آیت الله العظمی شیرازی : فروش زمین بدون مالک ، جایز نیست ، و طبق روایات ، مالک زمین بدون مالک ، اول خدا ، و سپس آن کسی است که آن را آباد کند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه ، بیست و چهارم ربیع الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست با اشاره به مشروع نبودن فروش زمین های بدون مالک فرمودند : فروش زمین توسط حاکم حتی اگر حاکم شرعی و اسلامی باشد ، صحیح نیست ، و حق ندارد زمین را به کسی بفروشد ، چرا که در حدیث آمده که الأرض لله ولمن عمّرها ، زمین متعلق به خداست و کسی که آن را آباد کرده است ، لذا حتی اگر حاکم ، زمینی را به کسی فروخت ، او مالک آن زمین نمی شود ، مگر به آن اندازه ای در داخل آن زراعت کند و یا خانه بسازد و آن را آباد نماید.

معظم له با اشاره به برخی از روایات و برخی از فرازهای نهج البلاغه فرمودند : عثمان در زمان خلافتش ، زمین هایی را به برخی از اشخاص داد ، امیرالمومنین پس از خلافت ظاهری فرمودند : من هر آنچه از زمین هایی که عثمان به کسی داده را بازمی گردانم ، و برگرداندند.

ایشان در ادامه فرمودند : زمینی که مالک ندارد ، و موات و صحراست ، مالک اولیه ی آن خداست ، دوم آن کسی که آن را آباد کند ، یعنی در داخل آن زراعت کند ، یا باغ درست کند و یا خانه بسازد ، در این صورت ، شخصی که آن زمین را به این صورت ، آباد کرده ، مالک آن زمین می شود ، و گرنه حاکم حق فروش زمین به کسی را ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی تاکید فرمودند : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمومنین صلوات الله علیه در ایام حکومتشان به کسی زمین ندادند ، چرا که زمین متعلق به خداست و سپس متعلق به کسی است که آن را آباد می کند ، اما اگر کسی که زمین را آباد کرده ، و مثلا در داخل آن خانه ساخته یا زراعت کرده و یا باغ درست کرده ، پس از آباد کردن زمین ، می تواند آن زمین را بفروشد.

معظم له در رابطه با انفال فرمودند : انفال شامل قله کوه‌ها، دریاها، بستر رودخانه‌ها، زمین صحراها که مالک آن امام معصوم است ، و برای تصرف این گونه زمین ها اذن امام معصوم یا فقیه جامع الشرایط لازم است.

ایشان در ادامه فرمودند : اگر زمین ، ملک کسی شده و در آن زراعت کرده ، یا در آنجا خانه ساخته ، و آن زمین را آباد کرده ، نمی توانند آن زمین را از او بگیرند ، چرا که در حدیث آمده : لَا يَحِلُّ مَالُ امْرِئٍ إِلَّا بِطِيبِ نَفْسٍ مِنْهُ ، لذا به اجبار نمی توان ملک کسی از او گرفت.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حفاظت گذاشتن برای زمین بدون مالکی که آن را آباد کرده اند ، فرمودند : حفاظت گذاشتن برای چنین زمینی ، در صورتی که قصد آبادانی آن را داشته باشد و آن را آباد هم بنماید ، اشکال ندارد ، اما اگر حفاظت بگذارد و آن را آباد نکند ، فایده ای ندارد.

معظم له در ادامه فرمودند : در گذشته به حفاظت از زمین تحجیر گفته می شد ، یعنی در اطراف زمینی که قصد آبادانی آن را داشتند ، سنگ می گذاشتند ، لذا اگر کسی قصد آبادانی زمینی را دارد و به مرور ، آن را آباد می کند ، حفاظت از آن اشکال ندارد ، و گرنه فایده ای ندارد.

ایشان با اشاره به آیه ی ۱۹۴ سوره بقره : فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ ، هر که به به شما تعدی کرد ، مثل ستمی که به شما رسانده است، می توانید پاسخ دهید ، فرمودند : اگر کسی به شما دشنام داد ، به قدری که مثل آن دشنام باشد ، می توان به او دشنام داد ، اما اگر کسی به شخص شما دشنام داد ، شما حق ندارید به پدر او دشنام دهید.

آیت الله العظمی شیرازی در بیان تفاوت انجام خدعه و غَدْر در جنگ فرمودند : در جنگ خدعه جائز است اما غَدْر جائز نیست ، مگر کسی که خودش غَدْر می کند ، از باب اعتداء به مثل ، غَدْر در شرایطی اتفاق می افتد که مثلا به کسی می گوییم در امان هستی ، و بعد که او تسلیم شد ، او را می کشیم ، اما خدعه و استفاده از اصل غافلگیری در جنگ ، برای شکست دشمن جائز است ، اما غَدْر در جنگ و غیر جنگ جائز نیست.

معظم له در تشریح فَاعْتَدُوا فرمودند : فَاعْتَدُوا یعنی جائز است ، نه آن که واجب است ، و اتفاقا اگر انسان ، آن را انجام نداد ، فضیلت است ، لذا اگر کسی به شما دشنام داد ، برای شما به اندازه ی آن دشنام ، پاسخ دادن جائز است ، اما فضیلت آن است که او را عفو کنید.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : نکاتی در رابطه با اذان و اقامه ، کیفیت توسعه در مستحبات ، برخی از احکام غسل و وضو ، اعتبار احادیثی که از حضرت حجت نقل شده ، تزاحم بین تدفین میت و تاخیر برای کثرت تشییع کنندگان ، مقدار لازم برای امساک در روزه ، حکم هدایایی که زوجین به یکدیگر می دهند ، برخی از احکام دیه ، و حکم صدقات مستحبه و زکات برای سادات و غیر سادات ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید