مناجات شعبانیه از جمله اعمال سفارش شده در ماه شعبان 

ماه مبارک شعبان، از ماه های بزرگ الهی و منسوب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. 

فضائل زیادی برای این ماه بیان گردیده و همچنین اعمال گوناگونی در این ماه سفارش شده است.

 یکی از اعمالی که در این ماه سفارش شده، مناجات شعبانیه است که از امیر المؤمنین على علیه السلام نقل شده و امامان بعد از آن حضرت علیهم السلام هم این مناجات را می‌خواندند.

مناجات شعبانیه را که از شیواترین دعاها و دلنشین‌ترین اسرار عالیه عرفانی است، سیّد بن طاووس از ابن خالوَیْه نقل نموده است و أمیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب و ائمّه طاهرین از اولاد ایشان علیهم السّلام در ماه شعبان ،  آن را قرائت می‌کرده اند.

 مناجات شعبانیه فراز های مفید و معارف بلندی مبنی بر اظهار خضوع به درگاه الهی و مقام انسان در مسیر کمال دارد، بر همین اساس مرحوم حاج شیخ عباس قمی می فرماید: خواندن این مناجات در مواقع دیگر هم مناسب است، برخلاف صلوات شعبانیه که در روز های ماه شعبان خوانده می شود،

این مناجات نمونه‌ای از تضرع و وصف حال برگزیده‌ترین بندگان صالح خدا به‌ شمار می‌رود، خواندن مناجات شعبانیه در ماه شعبان، فضیلت فراوانی دارد و مورد تاکید بزرگان قرار گرفته است.

مناجات شعبانیه مناجاتی است که از زبان «امیرالمومنین علیه السلام» بیان شده است، و «ائمه اطهار علیهم السلام» پس از ایشان نیز آن را قرائت می‌کردند. 

مناجات شعبانیه آمیخته شدن (رجا با خوف‌ و خوف با رجا ) است. یعنی از یک طرف در این مناجات آن چنان پیش می رود که خواننده دعا در خوف و یاس کامل قرار می گیرد و خودش را در وسط عذاب الهی می بیند؛ ولی از طرف دیگر و در همان حال از متن و دل این خوف و یاس، امید و رجا بر می خیزد که قطعا حق تعالی با رحمت واسعه اش بنده خود را عفو می کند.

در مناجات شعبانیه از لایه های شرک به کمال انقطاع معنا می‌شود ، چرا که هر وابستگی به غیر خدا ، مرتبه ای از شرک است.

 انقطاع یعنی بریدن دل از غیر خدا، چرا که همه موجودات، آینه ی محض خدای متعال هستند و هر انسانی باید به این آینه‌ی محض بودن در زندگی برسد ، چون بسیاری به این آینه بودن نمی رسند.

در ماه شعبان خدای متعال، فرصت ارزنده‌ای را در اختیار بندگان خود قرار داده تا آنان بتوانند علاوه بر شکرگزاری و دستگیری از نیازمندان ، با استغفار ، از گناهان خویش توبه نمایند ، و این هدیه‌ای ارزشمند از سوی پروردگار متعال برای انسان‌ها محسوب می‌شود لذا باید قدر آن را دانست و در کسب فضایل درماه شعبان تلاش فراوانی داشت.

از آنجا که «پیامبر اکرم» صلی الله علیه و آله ، رحمةٌ للعالمين می باشند، تمام تلاش خویش را در جهت سوق دادن جامعه به سوی رحمت الهی و سعادت بشریت هدف گذاری کردند ، لذا ماه شعبان که منسوب به ایشان است ماه رحمت خدای متعال بر بندگان است.

در این ماه «پیامبر اکرم» صلی الله علیه و آله می‌‏خواهند بندگان را از گناهان پاک کرده و وارد دریای رحمت کنند، پس از ما می‌‏خواهند که ما با استغفار و توبه به آن حضرت کمک کنیم تا ما را از گناهان پاک کنند.

روزه داری یکی از اعمال ارزنده ماه شعبان است تا جایی که روزه در ماه شعبان به خصوص در پنجشنبه‌های این ماه ثوابى بسیار دارد.

روایت شده که در هر پنجشنبه ماه شعبان آسمان‌ها را زینت می‌کنند، پس ملائکه عرض مى‌کنند: خداوندا روزه داران این روز را بیامرز و دعاى آنان را مستجاب کن.

در این زمینه «امام صادق علیه السلام» فرموده اند: آیا می‌دانید کسى که یک روز از شعبان را روزه بدارد چه قدر ثواب دارد؟ به خدا قسم بهشت ثواب اوست همچنین تصدّق و استغفار از جمله ارزنده‌ترین اعمالی است که در ماه شعبان وجود دارد.

طبق احادیث کتاب «وسائل الشیعه» ماه شعبان، ماهی است که در هر پنجشنبه آن، آسمان‌ها زینت بسته می‌شود و فرشتگان به دعا می‌پردازند که :

پروردگارا آن‌کس را که در این ایام روزه بدارد، ببخشای، و دعایش را اجابت فرمای. 

پس هر کس که در ماه شعبان دو رکعت نماز گزارد و در هر رکعت آن یک‌مرتبه سوره حمد و یکصد مرتبه سوره توحید را بخواند و بعد از نماز نیز یکصد مرتبه صلوات بفرستد، خداوند تمامی حاجت‌های دینی و دنیایی او را اجابت می‌فرماید.