دانشگاه پنسیلوانیا بیش از ۵۰۰ نسخه خطی مربوط به جهان اسلام را دیجیتالی کرده و در معرض نمایش گذاشته که بیشتر آنها به زبان‌های فارسی و عربی است.
در گزارش پیش رو ، ضمن نگاهی گذرا به مجموعه های نسخ خطی اسلامی در شمال آمریکا ، به این موضوع نیز پرداخته شده است.
بر پايه آمارهاي ارائه شده در کتابخانه هاي ايالات متحده آمريکا، در مجموع حدود ۳۵۰۰۰ دست نويس اسلامي نگهداري مي‌گردد.
از اين ميان به طور متوسط حدود دو سوم آنها به عربي، يک سوم نيز به زبان‌هاي فارسي و ترکي و اندکي نيز به دیگر زبان‌هاي اسلامي است.
دانشگاه پرینستون Princeton (تقریباً ۱۱۰۰۰ مجلد)
کتابخانه دانشگاه پرینستون با دارايی حدود ۱۱۰۰۰ جلد نسخه خطي به زبان های مختلف مشتمل بر متون کهن در زمینه های مختلف است.
دانشگاه کاليفرنيا UCLA (تقریباً ۷۰۰۰ نسخه خطی)
کتابخانه دانشگاه کالیفرنیا، در لس آنجلس یکی از دو مجموعه بزرگ و مهمّ نسخ خطی در ایالات متحده است. مجموعه UCLA شامل حدود ۷۰۰۰ مجلد نسخه خطی به زبان های مختلف و موضوعات گوناگون است.
دانشگاه ییل Yale (حدود ۴۰۰۰ نسخه خطی)
دانشگاه ييل، داراي حدود ۴۰۰۰ نسخه خطی عربی، فارسی و ترکی عثمانی و تعدادي کتاب نادر و کمياب است.
کتابخانه کنگره Library of Congress (حدود ۱۴۰۰ نسخه خطی)
از اواخر ۱۹۲۰ ميلادي مجموعه‌هاي خطي، شامل برگ‌هاي کهن مصاحف، مرقعات خوشنویسی و خطوط خوش عربی، با نيت برگزاري نمايشگاه خطوط خوش، به تدريج در کتابخانه کنگره ی آمریکا گردآوري شد.
دانشگاه نورث وسترن Northwestern University, Herskovitz Library (تقریبا ۳۰۰۰ نسخه خطی)
کتابخانه دانشگاه نورث وسترن، مجموعه عربي مهمي است که در واقع يک کتابخانه مطالعات آفریقایی است که منابع تراثي آن، توسط چند تن از اساتید دانشگاه نورث وسترن، از غرب آفریقا، به اين دانشگاه به ارمغان آورده شده است.
دانشگاه هاروارد Harvard, Houghton Library (تقریباً ۱۲۰۰ مجلد)
منابع غنی تراثي هاروارد در میان چندین کتابخانه توزیع شده است، از آن جمله موزه هنر و موزه آرثور ساکلر. کتابخانه هافن، دارای بیش از ۱۲۰۰ مجلد نسخه خطی اسلامی به زبان های مختلف و با زبان های گوناگون است
دانشگاه میشیگان Michigan, University Library, Special Collections (تقریبا ۱۱۰۳ مجلد)
مجموعه نسخ خطی اسلامی دانشگاه میشیگان شامل ۱۱۰۳ جلد (با مصاحف و رول‌ها) است و تعداد کمی نيز تک برگ‌هايي از مصاحف است که قدمت برخي از آنها به قرن دوم هجري ، هشتم ميلادي ميرسد.
گالري فریر و ساکلر Freer and Sackler Galleries (تقریبا ۱۲۰۰ نسخه خطی و مرقعات)
اين مجموعه داراي ۱۲۰۰ نسخه و مرقع وقطعه نقاشي و خوشنويسي است ، در اين مجموعه قرآن‌هايي از اواخر قرن هشتم ميلادي ، دوم هجري، تا اواخر قرن قرن نوزدهم، و نيز برخي برای آثار ادبی مصور ایران معرفي گرديده‌اند.
دانشگاه مک گیل McGill University (حدود ۳۸۰ مصحف)
نسخه‌های خطی اسلامی اين کتابخانه، به زبان‌هاي مختلف، مشتمل بر دهها مصحف و آثاري در زمینه های گوناگون وجود دارد.
