آیت الله العظمی شیرازی: رعایت قواعد تجوید در نماز ، به جز مواردی که ادعای اجماع شده ، مانند مدّ در وَلَا الضَّالِّينَ ، واجب نیست

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه سیزدهم صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در رابطه با لزوم رعایت قواعد تجویدی در نماز فرمودند : تجوید از مصدر جَودَت به معنای نیک بودن ، خوب شدن ، و نیکو گشتن و زیبا شدن است ، کلمه جَيِّد هم در کلام عرب به معنای خوب ، نيکو ، نيک ، پسنديده و زیبا آمده است ، و رعایت قواعد تجوید در نماز ، واجب نیست ، اما در چند مورد استثناء دارد که در رابطه با آن ادعای اجماع شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : اگر ادعای اجماع در این موارد درست باشد ، رعایت آن موارد ، واجب است ، مثلا صاحب جواهر الکلام در وَلَا الضَّالِّينَ ، مدّ را بر اساس اجماع ، واجب می داند ، و یا در قاعده ی یَرمَلون هم نقل اجماع شده است ، لذا اگر کسی این اجماع را قبول داشته باشد ، از باب اجماع و نه تجوید ، رعایت آن واجب است ، اما در سایر موارد ، رعایت قواعد تجوید در نماز ، واجب نیست.

ایشان با اشاره به کیفیت قرائت نماز توسط معصومین علیهم السلام فرمودند : آ یا لازم است همان گونه که ائمه علیهم السلام نماز می خواندند ، نماز خوانده شود ؟ ، در زمان ائمه علیهم السلام ، بسیاری از غیرعرب ها ، مانند ایرانیان ، تُرک ها و از سایر زبان های دیگر ، مسلمان می شدند که قطعا بسیاری از حروف را نمی توانستند به لفظِ فصیحِ عربی تلفظ کنند ، و بدون شک در هنگام خواندن نماز ، مثلا کسره را ضعیف ادا می کردند ، و من در هیچ جا روایتی ندیده ام و از برخی از اهل خبره ی فقها هم که پرسیدم ، در هیچ جا روایتی وجود ندارد که ائمه علیهم السلام به اصحاب غیرعرب خود فرموده باشند که نمازت را این گونه بخوان ، در حالی که بسیاری از غیر عرب ها از بهترین اصحاب و یاران معصومین علیهم السلام بوده اند ، حتی دیده نشده که امام علیه السلام به یکی از یارانش گفته باشند سوره حمدت را برای من بخوان تا ببینم چگونه می خوانی ، لذا هر نوع خواندن اشکالی ندارد ، و از آن جا که مُسلّم است که همه قدرت ندارند نماز را به الحان عرب بخوانند ، لذا تلفظ کامل حروف ، مطابق با تلفظ عربی ، تا آن جا که موجب تغییر حروف نشود واجب نیست ، اگر چه مستحب است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تلفظی که منجر به تغییر حرف شود ، فرمودند : این مساله در عروة الوثقی آمده که اگر حرف تبدیل شود ، مثلا عین آن چنان سبک تلفظ شود که تبدیل همزه شود ، این جایز نیست.

معظم له در ادامه در رابطه با برخی روایاتی که نقل شده بلال ، شین را سین تلفظ می کرد ، فرمودند : این روایاتی که از پیامبر نقل شده ، مُرسله است و علاوه بر آن ، در مورد بلال استثناء شده که تغییر حرف توسط او به دلیل مشکل زبان ، اشکالی ندارد ، لذا خواندن نماز به الحان عرب مستحب است و واجب نیست ، و اگر هم انسان جهل داشته و یاد نگرفته ، مشمول قاعده لاتعاد می شود.

ایشان در ادامه فرمودند : در این جا اصل عدم نقل و نه استصحاب قهقهرایی جاری می شود ، لذا می گوییم ائمه علیهم السلام خودشان هم نماز را با رعایت دقیق قواعد تجویدی نمی خوانده اند ، که مثلا در آلِ محمد ، کسره را اماله به یا ، کرده و یا در مالک یوم الدین ، فتحه را اماله به فتحه یا ضمه نموده باشند ، لذا اگر به گونه ای خاص می خوانده اند و سپس تغییر کرده ، این نقل است ، و نقل مشمول قاعده ی لو کان لبان می شود ، پس اصل ، عدم نقل است ، یکی از ادله‌ای که گاه در استدلال های فقهی بدان تمسک می‌شود، قاعده‌ی «لو کان لبان» است ، مفاد این قاعده در یک جمله این است که اگر چنین حکمی وجود می‌داشت، آشکار می‌شد ، برخی از فقها از این دلیل به طور گسترده‌تری استفاده کرده‌اند به گونه‌ای که به عنوان دلیل پنجم ، در کنار ادله ی اربعه ، جای گرفته است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با شبهه ای که در رفتار متفاوت اسب ها در سرزمین کربلا مطرح می شود که چگونه ، اسب سیدالشهدا ، رعایت ادب و احترام می کند اما برخی اسب ها بر بدن شهدا تاختند ، فرمودند : همان گونه که بشر مختلف است ، حیوانات هم مختلف هستند ، حتی در موارد عادی هم داستان هایی نقل می شود که مثلا شیر درنده ای وقتی متوجه می شود شکار او باردار است ، از شکار او صرف نظر کرده ، اما قطعا همه حیوانات این گونه نیستنند ، و در مورد اسب حضرت سیدالشهدا هم نقلی وجود دارد که اسب ایشان همان اسب رسول الله بوده است ، یعنی برخی موارد استثنا وجود دارد ، و این مطلب که چون به اسب های سپاه عمر بن سعد علف از مال حرام داده اند لذا آن ها بر بدن شهدا تاختند ، صحت آن ، روشن نیست.

