آیت الله العظمی شیرازی: در مواردی هم چون نکاح، علاوه بر بلوغ، رشد هم شرط لازم است، لذا اگر دختری به رشد نرسیده بود، اجازه او برای عقد نکاح، مفید و معتبر نیست، و نیاز به اذن ولی دارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز شنبه هشتم ذی حجه سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه حکم بلوغ دختری که به سن ۹ سالگی رسیده، فرمودند: اگر شارع مقدس، حدی را در احکام شرعی معین کرد، آن حد تعیین شده، حجت شرعی است، لذا اگر دختری به سن ۹ سال رسید، در عمل به احکام شرعی مکلف است، البته هنگامی که این دختر مکلف شد، شروط دیگر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

معظم له در تشریح دیگر شروط فرمودند: اگر دختری ۹ سال عمر او تمام شد و وارد ده سالگی شد، اگر رشیده نبود و شعور و درک و فهم او کامل نبود، اگر چه نماز بر او واجب است، و روزه هم اگر برای او مضرّ نبود نیز واجب است، اما اجازه او برای عقد نکاح، مفید و معتبر نیست.

ایشان در تبیین مفهوم و تفاوت بلوغ و رشد فرمودند: در مواردی هم چون نکاح، علاوه بر بلوغ، رشد هم شرط لازم است، لذا اگر دختری به رشد نرسیده بود، کما اینکه گفته می‌شود که در چنین سن و سالی اغلب دختران، چنین شرایطی را دارند، اجازه او برای عقد نکاح، مفید و معتبر نیست، و نیاز به اذن ولی دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تکالیفی که با بلوغ شرعی بر دختر ۹ ساله واجب می‌شود، فرمودند: بلوغ، موجب وجوب برای جمیع تکالیف شرعی می‌شود مگر تکالیفی که با تخصیص، از این حکم، خارج شده باشد، مانند رشد که در آیات و روایات، دلیل خاص برای آن وجود دارد، و یا اگر برای او حرج و ضرری وجود داشت، مثلا به دلیل ضعف بنیه، روزه برای او ضرر داشته باشد، که در این صورت، روزه بر او واجب نیست.

معظم له در ادامه فرمودند: لذا اگر شارع مقدس، حدی را در احکام شرعی تعیین کرد، این حکم نافذ است، مگر در مواردی که استثناء شده باشد که آن موارد، یا استثناء خاص مانند رشد است، و یا استثناء عام مانند حرج و ضرر و عسر می‌باشد.

ایشان در رابطه با ملاک بودن عرف در موضوعات فرمودند: تعیین احکام با شارع است، اما در موضوعات، نظر عرف ملاک است، و منظور از عرف، عرف عام است، و لازم نیست آن عرف، عرف متشرعه و یا حتی مسلمانان باشد، مثلا شارع فرموده که قطع رحم حرام است، اما مصداق قطع رحم را بیان نکرده است، لذا هر آنچه که در عرف، به آن قطع رحم گفته شود، حتی اگر در عرف غیرمسلمانان باشد، مصداق قطع رحم محسوب می‌شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم آلاتی که در یک شهر، آلت قمار، و در شهر دیگر آلت قمار محسوب نمی‌شود، فرمودند: در اینجا ملاک همان چیزی است که در عرف هر شهر وجود دارد و حکم این مساله، در هر شهری متفاوت است، چرا که حکم کلی ث، عنوانِ حرام بودن قمار است، لذا اگر با آلتی به صورت عادت عرف ث، قمار صوررت می‌گیرد، در آن شهر حرام است، اما اگر در شهر دیگری به صورت عادتِ عرف، قمار صورت نمی‌گیرد، در آن شهر حرام نیست، چرا که مقتضای ادله‌ای که دلالت بر این موضوع دارد، متعارف بودن آن است، لذا اگر در عرف، این مساله متفاوت شد، در هر شهری حکم خود را خواهد داشت.

معظم له در رابطه با معیار ربا بودن برخی از چیزها فرمودند: طبق نظر فقها، مصداق ربا بودن برخی از چیزها نیز عرف است، مثلا اگر کالایی مانند تخم مرغ در یک شهر به صورت مِکیال (یعنی پیمانه) و موزون معامله می‌شود، و در شهر دیگر به صورت عدد معامله می‌شود، در شهری که به صورت مِکیال و موزون است، ربا محسوب شده و در شهری که با عدد معامله می‌شود، حکم ربا را ندارد.

ایشان در رابطه با لزوم همراه بودن برائت با ولایت فرمودند: در روایات متعدد، برائت هم چون ولایت از توابعِ اصول دین است، و مرحوم علامه مجلسی، روایات زیادی را در بحار الانوار در این زمینه نقل کرده است، و علاوه بر آن در تعداد زیادی از آیات قرآن نیز ذکر شده که ولایت به تنهایی فایده ندارد، و بایستی همراه با برائت باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: با توجه به این که انتقام، در برخی از موارد ناپسند، اما گاهی ممدوح و حتی در پاره ای از موارد واجب است، چرا که یکی از برترین جلوه های تولّا و تبرّا است.

معظم له در رابطه با معنای اَلسَّلامُ عَلَیْکَ ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ فرمودند: ثارَ اللَّهِ  اشاره به امام حسین علیه السلام، و وَابْنَ ثارِهِ، اشاره به امیرالمومنین صلوات الله دارد، که معنای مناسب‌تر آن بدین گونه است: سلام بر تو! ای کشته ای که خدای متعال برای تو انتقام طلبیده و خون خواهی می‌کند، و پسر کسی که خدا برای او انتقام طلبیده و خون خواهی او را می‌نماید.

