آیت‌الله العظمی شیرازی: تبدیل وقف تنها در صورت نداشتن منفعت جایز است
آیت‌الله العظمی شیرازی: تبدیل وقف تنها در صورت نداشتن منفعت جایز است
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز شنبه هفتم صفر سال 1447 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم تبدیل به احسن نمودن وقف فرمودند: مشهور بین فقها این است که تبدیل به احسن کردن وقف جایز نیست.
معظم له در ادامه فرمودند: اما مرحوم شیخ انصاری به صورت مفصل در کتاب مکاسب بحث کرده است و فقها بر این مساله تسالم و اجماع دارند که وقف را مگر در چند مورد استثناء نمی توان تبدیل کرد.
ایشان هم چنین تاکید فرمودند: یکی از آن استثنائات این است که وقف دیگر منفعت نداشته باشد نه آن که کم منفعت شود.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: در چنین شرایطی تبدیل وقف بلامانع است که تشخیص این امر با متولی وقف است.
معظم له در رابطه با دیگر مسائل وقف فرمودند : واقف حق دارد خود ، سرپرستیِ ملکِ وقف را بر عهده گیرد و می تواند متولی تعیین کند ، اگر واقف ، متولی تعیین کرد ، در این صورت حکمِ متولی بودن او صحیح است ، اما اگر واقف ، متولی تعیین نکرد ، در چنین شرایطی ، تعیین واقف ، با حاکم شرع است و او می تواند ممارستِ تولیت کند ، یا کسی را تعیین کند.
ایشان با اشاره به این که حاکم شرع ، وَليُّ مَن لا وليَّ له ، یعنی سرپرست آن چیزی است که سرپرست ندارد ، فرمودند : حاکم شرع در جای امام معصوم در این جهت است ، لذا اگر واقف ، متولی تعیین نکرده باشد ، می تواند متولی تعیین کند.
آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این که غیر از واقف و حاکم شرع ، هیچ کس دیگری حق امر و نهی در خصوص ملک وقف شده را ندارد ، فرمودند : تولیت دلیل می خواهد ، و اصل ، عدمِ آن است ، اما مقتضای اصل صحت آن است که گفته شود تولیت صحیح است ، یعنی اگر در جایی نمی دانیم که حاکم شرع ، تولیت برای وقفی تعیین کرده و یا خودشان اداره می کنند ، مقتضای اصل صحت ، این است که بگوییم تولیتِ آن ها صحیح است ، اما اگر می دانیم حاکم شرع یا واقف ، آن ها را متولی نکرده ، دیگران حق ندارند دخالت کنند ، چون تولیت ، دلیل می خواهد.
معظم له با اشاره به این نکته که سیره آخرین دلیلی است که می توان به آن تمسک کرد ، فرمودند : خود سیره دلیلِ اصل صحت است ، و بر اساس اصل صحت ، می توان قبول کرد که برخی افراد ، که مساجدی را اداره می کنند ، چنانچه نمی دانیم از نظر شرعی درست است یا نه ، بر اساس اصل صحت ، می توان گفت که متولی بودن آنان صحیح است.
ایشان با اشاره به لازم نبودن تحقیق در مورد متولی بودن افرادی که ملک وقفی را اداره می کنند ، فرمودند : در چنین شرایطی تفحص در مورد تعیین متولیان توسط واقف یا حاکم شرع ، ضروری نیست و بر اساس اصل صحت ، و هم بر اساس سیره که از باب اصل صحت است ، متولی بودن آنان صحیح تلقی می شود.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین با اشاره به این نکته که غالبا کسانی که واقف هستند ، به این گونه جهات توجه ندارند ، و مسائل مربوط به آن را نمی دانند ، فرمودند : اگر در جایی محرز شد و ارتکاز ، کاشف از تعیینِ تولیت بود ، قاعدتا ، تولیت صحیح است.