معظم له در رابطه با این شبهه که در واقعه کربلا ، چگونه آب تا حائر جلو نرفت و حیران شد اما در روز عاشورا برای رفع تشنگی ایشان و اصحاب جلوتر نیامد ، فرمودند : درک و شعور موجودات غیر از انسان ، به گونه ای است که جز خدا کسی نمی داند ، و علم ما تنها در حد آن چیزهایی می باشد که از معصومین علیهم السلام به ما رسیده است ، و گرنه مابقی مسائل ، بیشتر توجیه است ، علی ای حال امتحان برای همه موجودات از جمله انسان و حیوان و حتی آب وجود دارد ، و آب هم شاید مورد امتحان قرار گرفته باشد.

ایشان در ادامه با اشاره به مطلبی از یکی از نویسندگان عامّه به نام الرافعی که صاحب کتابی به نام ابواب الجنان در چهار جلد است ، فرمودند : این فرد در کتاب خود این ادعا را که آب به طرف قبر حضرت سیدالشهدا صلوات الله علیه نیامد را مسخره کرده و گفته مگر آب شعور و عقل داره و این مساله را دروغ عنوان می کند اما همین فرد ، در همین کتاب ، در جای دیگری نوشته است وقتی دجله در صدها سال قبل طغیان کرد و قسمتی از بغداد ، زیر آب رفت ، قبر احمد بن حنبل را که در آنجا مدفون است ، پس از فرو نشستن آب ، بررسی کردند و دیدند گرد و خاک بر روی حصیر قبر او هنوز موجود است ، یعنی این فردی که در مورد امام حسین علیه السلام تشکیک می کند ، اینجا برای احمد بن حنبل ، فضیلت قائل می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با دلیل مدفون شدن جون پس از ده روز از واقعه عاشورا فرمودند : در مورد وقایع عاشورا تفاسیر مختلفی وجود دارد و نقل های متفاوتی در تاریخ آمده و این که چرا بنی اسد جنازه او را همزمان با سایر شهدا دفن نکردند ، دلیل روشن نیست ، شاید به دلیل آن که جنازه ها پراکنده بوده و هر کسی پس از شهادت ، در همان مکانی که بوده باقی مانده ، و جنازه او در آن زمان دیده نشده و ده روز بعد دفن شده است.

معظم له در رابطه وجوب نفقه زوجه بر زوج فرمودند : اگر زوج فقیر باشد ، و امکان پرداخت نفقه ندارد و زوجه غنی است ، و مخارج خود را تامین می کند ، همین مقدار از مخارج به عنوان نفقه ، دِین برای زوج می شود و بر گردن او واجب است ، و وقتی هم که از دنیا رفت ، بایستی در ابتدا دیون او را که یکی از آن ها نفقه ی زوجه است ، پرداخت کنند و بعد از آن نوبت به وصایا و تقسیم ارث می رسد ، حال اگر زوجه ، نفقه زوج را پرداخت کرد ، اگر به عنوان قرض بوده و زوج هم این قرض را قبول دارد ، این هم دِین است ، اما اگر زوجه می بیند که همسرش گرفتار است و مالی ندارد ، لذا قربة الی الله به او پرداخت می کند ، در روایت آمده ما کان لله فلا رجعة فیه ، لذا اگر ظاهرش این بوده که مجانی داده است ، دِین محسوب نمی شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : کیفیت عقد و معاطات در بیع ، رهن ، اجاره و صلح ، لزوم جاری شدن عقد یا معاطات در وقف های خاص و عام ، حکم خارج کردن مُهر و قرآن از مساجد و اماکن عمومی ، نکاتی در مورد قرآن خواندن سر مبارک سیدالشهدا علیه السلام ، برخی از احکام خمس ، کیفیت عقد ازدواج حضرت یوسف و زلیخا ، و شرح مختصر آیات ۲۲ و ۳۰ سوره انبیا ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.