تحریف روایت عاشورا در کتاب ابن‌کثیر و نقدهای مستند درباره آن
تحریف روایت عاشورا در کتاب ابن‌کثیر و نقدهای مستند درباره آن
روایت تاریخی ابن‌کثیر درباره واقعه عاشورا، با تحریف حقیقت قیام امام حسین علیه‌السلام و تلطیف چهره حاکمان اموی همراه است.
این نگاه یک‌جانبه و ناصحیح، واکنش‌های علمی و نقدهای متعددی از سوی علما و پژوهشگران شیعه و اهل‌تسنن برانگیخته است.
یکی از مشهورترین منابع مورد استفاده جریان‌های سلفی در زمینه تاریخ اسلام، کتاب «البدایة والنهایة» نوشته ابن‌کثیر دمشقی است.
این کتاب روایت ابن‌کثیر از واقعه عاشورا اما با اشکالات جدی همراه است و تلاش می‌کند قیام امام حسین علیه‌السلام را صرفاً یک حرکت سیاسی و طلب قدرت جلوه دهد، بدون توجه به اهداف الهی و اخلاقی آن.
ابن‌کثیر که شاگرد ابن‌تیمیه بود، برای پرکردن خلأهای تاریخی از منابعی مانند «مقتل ابی‌مخنف» استفاده کرده که خود آن را ضعیف می‌داند.
او همچنین جنایات امویان را کمرنگ کرده و حتی نقل‌های معتبری مثل حمل سر امام به شام و اهانت یزید را زیر سؤال می‌برد.
داستان‌های ساختگی و تمسخرآمیز نیز به شیعیان نسبت داده و باورهای آن‌ها را تحقیر می‌کند.
مهم‌تر آنکه، روایت او به شکلی تحریف‌شده و متضاد است که واقعیت تاریخی عاشورا و پیام آن را خدشه‌دار می‌کند.
این روایت در خدمت مشروعیت‌بخشی به حکومت یزید و انکار مظلومیت امام حسین علیه‌السلام قرار گرفته است.
روشن‌گری درباره این منابع تحریف‌شده، برای حفظ اصالت نهضت عاشورا و دفاع از حقیقت تاریخی اسلام ضرورتی انکارناپذیر است.
این وظیفه بر دوش علما، پژوهشگران و رسانه‌های متعهد است تا با نقد منصفانه، چهره حقیقی عاشورا را به نسل امروز معرفی کنند.
خوشبختانه در مقابل این تحریف‌ها، آثار مستند و معتبری از شیعه و اهل‌تسنن وجود دارد که تصویر واقعی و کامل‌تری از نهضت عاشورا ارائه می‌دهند.
در سال‌های اخیر، کتاب‌ها و مقالات متعددی به نقد دیدگاه‌های ابن‌کثیر پرداخته‌اند.
از جمله کتاب «شهادت امام حسین علیه‌السلام در منابع اهل تسنن» نوشته محمدرضا رضازاده که به بررسی تطبیقی منابع مهمی چون طبری، ابن اثیر، ذهبی و ابن‌کثیر پرداخته است.
علامه امینی در اثر سترگ خود «الغدیر» نیز نقدهای جدی به روایت‌های ابن‌کثیر درباره فضایل اهل‌بیت علیهم‌السلام وارد کرده است.
محمد صحتی سردرودی نیز در آثار تاریخی خود، نسبت به تحریفات سلفی و سانسور نقش اهل‌بیت هشدار داده و این‌گونه روایات را رد کرده است.
همچنین رساله‌هایی مانند «نقد مواقف ابن کثیر فی التاریخ والعقیده» و «الرد علی ابن کثیر فی مقتل الحسین علیه السلام» در حوزه علمیه نجف و قم منتشر شده که دیدگاه‌های او را به صورت علمی نقد کرده‌اند.
از دیگر منابع مهم در نقد روش تفسیری ابن‌کثیر، کتاب «منهج ابن کثیر فی التفسیر و موقفه من الإسرائیلیات» نوشته دکتر محمد حسین ذهبی است که اتکای بیش از حد او به اسرائیلیات را بررسی کرده است.
کتاب «نفحات الازهار» از آیت‌الله سید عبدالحسین شرف‌الدین نیز تلاش کرده تحریفات رایج در منابعی مانند آثار ابن‌کثیر را اصلاح کند.
این مجموعه آثار نشان می‌دهد که نقد منصفانه و علمی منابع تاریخی، نه تنها ممکن است، بلکه برای حفظ حقیقت عاشورا و دفاع از اصالت آن بسیار ضروری است.