کتابخانه ملی پزشکی National Library of Medicine (حدود ۳۰۰نسخه خطی)
اين کتابخانه حاوي حدود ۳۰۰ نسخه خطي فارسی و عربی، در دانش پزشکي است.
دانشگاه براون Brown University (حدود ۴۰ مصحف و ۱۶۸ برگ، قطعه و مرقع)
در اين دانشگاه منابعي ارزشمند، شامل بیش از ۲۰۰ نسخه، برگ، قطعه و مرقع و نيز حدود ۴۰ نسخه قرآن، از قرون ۹ تا ۱۶ ميلادي قرار دارد.
موزه هنر والترز Walters Art Museum (حدود ۱۶۸ نسخه خطی و چند برگ مصحف کهن)
مجموعه هنري والترز شاهکاري از نسخ خطی اسلامی به نمایش گذاشته شده است.
براي نمونه قرآني نفيس از قرن ۱۵ ميلادي متعلق به شمال هند، توليد شده در اوج حکومت تیموریان هند ونيز يک نسخه نفيس هنري از خمسه امیر خسرو دهلوي، که از سوي جمعي از هنرمندان دوره اکبرشاه کتاب آرايي و تذهيب شده‌اند.
سایر مراکز و کتابخانه ها
علاوه بر مجموعه های یاد شده ، موزه هنر متروپولیتن ، دانشگاه کلمبیا ، موزه هنر لس آنجلس ، موزه هنر کلیولند ، دانشگاه ایندیانا، کتابخانه لی لی ، دانشگاه ویکتوریا، کتابخانه مک فرسون ، از دیگر مراکزی در آمریکای شمالی هستند که در آن ها نسخ خطی اسلامي به زبانها و موضوعات مختلف نگهداری می شود.
دانشگاه پنسیلوانیا University of Pennsylvania (حدود ۷۰ مصحف)
در وبسايت اين کتابخانه، تقریبا ۵۴ متن عربی و ۱۵ متن فارسی، از مجموعه لورنس شوئنبرگ، با اطلاعات کتابشناختی، نسخه‌شناختي به همراه متن دیجیتال مصاحف، متون، اسناد، اوراق، و قطعات و مرقعات آمده است.
در اين منبع همچنين بیش از ۲۰۰۰ نسخه خطی غربی، از تولیداتي پيش از قرن ۱۹ ميلادي به همراه صدها مواد علمي ديگر در دسترس همگاني است ، ۸۲۷ نقاشی نیز در میان این نسخه‌های خطی به چشم می‌خورد.
دیجیتالی شدن ، و در دسترس عموم قرار گرفتن نسخه‌های خطی فارسی و عربی دانشگاه پنسیلوانیا
دانشگاه پنسیلوانیا بیش از ۵۰۰ نسخه خطی مربوط به جهان اسلام را دیجیتالی کرده و در معرض نمایش گذاشته که بیشتر آنها به زبان‌های فارسی و عربی است.
به همین منظور دانشگاه پنسیلوانیا از دانشگاه کلمبیا، کتابخانه رایگان فیلادلفیا، برای تکمیل نسخ خطی جهان اسلام درخواست کمک کرده و کالج برایان ماور و کالج هاورفود نیز هر کدام به سهم خود برای تکمیل این پروژه مشارکت داشته‌اند.
میچ فس، متصدی مجموعه ویژه کتابخانه پنسیلوانیا گفت که هدف این پروژه در آغاز دیجیتالی کردن همه نسخه‌های خطی جهان اسلام متعلق به مجموعه دانشگاه پنسیلوانیا بوده اما به سبب مجموعه غنی دانشگاه کلمبیا با این دانشگاه نیز وارد همکاری شده‌اند.
وب‌سایت OPenn، که این مجموعه را در خود جای داده گفت: این مجموعه بخش اعظمی از میراث فکری و فرهنگی جهان اسلام را از سال ۱۰۰۰ تا ۱۹۰۰ میلادی به نمایش می‌گذارد. این پلتفرم پیش از این میزبان اسناد بایگانی دیگر مانند نسخه‌های خطی هندی بود.
این مجموعه که با کیفیت بالایی اسکن شده است به صورت رایگان در آدرس زیر قابل مشاهده و بارگذاری است.
