آیت الله العظمی شیرازی: برخی از مفاهیم نوین، که در مبانی فقهی به آن ها اشاره‌ای نشده، چنانچه با ادله شرعی مطابق باشند، قابل اجرا هستند
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روزهای پنج شنبه و جمعه سیزدهم و چهاردهم ربیع الثانی سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با جایگاه فقهی مفاهیمی هم چون حقوق شهروندی، منشور جهانی حقوق بشر، دموکراسی و شورا که از چند دهه قبل وارد فضای سیاسی اجتماعی شده اند، فرمودند: این مفاهیم از آنجا که در گذشته ها وجود نداشته، در مبانی فقهی هم بدانها اشاره نشده است.
معظم له در ادامه فرمودند: مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی در کتاب الفقه به صورت مکرر به این مفاهیم اشاره کرده اند و مواردی که در این منشورها آمده و ادله شرعی بر آنها دلالت دارد را به عنوان حق شرعی ذکر کرده اند.
ایشان هم چنین تاکید فرمودند: لذا اگر در ادله شرعی به برخی از این مفاهیم اشاره نشده، شرعا حق حساب نمی شود.
آیت الله العظمی شیرازی با ذکر مثال در رابطه قوانینی چون راهنمایی رانندگی فرمودند: مواردی هم چون قوانین راهنمایی رانندگی که با قاعده لاضرار هماهنگی دارد و مفهوم آن این است که هیچ کس حق ندارد به دیگری ضرر برساند، از جمله مواردی است که با موازین شرعی مطابقت دارد.
معظم له در رابطه با ارث فرزند از پدر فرمودند: ارث حکم الهی است و پدر حق ندارد که وارث را از ارث محروم کند.
ایشان در ادامه فرمودند: اما پدر حق دارد که در زمان حیات خود و تا وقتی که زنده است، اموال خود را به فرزندانش ببخشد و یا برخی از آنان ندهد که البته این عمل، مکروه است.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند: لذا اگر انسان از دنیا رفت و در زمان حیات خود، اموال خود را به کسی نداده بود، منع از ارث جایز نیست.
معظم له در رابطه با حکم اسراف و تبذیر فرمودند: بر اساس اجماع میان فقها، اسراف و تبذیر حرمت دارد.
ایشان در رابطه با معنای اسراف و تبذیر فرمودند: تبذیر آن است که انسان چیزی را در غیر مورد خودش مصرف کند، مثلا انسان گوشت مرغ را خریداری کند و پس از پختن، آن را جلوی گربه بگذارد، اما در اسراف گفته شده که مصرف چیزی در مورد خودش است اما انسان در مصرف آن زیاده روی می کند، مثلا با آنکه انسان سیر شده، باز هم مثلا به دلیل خوشمزه بودن غذا، به خوردن ادامه می دهد.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با راه های فهمیدن کلام خدا در قرآن فرمودند: مرحوم شیخ انصاری رضوان الله علیه در اوایل کتاب رسائل ، بعد از بحث قطع ، به این مساله اشاره کرده است که ظواهر قرآن ، و آیاتی که ظهور دارد ، حجت است ، و خدای عزوجل ، در قرآن ، چیزهایی را مُجمل گذاشته است ، که برای فهم آن ها بر اساس فرمایش رسول خدا که فرمودند : كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي ، بایستی هر آنچه که عترت فرموده اند را به قرآن ضمیمه کرد ، و در اینجا باید دید که حاصل چه می شود.
معظم له در رابطه با دلیل برخی از اختلاف ها در تفسیر آیات قرآن فرمودند: دلیل این اختلاف ها ، به خاطر برخی از ظواهری است که با هم تعارض دارند ، یا به دلیل برخی از تزاحم هاست ، یعنی گاه دو امر لازم واقع می شود که مکلف ، قادر به جمع آن ها نیست ، و مشخص نیست که کدام مقدم است ، یا در کدام مخیر است.
ایشان در ادامه فرمودند: در مواردی که آیات قرآن ، ظهور دارد ، و معارض هم ندارد ، و در جایی که از روایات ، ظهور به دست می آید ، مشکلی وجود ندارد و این مساله ، از مُسلّمات فقه است.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با دلیل حجیت معصومین علیهم السلام علاوه بر حدیث ثقلین فرمودند: بر اساس فرموده قرآن کریم، کلام رسول خدا حجت است، همانگونه که در آیه ۷ سوره حشر آمده: وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ، و شما آنچه را که رسول خدا دستور دهد (و منع یا عطا کند) بگیرید و به آن عمل کنید، و رسول خدا صلی الله علیه و آله هم فرمودند: كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی، یعنی هر آنچه که از عترت طاهره هم به ما رسیده، حجت است، لذا قرآن کریم، کلام رسول خدا و کلام عترت طاهره، حجت هستند، و در حجیت یکسان می‌باشند.
معظم له با اشاره به آیه ۷ سوره حشر وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ و شما آنچه که از سوی رسول خدا می آید ، دریافت کنید ، فرمودند : معنای این آیه این است که در جاهایی که آیات قرآن ظهور ندارد ، کلام رسول خدا بایستی ضمیمه قرآن شود ، و رسول خدا هم فرموده اند : كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي یعنی باید کلام عترت هم ضمیمه شود ، و این سه ، با هم هستند.
