آیت الله العظمی شیرازی: خلاف مروت بنا بر نظر مشهور فقها شرط احراز عدالت برای امامت جماعت ، قضاوت و مرجعیت تقلید نیست

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز یکشنبه اول ربیع الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست علمی در رابطه با شرط مروت در عدالت فرمودند : آن چه که مسلّم است ، این است که عدالت چه در امامت جماعت و چه قضاوت و چه برای مرجعیت تقلید ، شرط است ، اما لزوم شرط مروت در عدالت ، محل اختلاف است و مشهور میان فقها نیست.

معظم له در ادامه فرمودند مروت ، تعبیر جماعتی از فقهاست که شرط در احراز عدالت را رعایت مروت دانسته اند ، و بنا بر نظر این عده از فقها ، اگر کسی عملی که خلاف مروت را انجام دهد ولو آن عمل معصیت نباشد ، عادل نیست.

ایشان هم چنین در رابطه با مصادیق خلاف مروت فرمودند : در رابطه با مصادیق خلاف مروت بودن ، نیز اختلاف نظر وجود دارد ، لذا مشهور میان فقها ، خلاف مروت ، شرط عدالت نیست ، که عده ای از فقها نسبت به نظریه فتوا داده اند و برخی هم احتیاط وجوبی کرده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : دلیل برخی از فقها برای این که مروت را شرط عدالت دانسته اند ، چند روایت صحیحه است که یکی از آن ها صحیحه ی ابن أبي يعفور است ، راوی در این روایت از معصوم سوال می کند : بم تعرف عدالة الرّجل بين المسلمين حتّي تقبل شهادتهم لهم و عليهم؟ ، چگونه انسان در میان مسلمانان به عدالت شناخته می شود تا شهادت او مورد قبول واقع شده و بتواند قضاوت کند ، حضرت در جواب فرمودند : أن تعرفوه بالستر والعفاف و كفّ البطن و الفرج و اليد و اللسان ، یعنی او را به ستر و پوشاندن حیا و عفاف و نگاه داشتن شکم و فرج و دست و زبان بشناسی ،لذا برخی از فقها با استفاده از این روایت گفته اند که این روایت اطلاق دارد و علاوه بر این که عادل نباید گناه کند ، از انجام کارهایی که از آن ها در عرف ، به خلاف مروت تعبیر می شود ، باید اجتناب کند.

معظم له دلیل رای جماعتی از فقها را همین گونه روایات صحیحه ذکر نموده و فرمودند : بر اساس نظر این دسته از فقها ، این روایات اطلاق دارد ، لذا مطابق دیدگاه این عده ، اگر کسی کار زشت عرفی انجام داد ، عادل نیست و نمی توان پشت سر او نماز خواند و یا شهادت و قضاوت او صحیح نیست ، این جمع از فقها ، ستر و عفاف را فراتر از انجام گناه می دانند و قائل به ستر و عفاف مطلق هستند ، که در اصطلاح به آن مروت گفته شده و خلاف آن را موجب ساقط شدن عدالت می دانند.

ایشان در ادامه فرمودند : در مقابل ، عده ای از فقها معتقدند منظور از عدالت این است که کسی که گناه نمی کند ، لذا اگر کسی خلاف مروت رفتار کرد ، از عدالت ساقط نمی شود ، و ستر و عفاف فقط نسبت به محرمات شرعی است.

لازم به ذکر است که مروت به معنی عملی است که خلاف شرع نیست ولی عرف آن را نمیپسندد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با اشاره به روایت : لَا يَحِلُ‌ مَالُ‌ امْرِئٍ‌ مُسْلِمٍ إِلَّا بِطِيبَةِ نَفْسه یعنی حلال نیست که در اموال مسلمانی تصرف کنیم مگر اینکه او طیب نفس داشته باشد (یا مجوز فسخ داشته باشیم) فرمودند : این یک قاعده ی عام در اسلام است ، و نمی توان بدون دلیل و عنوان ، مالی را بدون رضایت گرفت و در چنین شرایطی انسان مالک آن مال نمی شود ، و همه متصرفات آن غصب و ضامن اجرت و آن مال نیز هست ، و باید آن را پس بدهد.

معظم له در ادامه فرمودند : مرتبه ششم ارث ، امام معصوم است و اگر چنین مالی ، وارث نداشت ، ملک امام معصوم است ، و در زمان غیبت باید به فقیه جامع الشرایط مراجعه کرد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : تفاوت در استقبال و استقرار در نماز ، شرح آیه ۱۲۳ سوره توبه ، کیفیت نقل داستان حضرت عیسی بنا بر آیات قرآن توسط پیامبر اکرم ، شرح وسوسه های شیطان بر اساس آیات قرآن ، لزوم توافق و تالیف قلوب میان خطبا و بانیان و مردم در مجالس حسینی ، تکلیف شرعی فردی که وصیت شده نماز میت را بخواند ، حکم تماسِ اشیاء پاک با زمین نجسی که قبلا مرطوب بوده ، حکم خواندن نماز در جایی مانند هواپیما که امکان تعیین جهت قبله وجود ندارد ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.