بازی بزرگ چین در افغانستان

کشور چین به دنبال سرکوب و کنترل مسلمانان اویغور از طریق کمک اقتصادی به گروه طالبان در افغانستان است. برخی رسانه‎ها با نشر گزارش‌هایی، روابط و نزدیکی پکن با طالبان طی دو سال اخیر را نشانه ای از بازی بزرگ چین در افغانستان می‌دانند. این رسانه‌ها به نقل از کارشناسان و ناظران اما گفته اند نه تنها که طالبان مایل به سرکوب گروه‌های افراطی مورد نظر چین نیست، بلکه این گروه‌ها تحت حاکمیت طالبان رشد چشم گیری داشته اند.

از چند سال به این سو چین؛ به دلایل اِعمال سیاست‌های سرکوب گرایانه و بد رفتاری علیه اقلیت مسلمانان اویغور، همواره مورد انتقاد شدید نهادهای بین‌المللی قرار داشته است. اخیراً و پس از تسلط دوباره طالبان در افغانستان، برخی رسانه‌ها به نقل از منابعی می‌گویند که سرکوب و کنترل اویغورها یکی از محورهای اصلی تعاملات پکن با گروه طالبان در افغانستان بوده است. یک گزارش نهاد «نیکی آسیا» به نقل از کارشناسان اشاره کرده که نفوذ فزاینده چین در افغانستان “تا حد زیادی” ناشی از تمایل به بررسی فعالان اویغور است که منافع داخلی و منطقه ای پکن را تهدید می کنند. تحلیل گران گفته اند، پکن تا قبل از سال 2021، سیاست عدم مداخله در امور داخلی افغانستان را دنبال می‌کرد، اما با خروج نیروهای غربی به رهبری امریکا از افغانستان، این کشور عملا با گروه طالبان وارد معامله چند پهلو گردیده است. رهبری چین امیدوار است که از طریق سرمایه‌ گذاری چند صد میلیون دلاری، طالبان متقاعد شوند تا طرح‌های مذهبی خود را به افغانستان محدود کنند و این دیدگاه‌ها را به بقیه منطقه صادر نکنند. این امر به‌ ویژه در مورد سین‌کیانگ صادق است؛ جایی ‌که دولت چین به دلیل بدرفتاری با مسلمانان بومی اویغور با انتقادات شدید رو به ‌رو شده است. سرمایه ‌گذاری ممکن است به‌عنوان انگیزه‌ای برای طالبان به هدف نادیده گرفتن تحولات در سین‌کیانگ و مهار گروه‌هایی افراطی دیگر در نظر گرفته شود که ممکن است به دلایل ایدیولوژیک وسوسه شوند تا عملیات خود را در سین‌کیانگ گسترش دهند.

کارشناسان اما گفته اند، طالبانً ظاهراَ اویغور را از انجام فعالیت‌های سیاسی و سایر فعالیت‌ها از داخل خاک افغانستان منع می‌کند، اما در واقع، نگاه دیگری دارند. گزارش اخیر شورای امنیت سازمان ملل از قدرت گیری جنبش ترکستان شرقی پس از تسلط دوباره طالبان در افغانستان بازی دوگانه این گروه با چین را آشکار کرده است. در گزارش دیگری در «ساوت چاینا مورنینگ پست»، گفته شده که اقدامات دیپلماتیک پکن برای طالبان “به نفوذ منجر نخواهد شد” بلکه به خشم عموم مردم افغانستان علیه چین تمام خواهد شد.  

از سویی دیگر، شهروندان افغانستان نگران‌ گام تازه ای است که دولت چین در جهت همکاری با طالبان برداشته است. گسترش دامنه تجسس به سطح شهرها و نصب دستگاه ‌هایی است که می‌تواند چهره یکایک شهروندان را شناسایی و رفتارشان را ثبت کند. با پیش‌رفت‌های فزاینده‌ای که هوش مصنوعی روزمره حاصل می‌کند، تمام داده‌های دریافتی با کامپیوترهای کوانتومی که استفاده از آن‌ها در سازمان‌های پیش‌رفته چینی مروج است، به ‌آسانی قابل تجزیه و تحلیل است و از آن راه می‌توان حتی ذهن و روان انسان‌ها را نیز به خوانش گرفت. کارشناسان هشدار می‌دهند با این وضعیت چیزی به نام حریم خصوصی نمی‌ماند و انسان‌ها در خلوت درونی خود نیز تنها نخواهند بود. در واقع از این راه می‌توان انسان‌ها را هک کرد و آنان را به سطح اشیا و ابزار فروکاست، همان کاری که کم‌وبیش در حق شهروندان چین جریان دارد.