آیت الله العظمی شیرازی : نسیان ، سهو و حتی ترک اولی از معصومین سر نمی زند و آنچه در آیات و روایات ذکر شده ، مَجاز و نه حقیقت است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روزهای جمعه و شنبه ، ششم و هفتم ربیع الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست ها هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در نشست روز شنبه هفتم ربیع الاول با تاکید بر این که نسیان ، سهو و حتی ترک اولی از معصومین و انبیا سر نمی زند ، فرمودند : مرحوم سید مرتضی علم الهدی در بیش از هزار سال قبل ، کتابی به نام تنزیه الانبیاء و الائمه نوشته است ، این کتاب در بیان اثبات عصمت پیامبران و ائمه علیهم السلام است ، و در آن بحث‌های راجع به عصمت پیامبران را به تفصیل آورده و تمامی شبهات پیرامون این مساله را با ذکر موارد پاسخ داده است ، لذا در رابطه با مواردی که سخن از سهو یا نسیان انبیا آمده ، بایستی گفت که تمامی این ها از مَجازات است و حقیقت نیست.

معظم له در ادامه با اشاره به این نکته که در قرآن و روایات موارد بسیاری از مَجازات آمده است ، فرمودند : مثلا وقتی در قرآن گفته می شود يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ یعنی دست خدا بالاتر از همه دست هاست ، در این جا دست و ید به معنای قدرت آمده و مَجاز است ، و عمده زیبایی فصاحت و بلاغت در همین مجازات است.

ایشان هم چنین فرمودند : مَجازات حتی در زندگی انسان های عادی هم متعارف است ، وقتی به فردی گفته می شود ما زیر سایه ی شما هستیم ، این بدان معنا نیست که او زیر آفتاب ایستاده و سایه ی او ، روی ما افتاده و ما از سایه ی او بهره می بریم ، بلکه این تعبیر ، نوعی مَجاز است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره لزوم وجود علاقه بین حقیقت و مَجاز فرمودند : بین معنای حقیقی و مجازی یک کلمه، رابطه و پیوندی باید وجود داشته باشد که به آن «علاقه» می‌گویند ، در مجاز نشانه‌ای در کلام وجود دارد که ذهن خواننده را از معنای حقیقی و اصلی دور می کند و به معنای مجازی و غیر حقیقی آن سوق می دهد ، و مرحوم سید مرتضی علم الهدی در کتاب تنزیه الانبیاء و الائمه ، علاقه ها را ذکر نموده است ، و بر این نکته تاکید داشته که انبیا دچار سهو نمی شوند ، و اگر در جایی به سهو اشاره شده مثل روایت سهوالنبی ، این مَجاز است.

معظم له با تاکید بر این نکته که معصومین علیهم السلام اشتباه نمی کنند ، فرمودند : این که در برخی موارد ذکر شده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در نماز اشتباه می کردند ، به این دلیل بوده که آن شخص تصور کرده که پیامبر دچار اشتباه شده اند ، و این مَجاز بوده و حقیقت نیست.

ایشان در ادامه هم چنین با اشاره به قصه ای در رابطه با امام باقر علیه السلام فرمودند : در قصه ی لُمعه ( لُمعه به معنای مقداری ) هم آن فرد دچار خطا شده و تصور کرده که حضرت اشتباه کرده اند ، و فکر کرده پس از غسل قدری آب به پشت ایشان نرسیده ، که حضرت با کشیدن دست بر پشت خود ، مرطوب بودن آن قسمت از پشت خود را به او نشان می دهند ، و این جا هم مَجاز است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این که سایر موارد هم از این قبیل بوده است ، فرمودند : آن چه در که در این گونه موارد نقل شده یا حقیقت است یا مَجاز ، چرا که قسم سومی برای آن نمی توان در نظر گرفت ، اگر حقیقت باشد که خلاف عصمت است ، لذا جز مَجاز بودن ، فرض دیگری را نمی توان در این مورد محتمل دانست ، و البته مَجازات دارای انواعی مانند کنایه و استخدام است ، که باید بررسی نمود که هر کدام از این موارد جزء کدام قسم از انواع مَجازات است.

معظم له در نشست روز جمعه ششم ربیع الاول فرمودند : ذکر خدای عزوجل به غیر از زبان عربی مانند زبان، مختص به قنوت نیست ، و دلیل مرحوم شیخ صدوق رضوان الله علیه هم خاص قنوت نمی باشد ، دلیل ایشان روایتی از رسول اکرم و امام صادق است که فرموده اند : كُلُّ شَيْءٍ مُطْلَقٌ حَتَّى يَرِدَ فِيهِ نَهْيٌ هر چیزی مطلق است مگر آن که در آن موردی از نهی ذکر شده باشد ، لذا انسان باید قرائت و ذکر رکوع و سجود را اگر می تواند به عربی بگوید اما در دیگر موارد در نماز لازم نیست ، و این روایت شامل همه موارد نماز می شود و اختصاص به قنوت نداشته لذا با هر زبانی می توان آن ها را خواند.

ایشان در ادامه با اشاره به عبارتی از مرحوم سید محمد کاظم یزدی در کتاب عروة الوثقی که خواندن این موارد در نماز را به عربی اولی دانسته است ، فرمودند : ایشان هم با گفتن این عبارت ، مساله را حل کرده اند ، چرا که اولی نه احوط و نه فتواست ، و اولی دلیل هم نمی خواهد ، و حتی اعتبارات عرفیه را شامل می شود ، لذا برخی از فقها در شرح عروة الوثقی به ایشان اشکال کرده اند که مثلا در قیامت ،مساله زبان خصوصیتی ندارد و فقط خاص دنیا می باشد ، و شاید تفهیم و تفاهم در آن جا به گونه ای دیگر باشد ، و مشخص نیست که انسان ها در آخرت به همان زبانی که در دنیا سخن می گویند ، در آخرت نیز سخن بگویند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود :

شک در شناخت بین حکم و حق ، برخی از احکام انواع طلاق ، نیابت در انجام واجبات و مستحبات برای افراد زنده ، حکم ولایت بر ارث در صورت اختلاف بین ورثه ، حکم مقدمه ی فعل حرام ، حکم اَعمال فردی که نمی دانسته بالغ است ، معنای نیت در اعمال ، حکم نکاح دختر نابالغ ، حکم نمازی که بدون اتصال به نماز احتیاط خوانده شده ، برخی از احکام صید لهوی ، اختلاف فقها در رابطه با حجیت علم قاضی و غیرمعصوم ، عدالت در شاهد طلاق ، تغییر تعبیر به عنوان یکی از انواع بلاغت ، حکم نمازی که سجده بر چیزی که صحیح است سهوا در آن رعایت نشده ، حکم نماز کامل در کربلا ، حکم نماز مسافری که از سفر عدول می کند ، و معنای أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.