ایشان در رابطه با ثواب زیارت امام حسین علیه السلام در دنیا و فضیلت آن در آخرت فرمودند: در روایت آمده که زیارت امام حسین علیه السلام، زیارت الله فی عرشه، یعنی زیارت خدا در عرش است، بدان معنا که همانند آن است که انسان، خدا را زیارت کند، و از آنجا که خدای متعال، قابل زیارت نیست، اما اگر قابل زیارت بود، زیارت امام حسین علیه السلام همانند آن است که انسان، خدا را زیارت کرده است.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام فرمودند: زیارت امام حسین علیه السلام از تمام زیارت های همه معصومین علیهم السلام هم در دنیا و هم در آخرت افضل است.
معظم له در ادامه فرمودند: اگر چه معصومین علیهم السلام همگی نور واحد هستند، اما هر کدام ممکن است که ویژگی هایی داشته باشند که در دیگری وجود نداشته باشد، و در این زمینه تفاوت هایی وجود داشته باشد.
ایشان با اشاره به روایتی که از امام رضا علیه السلام در رابطه با وجوب نشر معارف اهل بیت علیهم السلام نقل شده که: رَحِمَ الله عَبْداً أَحْيَا أَمْرَنَا، خداى رحمت كند بنده اى را كه امر معارف ما را احيا كند، و زمانی که اباصلت، از چگونگى اين مهم مى پرسد، چنین می شنود : يَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ يُعَلِّمُهَا النَّاسَ فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ كَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا ، علوم ما را فرا گيرد و به مردم بياموزد ، كه اگر مردم زيبايى هاى كلام ما را مى دانستند ، از ما پيروى مى كردند ، فرمودند : امام رضا علیه السلام در رابطه با اهمیت و لزوم این مساله ، و وجوب نشر معارف اهل بیت علیهم السلام تاکید فرموده اند ، و در این جا از لفظ ناس یعنی مردم استفاده شده ، یعنی مهم این است که محاسن کلام و گفتار نیکوی رسول خدا و عترت طاهره به همه ی مردم دنیا برسد.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند: اگر این واقعیات به مردم برسد ، و آنچه که رسول خدا و اهل بیت علیهم السلام بیان فرمودند ، به مردم دنیا برسد ، و مردم دنیا از آن آگاه شوند ، قطعا پذیرای اسلام خواهند شد.
معظم له در رابطه با لزوم تعلّم و یادگیری مسائل دینی فرمودند: یاد گرفتن واجبات و محرمات ، و چگونگی عمل به آنها ، چه در احکام شرعی ، و چه در عقاید ، و چه در اخلاق و نیز هر آنچه که به تاریخ اهل بیت علیهم السلام تعلق دارد ، و علاوه بر آن ، آنچه که از مقدمات وجود ، برای فهم احکام ، و یا برای ارشاد دیگران وجود دارد ، برهمگان واجب کفایی است ، و تا زمانی که به مقدار لازم در این زمینه ، افراد آگاه وجود ندارد ، واجب عینی است.
ایشان در ادامه در رابطه با تعلیم و آموزش دادن مسائل دینی نیز فرمودند : در تمامی موارد یاد شده هم ، این مساله واجب کفایی است ، تا زمانی که به مقدار کافی در این زمینه ، افراد آگاه و توانمند برای تعلیم و آموزش وجود نداشته باشد ، واجب عینی می باشد.
آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر اینکه غالبا به مقدار نیاز در این زمینه افراد مورد نیاز موجود نمی باشد، فرمودند: لذا بر اهل علم لازم است که نسبت به تعلیم و آموزش عقاید و احکام و اخلاق الزامی ، و هم چنین نسبت به تعلّم و یاد گرفتن عقاید و احکام و اخلاق الزامی اهتمام ورزند ، و من در این مسیر برای ایشان از خدای متعال ، توفیق مسالت دارم تا در این مسیری که مسئولیت را پذیرفته اند ، ایشان را یاری فرماید.
معظم له در ادامه فرمودند: آنچه که شما و امثال شما به آن عمل می کنید ، و همانند امثال ما هر آنچه که به آن عمل می کنیم ، و دیگران عمل می کنند ، همگی واجب عینی هستند ، به مقداری که برای ما امکان دارد ، ان شاء الله برای من و شما ، این توفیق حاصل شود.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: حکم دفن اشیا به همراه میت، شرح فرازی از دعای کمیل، تعقیبات مأثور برای نماز صبح، جَبر و کَسر دِلالی و سَنَدی، معناى عصيان انبيا در قرآن، حکم فرزندی که از ازواج اجباری متولد شده، معنا و موارد تعظیم شعائر، معنای کراهت در عبادات، حکم ارث در حق خیار و فسخ معامله، موارد جریان قاعده لا ضَرَر و لا ضِرار، برخی از احکام ارث، و توضیحاتی در رابطه با برخی از زیارت های نقل شده در مفاتیح الجنان، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
