجیه علت بی‌فرزندی و کم‌فرزندی است.
این روان‌شناس اجتماعی تصریح می‌کند: امروزه جوانان ترجیح می‌دهند به تحصیل، پیشرفت و بهره‌وری شخصی خود از زندگی بپردازند و کمتر وارد چرخه فرزندآوری شوند؛ درواقع رفاه و فعالیت‌های خود را به رشد فرزندان ترجیح می‌دهند.
وی اضافه می‌کند: بحران بی‌اعتمادی، یکی از بحران‌های مهم جوامع امروز است؛ هرچند کشور ما در حوزه بی‌اعتمادی به مرز بحران نرسیده اما طی سال‌های اخیر بی‌اعتمادی در جامعه زیاد شده و همین امر باعث شده است که افراد تمایلی برای فرزندآوری نداشته باشند؛ زیرا نمی‌دانند فردا آبستن چه حوادثی است. البته ذکر این نکته ضروری است که ضعف باورهای مذهبی در بی‌اعتمادی افراد نقش مهمی دارد.
نوروزی تأکید می‌کند: نباید فراموش کرد که در نسل جدید نسبت به نسل گذشته میزان وفاداری، گذشت و حتی بخشش تغییر کرده است. امروز شاهد هستیم که زوج جوان در مقوله فرزندآوری برخلاف پدر و مادر خود پیشرفت، ارتقای شغلی و راحتی خود را در نظر می‌گیرد و اگر فرزندآوری مغایر با این مؤلفه‌ها نباشد، اقدام به آن می‌کنند.
این روان‌شناس اجتماعی اضافه می‌کند: ریشه تغییر سبک زندگی که مصداق بارز آن نبود تمایل به فرزندآوری است را در همین فردگرایی می‌توان جست‌وجو کرد. وقتی مبنای تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و راهبردهای افراد، رفاه، لذت، راحت‌طلبی خود قرار می‌گیرد، بسیاری از مفاهیم و موضوعات کم‌رنگ می‌شوند.
