Mirza Muhammed Hasan Hüseyni Şirazi’nin Vefatının Yıldönümü
Bir buçuk asır önce Şeyh Murtaza Ensari’nin vefatından sonra Şiilerin liderliği Mirza Şirazi’ye geçti.
24 Şaban, döneminin tartışmasız taklit mercii ve tütünü yasaklayan meşhur fetvasıyla İngiliz sömürgeciliğini dize getiren Ayetullah Seyyid Sadık Hüseyni Şirazi’nin anne tarafından büyükbabası ve amcası olan ilk müceddid Ayetullah Seyyid Muhammed Hasan Hüseyni’nin vefatının yıldönümüdür.
Ayetullah Uzma Mirza Muhammed Hasan Şirazi, Hicri 1230 yılında Şiraz’da doğdu.
Dört yaşında din ilimlerini öğrenmeye başladı ve sekiz yaşında hazırlık eğitimini tamamladı.
Fıkıh ve usul ilimlerini öğrendikten sonra 12 yaşında Şiraz’daki hocalardan Şeyh Muhammed Taki’den ders aldı, ardından İsfahan’daki Sadr Okulu’na giderek burada aklî ve naklî ilimler okudu.
İsfahan’da on yıl ilim tahsil etti ve merhum Şeyh Muhammed Taki İsfahani, Mirza Hasan Hatunabadi ve Allame Şeyh Muhammed İbrahim Kelbasi (Karbasi) gibi büyük âlimlerden ders aldı ve H. 1259’da Necef’e göç etti.
Mirza Şirazi 29 yaşında Kerbela’ya geldi ve ardından Necef Eşref’e taşındı. Burada Şeyh Ansari’nin derslerine katıldı ve onun en seçkin öğrencilerinden biri oldu. Şeyh Ansari’de aradıklarını bulduklarında, İsfahan’a geri dönmemeye karar verdiler.
Şeyh Murtaza Ensari’nin Hicri 1281 yılında vefatından sonra Şia’nın taklit merciiliği Mirza Şirazi’ye geçti ve otuz yıl boyunca bu görevde halkın sorunlarını çözmek ve medreseleri yönetmekle meşgul oldu.
Mirza Şirazi, İslam toplumuna öncülük ederken İslam toplumuna çok sayıda öğrenci kazandırmış ve çok sayıda esere imza atmıştır.
Seyyid Muhammed Kazım Yezdi, Mirza Muhammed Hasan Neyini, Ahund Molla Muhammed Kazım Horasani, İkinci Mirza diye bilinen Mirza Muhammed Taki Şirazi, Seyyid Hüseyin Tabatabaei Kumi, Seyyid İsmail Sadr, Şeyh Abdulkerim Hairi Yezdi, Hacı Ağa Rıza Hamedani, Şeyh Fazlullah Nuri, Hacı Mirza Hüseyin Nuri ve Mirza İsmail Şirazi bu büyük fakihin talebeleri arasındadır.
Mirza Şirazi, fıkıh ve usûl sahasında eserler yazmıştır:
Emir ve yasak ilişkisine dair bir inceleme
Mekasibin başından sonuna kadar fıkıh felsefesini anlatan bir kitap
Cevahir’in sahibinin, kulların kurtuluşu kitabına yazdığı haşiye
Şeyh Ensari’nin dersleri
Namaz Kitabı
Vahid Behbahani’nin Muamelat Kitabına Dair Tefsir
Şerh-i Lüm’e kitabının tefsiri
Şeyh Ensari’nin Usulü Üzerine nir kitap
Onun eserlerinin başlıcası olarak kabul edilir.
Ayetullah Seyyid Muhammed Hasan Şirazi, Hicri 1282 yılında Hac vazifesini yerine getirip Necef’te ve daha sonra Kerbela’da kaldıktan sonra 1290 Şaban ayının ortalarında Kazımeyn’e hareket etmiş, oradan da Semerkand’a geçmiş ve Hicri 1291 Şaban ayının sonlarında Semerkand’a ulaşmıştır.
Mirza, Samarra’da bir öğretim merkezi kurdu. Öğrencilerinin çoğu Necef’ten Samarra’ya geldi ve Samarra İlim Havzasını kurdu.
Mirza Şirazi’nin Samarra’ya yerleşmesiyle Şiilik bu şehirde yeniden canlılığını ve yeni ruhunu kazanmış, pek çok alim, tüccar ve iş adamı Samarra’ya göç etmiştir.
Mirza Şirazi’nin göçünden önce, Samarra’daki Şiilik çok uzun bir süre zayıflık ve belirsizlikle boğuşuyordu ve bu şehir Şii kültürüne ve bilimlerine yabancıydı. Samarra, Sünnilerin tekelindeydi ve kabile rekabeti ve kabile fanatizmi için bir savaş alanıydı. Şiiler ve İmam Askeri (a.s)’ın türbesine giden ziyaretçiler kendilerini güvende hissetmiyorlardı.
Mirza Şirazi döneminde yaşanan olaylardan biri de Tütün Hareketi’dir.
Reggie Şirketi’nin İran’ın dört kentinde tütün tekeli edinmesinin ardından Mirza Şirazi’nin dört öğrencisinin önderliğindeki halk protesto eylemlerine başladı.
Bu ayaklanmanın önderleri Tahran’da Şeyh Fazlullah Nuri, İsfahan’da Ağa Necefi İsfahani, Şiraz’da Seyyid Ali Ekber Fal-Asiri, Tebriz’de Mirza Cevad Müctehid Tebrizi’ydi.
Tütün tekeline ilişkin tarihi kararı kamuoyunun dikkatini öylesine çekti ki, Kaçar Şahı Nasıreddin Şah tütün sözleşmesini iptal etmek zorunda kaldı.
Seyyidu-l Ulema ve Müçtehid Mirza Muhammed Hasan Şirazi, Hicri 24 Şaban 1309’da , 82 yaşında Kazımeyn’de veremden vefat etti. Bazıları ölümünün zehirlenmeden kaynaklandığını ve şehit olduğuna inanıyorlar.
Ölümünden sonra Irak kabileleri, alimleri, diğer İslami mezheplerin takipçileri ve diğer dinlerden (gayrimüslimler) kutsal bedenini dokuz gün süren birkaç yüz kilometrelik bir yolculuk boyunca Samarra’dan Kazımeyn’e, Kazımeyn’den Kerbela Mu’alla’ya ve oradan da Necef Eşref’e götürdüler. Ramazan ayının ikinci günü, alimelerin ders verdiği ve kuzeyde, münevver avlusunun dışındaki Tusi Kapısı’nın yanında bulunan yenilenmiş Şirazi medresesine defnedildi.