ایشان با اشاره به استفاده‌ی مجازی از برخی تعابیر برای ذات خدای متعال ، هم چون بیت الله و یدالله، فرمودند: ثارالله که معنای آن خون خداست، در اینجا به صورت مجازی استفاده شده است، مانند بیت الله، با آن که خدای متعال احتیاج به بیت ندارد، اما به مکان‌هایی هم چون کعبه و مسجد لقب بیت الله و خانه‌ی خدا داده اند، لذا تعبیر ثارالله، هم چون موارد دیگر، به خدا نسبت داده شده است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به معنای الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ فرمودند: وتر به معنای تنهایی است، و اختصاص به حضرت سیدالشهدا دارد، با آن که در ثارالله، اشاره به وابن ثاره شده است، اما در اینجا، این صفت فقط برای امام حسین ذکر شده است، و به معنای آن کسی است که تنها او، انتقام خونش گرفته نشد، چرا که امیرالمومنین انتقام از قاتل خود گرفتند، اما سیدالشهدا از قاتل خود انتقام نگرفتند.

معظم له با اشاره به مفاهیم دیگری که از  ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ برداشت می‌شود، فرمودند: ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ یعنی الذی قُتِلَ لِاَنَّهُ مُمَثّلُ الله عزّوجلّ، کسی که کشته شد، چون نماینده و وصی خدا بود، لذا از تعبیر ثارالله استفاده شده، یعنی الذی یَتَوَلّی اَخذَ ثارِهِ هوالله عزوجل، کسی که خدا دوست دارد انتقام خونش را بگیرد.

ایشان با اشاره به این که علیرغم آن که انتقام امیرالمومنین گرفته شد، و شاید مختار هم تا حدی انتقام سیدالشهداء و یاران و اهل بیت ایشان را گرفته باشد، فرمودند: در حدیث شریفی آمده که خدا انتقام خون رسول خدا و امیرالمومنین و ائمه اطهار علیهم السلام را می‌گیرد، یعنی آن چه انتقام گرفته و هر به مقدار هم که قاتلان امام حسین علیه السلام، کشته شدند، کافی نیست، چرا که خون امام حسین علیه السلام گرانبهاتر است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این طرفِ خون امام حسین علیه السلام، خدای متعال است، فرمودند: وِتْرَ الْمَوْتُورَ یعنی لَم یُوخَذ انتقام او گرفته نشده، در حالی که در رابطه با حضرت امیر، اُخِذَ، انتقام گرفته شد، اما آن انتقام‌ها کافی نبوده و لذا ثارَ اللَّهِ وَابْنَ ثارِهِ این گونه که در معنای آن گفته اند، یعنی که خونخواهش خداست و خدا طرف آن است.

معظم له در ادامه فرمودند: برخی از افراد، از آنچه که امیرالمومنین، و امام سجاد سلام الله علیهما، در ادعیه و مناجات‌های خود، برای آمرزش معاصی، از خدای متعال طلب آمرزش کرده اند، تعبیر به جنبه‌ی آموزشی و تربیتی کرده اند، البته ممکن است که این جنبه هم مدنظر معصومین علیهم السلام بوده است، اما وقتی آن بزرگواران ، نزد خدای متعال ، گریه می نموده اند تا بدانجا که غش می‌کرده اند، مشخص می‌شود که این نوع تضرعِ ایشان نزد حق تعالی، فقط جنبه تربیتی نداشته است، البته جنبه تربیتی هم از این گونه رفتار این بزرگواران استفاده می‌شود.

ایشان با اشاره تضرع برخی از معصومین علیهم السلام فرمودند: در دعای عرفه‌ی امام حسین و در مناجات های امام سجاد، نقل شده که این بزرگواران، همان طور که اشکشان، جاری بوده، این دعاها و مناجات ها را می‌خواندند، لذا این‌ها مربوط به معاصی در مقام عصمت است، چون در مقام عصمت، این که معصوم علیه السلام، مجبور است که غذا بخورد، یا مجبور است که آب بیاشامد، یا مجبور است که بخوابد، از آنجا که نمی‌تواند این کارها را انجام ندهد، خودِ این کارها، از مواردی بوده که معصومین علیهم السلام، از خدای متعال، به خاطر انجام آن‌ها خجالت می‌کشیده اند، با آن که این کارها گناه واقعی نیست.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این مساله که خدای متعال قبل از اینکه به زائران خودش در عرفات نگاه کند، به زائران قبر حسین  نظر می‌اندازد، فرمودند: امام صادق علیه السلام در روایتی فرموده اند: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَتَجَلَّى لِزُوَّارِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام قَبْلَ أَهْلِ عَرَفَاتٍ وَ یَقْضِی حَوَائِجَهُمْ وَ یَغْفِرُ ذُنُوبَهُمْ وَ یُشَفِّعُهُمْ فِی مَسَائِلِهِمْ ثُمَّ یَثْنِی بِأَهْلِ عَرَفَاتٍ فَیَفْعَلُ بِهِمْ ذَلِکَ، خدای تبارک و تعالى براى زوّار قبر حضرت امام حسین قبل از اهل عرفات تجلّى کرده و حوائج آنها را برآورده و گناهانشان را آمرزیده و در مسائل و خواسته‏‌هایشان شفاعتشان را کرده و سپس توجّه به اهل عرفات نموده و آنچه در حق زوّار حسین منظور کرد، براى ایشان نیز در نظر می گیرد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: حکم سفاهت در نکاح، حکم نمازی که در مکان غصبی خوانده شده در صورت راضی شدن صاحب آن، برخی از احکام مربوط به خمر، شرح آیه ۶ سوره نساء، شرح آیه ۸۲ سوره نمل، و برخی از احکام حج، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.