آیت الله العظمی شیرازی : برای فهم احکام شرعی طبق توصیه ی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله باید به قرآن کریم و عترت مراجعه کرد ، اما در سایر علوم می توان به متخصص آن رجوع کرد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز یکشنبه هفدهم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در رابطه با تفاوت علم و حکمت فرمودند : حکمت چیزی اضافه بر علم است ، و این مطلب در تفاسیر ذکر شده و شاید در روایات هم آمده باشد ، حکمت یعنی وَضعُ الشَّيْء فِي موضِعِهِ ، یعنی هر چیزی را در جای خود قرار دادن ، و خدای متعال در آیه ۱۲۵ سوره نحل هم می فرماید : ادْعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ ، ای رسول ، مردم را با حکمت (و برهان) و موعظه ی نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با بهترین طریق با آنان مجادله کن (و وظیفه تو بیش از این نیست) ، که در این جا پیامبر خدا ، برای ارتباط با مردم ، دعوت به حکمت و مجادله ی احسن شده است.

معظم له در رابطه چگونگی فراگیری علوم مختلف و استفاده از منابع آن ، فرمودند : در رابطه با احکام شرعی ، و آنچه که به مربوط به آن است ، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند : كِتَابَ اللهِ ، وَعِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي ، یعنی باید برای دریافت مفاهیم احکام شرعی ، به این دو منبع ، یعنی قرآن کریم و نیز آنچه که مسلم است که عترت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بیان فرموده اند ، مراجعه نمود.

ایشان در رابطه با فراگیری علوم دیگر و دریافت مفاهیم مربوط به آن فرمودند : نسبت به علوم دنیوی و بشری ، و سایر علوم ، غیر از احکام شرعی ، انسان می تواند به متخصص آن علم مراجعه کند ، مثلا در پزشکی می تواند به متخصص آن علم مراجعه نماید ، و یا در علم ریاضی و هندسه ، به فردی که در این زمینه تخصص دارد ، رجوع کند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : علامه مجلسی به مناسبتی در جلدهای اولیه کتاب بحارالانوار ذکر نموده که علومی که برای آن ، ثواب ذکر شده ، علومی است که مربوط به خدای عزوجل است ، چه اخلاق ، چه عقاید ، چه احکام ، و چه آن چیزی که از اهل بیت علیهم السلام صادر شده باشد.

معظم له در رابطه با این شبهه که حضور اهل بیت امام حسین علیه السلام در کربلا در اربعین اول و یا اربعین دوم اتفاق افتاده ، فرمودند : راجع به این موضوع مطالب و کتاب های مختلفی نوشته شده ، و با استفاده از قرائن داخلی و خارجی ، نتیجه گیری هایی شده است ، اما من حیث المجموع ، آن چه که به نظر می رسد این است که محتمل ندانستن اربعین اول نتیجه گیری درستی نیست و اتفاقا چنین تصور می شود که این که برخی ، اربعین دوم را انتخاب کرده اند ، با واقعیت منطبق نیست.

ایشان در ادامه فرمودند : با این قرینه که در روایات آمده که ، سفر کوفه تا مکه برای انجام فریضه ی حج در آن زمان به طور متوسط دو هفته به طول می انجامیده و حتی در مواردی که گاه به سرعت این مسیر را طی می کرده اند ، مدت این سفر ، یک هفته هم بوده است ، و از طرفی فاصله کوفه تا شام ۲۰۰۰ کیلومتر ، و فاصله شام تا کربلا بسیار کمتر از ۲۰۰۰ کیلومتر است ، اگر اهل بیت علیهم السلام اول ماه صفر الاحزان وارد دمشق شده اند و در بعضی از تواریخ آمده یک هفته پس از آن عزاداری کرده اند ، و اگر شهادت حضرت رقیه سلام الله علیها در پنجم ماه صفر واقع شده باشد ، چنانچه یک هفته پس از اول ماه صفر از شام خارج شده باشند ، بایستی این فاصله در عرض یک هفته طی شده باشد ، و این یک مساله عادی در آن زمان بوده است ، لذا بعید است که اهل بیت امام حسین علیه السلام در اربعین دوم به کربلا آمده باشند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با اشاره به دلیل طولانی شدن مسیر رفتن اهل بیت امام حسین علیه السلام از کوفه تا شام ، فرمودند : دلیل طولانی شدن این مسیر در هنگام رفتن اهل بیت امام حسین علیه السلام به شام این بوده که سپاهیان یزید به دنبال آزار و اذیت اهل بیت امام حسین بودند و ایشان را مستقیم به شام نبردند ، بلکه در شهرهای مختلفی هم چون موصل و حلب چرخاندند لذا این مسیر طولانی شد ، و اگر این سفر را به صورت عادی انجام می دادند ، شاید بیشتر از یک هفته به طول نمی انجامید ، و حتی یک هفته قبل از ماه صفر الاحزان به شام می رسیدند ، لذا این شبهه که اربعین در سال اول اتفاق افتاده باشد ، با واقعیت بیشتر سازگار است.

