آیت الله العظمی شیرازی : حد ترخص ، به معنای جایی است که هنگام سفر ، آخرین خانه های متعارف شهر دیده نشود ، و صدای اذان متعارف شهر هم شنیده نشود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه شانزدهم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست ، در رابطه با معنای حد ترخص فرمودند : حد ترخص یعنی جایی که انسان هنگام سفر ، از آخرین خانه های شهر ، و نه باغ هایی که اطراف شهر هستند ، به قدری دور شود که صدای اذان متعارف و نه صدای اذان با بلندگو را نشنود ، و دیوارها و خانه های متعارف که یک طبقه یا دو طبقه هستند و نه خانه های چند طبقه را نبیند.

معظم له در ادامه فرمودند : حاشیه ها و شهرک های اطراف شهر ، هر مقدار که به هم متصل شده باشند ، جزء شهر محسوب می شوند ، لذا پس از آن که انسان از این محدوده ، دور شد ، از آنجایی که صحرا شروع می شود ، و صدای اذان متعارف شنیده نمی شود و دیوارهای متعارف شهر دیده نمی شود ، حد ترخص حساب می شود.

ایشان در ادامه با اشاره به برخی از روایات ، از جمله روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل شده که از حضرت پرسیدند : الرَّجُل یُرِیدُ السَّفَر مَتی یُقَصِّر؟ انسان وقتی که می خواهد سفر می کند ، چه زمانی نماز او شکسته می شود ؟ قال: إذا تَواری مِن البُیُوت ، جواب حضرت این بود که : زمانی که خانه ها مخفی و پنهان شوند ، فرمودند : تعبیر تَواری در این روایات هم به معنای آن است که آخرین خانه های شهر که در آن محدوده ، آدم ها هم دیده نمی شوند ، مخفی و پنهان شوند ، لذا حد ترخص ، از همان جا حساب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این که معمولا شهرها در حال بزرگ شدن هستند ، فرمودند : هر مقدار که شهرها بزرگتر شوند ، ملاک ، آخرین خانه است و نه آخرین محله ، اگر چه صاحب کتاب عروة الوثقی فرموده اند آخرین محله در شهرهای بزرگ ملاک است ، اما خلاف مستفاد از ادله است و مشهور هم این قول را نپذیرفته اند.

معظم له با اشاره به حجیت بودن ظواهر ، فرمودند : اگر در موردی ، ظهور عرفی وجود داشت ، اشکالی در آن نیست ، اما اگر ظهور عرفی وجود نداشت ، حجت نیست ، و آن چه که در روایات تعلمی و افتائی آمده ، دلالت بر این مساله دارد.

ایشان با اشاره بر معتبر نبودن ظهور بدوی ، فرمودند : ظهور بدوی ، ممکن است با تامل ، زائل شود ، و ممکن است با وجود شبهه ای ، موجب عدم ظهور شود ، اما در مساله ی ظهور ، اگر در ظهور شکی به وجود آمد ، اصل بر عدم است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با موارد و ملاک در اجناس ربوی و در پاسخ به این سوال که : علما گفته اند معامله و معاوضه ی یک کیلو شیره به دو کیلو انگور ، ربا محسوب می شود ، آیا این مساله ، برای افراد ، ضرر فاحش محسوب نمی شود ؟ یا باید به نص عمل شود ، فرمودند : این مساله حسب نص است ، و در باب ربا گفته شده که چه چیزهای شامل حکم آن می شوند ، مثلا در بازار ، قیمت قند از شکر گران تر است ، اما اگر کسی یک کیلو قند بدهد و یک کیلو و ربع شکر بگیرد ، این ربا محسوب می شود.

معظم له با اشاره به آیه ۲۷۵ سوره بقره : قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ، فرمودند : مشرکین به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، اشکال کردند و گفتند تجارت هم مانند رباست ، اما قرآن در جواب گفته است : خدا تجارت را حلال و ربا را حرام کرده است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : شروط صحت طلاق ، تکلیف زن و شوهر در صورت متفاوت بودن مرجع تقلید ، معنای کلمه مُعار در روایات و ادعیه ، حکم استصحاب تعلیقی ، اختلاف در قرائت و احکام مربوط به آیه ۲۲۲ سوره بقره ، حکم ارث زن از شوهر در مواردی مانند چاه آب ، اسباب و علل در شر و خیر ، تکلیف در موارد اختلاف میان مرجع تقلیدِ روحانی کاروان و زائران در حج ، مواردی که اعراض ، حجیت را ساقط می کند ، و برخی از احکام مربوط به ایستاده یا تکیه دادن در حال نماز ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.