معظم له در ادامه فرمودند : اگر جابر بن عبدالله انصاری از روز عاشورا یا حتی چند روز بعد ، قصد سفر و حرکت به سمت کربلا را نموده باشد ، چنانچه بسیار آرام و آهسته هم حرکت کرده باشد ، در همان اربعین اول به کربلا رسیده و نه اربعین سال بعد ، لذا ظاهرا اهل بیت امام حسین علیه السلام در همان اربعین اول به کربلا رسیدند.

ایشان در رابطه با دلیل انتخاب روز بیستم صفر ، به عنوان روز اربعین علیرغم آن که برخی از سال ها ممکن است ماه محرم بیست و نه روزه باشد ، فرمودند : ظاهرا آن سال ، بیستم صفر ، روز اربعین بوده ، لذا همین روز به عنوان روز اربعین مبنا قرار گرفته است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با پیشینه ی زیارت اربعین و روایات مربوط به آن فرمودند : با توجه به روایات وارده از معصومین علیهم السلام در مورد زیارت اربعین ، این مساله برای ما کفایت می کند و مشخص می شود این زیارت در زمان امامان معصوم علیهم السلام نیز وجود داشته و سابقه ی آن هم در تاریخ و روایات ذکر شده است.

معظم له در رابطه با این روایت که نماز عمود دین است ، و اگر نماز پذیرفته شد ، سایر اعمال نیز پذیرفته می شود ، و اگر نماز پذیرفته نشد ، سایر اعمال نیز پذیرفته نخواهد شد ، با اشاره به قاعده ی «الضرورات تتقدر بقدرها» فرمودند : این قاعده در همه جا وجود دارد ، که یکی از آنها نماز است ، یعنی انسانی که دارای عذر نیست ، و باید ایستاده تکبیرة الاحرام بگوید ، ایستاده حمد و سوره بخواند ، و رکوع متعارف برود ، و سجود متعارف برود ، و هفت موضع خود را بر روی زمین قرار دهد ، هر وقت ، هر کدام از اینها حرجی و ضرری بود ، از انسان ساقط می شود ، اما بقیه باید انجام شود.

ایشان در ادامه فرمودند : در رابطه با اموری که نیاز به اذن حاکم شرع دارد ، بایستی حاکم شرع و فقیه جامع الشرایط اجازه دهد ، و انجام آن بدون اذن او ، موجب ضمان است ، و هر چیزی که موجب هرج و مرج شود ، در شریعت نفی شده است ، لذا چنانچه اجازه ی حاکم شرع در کاری وجود نداشت ، و مستوجب هرج و مرج شد ، جایز نیست.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۱۴ سوره یونس ، ثُمَّ جَعَلْنَاكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ مِنْ بَعْدِهِمْ لِنَنْظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ ، سپس ما بعد از آنها شما را در زمین جانشین کردیم تا بنگریم که چگونه عمل خواهید کرد ، فرمودند : دلیل خلقت شیطان و نفس اماره برای امتحان انسانهاست ، و همانگونه که در این آیه ی شریفه اشاره شده ، اگر اینها نباشد ، امکان امتحان وجود ندارد.

معظم له با ذکر مثالی در رابطه با مغازه داری که برای سنجش شاگردش ، او را امتحان می کند ، فرمودند : خدای عزوجل هم که می خواهد انبیاء و اولیاء و سایر مردم را در بهشت ، جای دهد ، قطعا باید نزد خدای متعال امتحان پس دهند ، لذا وجود چیزهایی مانند شیطان و نفس اماره ، برای اینکه شرایط امتحان ، محقق شود ، لازم است ، در غیر این صورت ، امکان امتحان فراهم نخواهد شد.

ایشان با اشاره به مساله مواضع تخییر بین اتمام و قصر نماز که دلالت بر اماکن چهارگانه یعنی چهار شهر مکه، مدینه، کوفه و کربلا دارد ، فرمودند در خصوص اتمام نماز در کربلا روایات متعددی وجود دارد ، و تنها اختلاف در حد آن می باشد ، برخی از روایات اشاره فقط به حائر نموده اند ، یعنی ۲۵ ذراع برابر با دوازده و نیم متر فاصله از هر طرف با قبر مطهر امام حسین و نه ضریح امام حسین ، چرا که قبر مطهر امام حسین علیه السلام با ضریح ایشان ۲۰ ذراع فاصله دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما گروهی از فقها کل شهر کربلا را مشمول این حکم می دانند ، چرا که روایات معتبری وجود دارد که می فرماید که کربلا حرم امام حسین است یعنی موضوع کربلاست و فقط اختصاص به حائر ندارد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم تصرف در اموال زوج و زوجه ، معنای حکم اولی و حکم ثانوی ، کیفیت تعلق گرفتن خمس به اموال ، برخی از احکام وضو ، برخی از احکام مربوط به ربیبه ، و توصیه به خواندن حدیث کساء برای قضای حوائج ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.