به مناسبت دهمین سالروز ارتحال فقیه فقید آیت الله سید محمد رضا حسینی شیرازی قدس سره

مولایمان امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:

«إذا مات المؤمن الفقیه ثلم فی الإسلام ثلمة لا یسدها شیء؛ هرگاه عالم دین شناسی از دنیا برود آسیب جبران ناپذیری به اسلام وارد می شود.»

از ولادت تا وفات
آیـت الله سید محمد رضا شیرازی قدس سره در سال 1379 هجری قمری در شهر مقدس کربلاء در بیت مرجعیت در خانواده ای أهل علم، زهد و تقوی دیده به جهان گشود. او فرزند ارشد آیت الله العظمی سید محمد شیرازی (1347هـ ـ 1422هـ) معروف به مجدد ثانی و صاحب موسوعة صد و ده جلدی “الفقه”، و اولین نوه آیت الله العظمی سید میرزا مهدی شیرازی (وفات 1380) است.

تحصیلِ علوم دینی را از همان دوران کودکی با وارد شدن به مدرسه حفّاظ کربلاء آغاز کرد. در سن 10 سالگی به دست پدر بزرگوارشان ملبس به لباس روحانیت شد. با وارد شدن به حوزه علمیه کربلا مقدمات علوم دینی و سطوح اولیه حوزه را نزد اساتید معروف آن حوزه فرا گرفت تا اینکه بر اثر فشارهای حکومت بعث عراق بر پدر بزرگوارش مجبور به ترک عراق شده و به همراه پدر ابتدا به سوریه و از آنجا به کشور کویت هجرت نمودند.

این هجرت اجباری وقفه ای در تحصیلاتش ایجاد نکرد و ایشان را از کسب علم و دانش دلسرد ننمود. با وارد شدن به کشور کویت، تحصیلات حوزوی خود را از سر گرفت و نزد اساتیدی چون پدر و عموی بزرگوارش آیت الله العظمی سید صادق شیرازی دام ظله ادامه تحصیل داد. در کشور کویت سطوح حوزه (رسائل و مکاسب) را طی می نمود تا اینکه در سال 1399 هجری قمری در سن بیست سالگی به همراه پدر وارد ایران شد. پس از إقامت در شهر مقدس قم به حوزه علمیه آن شهر ملحق شد و بحوث عالیه حوزوی خود را در آن حوزه طی نموده وارد بحث خارج شد و از اساتید بزرگی همچون پدر بزرگوارش و عموی عظیم الشأنش و دیگر آیات عظام کسب فیض نمود. 

مرحوم آیت الله سید رضا شیرازی قدس سره تنها یک طلبه با سواد و صاحب علم و فیضلت نبود بلکه علاوه بر این استادی توانا و دلسوز بود که دیگر طلبه ها از محضر ایشان کسب فیض می کردند. ایشان در کویت به صورت مستمر برای عموم مؤمنین سخنرانی دینی و علمی داشت. در شهر قم نیز به تدریس سطوح عالیه علوم دینی می پرداخت. در سال 1407 هجری قمری ایشان با نوشتن کتاب «الترتب» اجازه اجتهاد از برخی بزرگان کسب نمود. از آن پس به تدریس مباحث مختلف علوم دینی چون فقه، اصول، تفسیر، رجال و غیره مشغول شد، أما پس از مدتی بعلت بعضی مشکلات پیش آمده مجبور به بازگشت به کویت شد و چند سالی در آنجا إقامت نمود.

ایشان با اخلاق عالیه و قدرت علمی خود، تحول عظیمی در رشد فکری و اجتماعی مردم، بخصوص جوانان و مردم کشورهای منطقه، ایجاد نمود. سرانجام در سال 1422 هجری برای بار دوم به ایران رفت و مورد استقبال گرم پدر، عمو، بستگان و دوستداران قرار گرفت و تا پایان عمر در شهر مقدس قم در جوار حرم منور کریمه أهل بیت علیهم السلام حضرت فاطمه معصومه علیها السلام إقامت گزید. ایشان از همان لحظه بازگشت و تا پایان عمر شریفش مشغول به تدریس درس خارج و اصول بود. و در کنار آن بحث های فقهی، رجالی، تفسیر و اخلاق نیز تدریس می کرد. تا این که چند روز پس از پایان دوره تحصیل و آغاز تعطیلات تابستانی در سحر گاه 26 جمادی الأول 1429 دیده از جهان فرو بست.

آثار و دست نوشته ها
آثار و تألیفات بسیاری از آن فقید فرزانه به یادگار مانده است که به ذکر تعدادی از آنها اکتفا می کنیم. از جمله کتاب هایی که به رشته تحریر درآورده می توان از کتب زیر نام برد:

1. الترتب

2. کیف نفهم القرآن 

3. التدبر فی القرآن (3 مجلدات)

4. أبحاث أصولیه (4 جلد)

5. ومضات (بحوث عقائدیة وأخلاقیة)

6. سلسلة مهدویة

7. سلسلة الرسول والعترة علیهم السلام (16 مجلدات)

8. تعلیقات عی مبانی منهاج الصالحین (3 مجلدات)

9. الرسول الأعظم صلی الله علیه وآله رائد الحضارة الإنسانیة

10. رسالة فی الإجتهاد والإحتیاط والتقلید

11. المباحث الرجالیة 

12. رسالة فی أحکام النظر

13. رسالة فی قاعدة التسامح

14. رسالة فی الشهادة الثالثه

15. الشعائر الحسینیة 

16. البرائة من أعداء الله

17. خطبة الجمعة

سخنرانی ها و جلسات
فقیه أهل بیت آیت الله سید محمد رضا شیرازی قدس سره در هر فرصتی برای نشر و تبلیغ مذهب أهل بیت علیهم السلام استفاده می نمود، و همواره سخنان و جلساتش تأثیر گذار بود و شنوندگان و پویندگانی در تمام رده های سنی داشت. برای طرح مسایل دینی از شیوه خاص استفاده می کرد. بسیار آرام و با جدیّت مطالب را بیان می کرد، و برای هر ادعایش سند، مدرک و دلیل محکمی از قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام می آورد و برای فهم بیشتر مطلب آن را در قالب داستان و یا حادثه تاریخی می گذاشت و برای شنونده روایت می نمود. 

با ظاهر شدن شبکه های ماهواره ای در عرصه ارتباطات و پیوستن شبکه های شیعی به این جلگه، چهره آن فقیه فرزانه در جهان ارتباطات امروزی رنگ دیگری به خود گرفت، و تبدیل به یک چهره دینی جهانی شد. سخنرانی هایش به خصوص دروس هفتگی اخلاق آن فقیه فقید که از شبکه های شیعی چون الانوار و الزهراء پخش می شود بینندگان بسیاری در تمام رده های سنی و همچنین از ادیان و مذاهب مختلف، حتی مخالفین، به خود جلب کرد. از جمله موضوعاتی که در این سخنرانی هفتگی که چندین سال مرتب ادامه داشت می توان از موارد زیر نام برد:

1. سلسلة النبی صلی الله علیه وآله (در زمینه سیره پیامبر صلی الله علیه وآله)

2. سلسلة الأئمة علیهم السلام (در زمینه سیره أئمه معصومین علیهم السلام)

3. عبقات المهدویة (در زمینه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف)

4. نحو بناء الأسرة (در زمینه ازدواج و ایجاد بنیان محکم خانواده)

5. فی رحاب الحج (در مورد شعیره حج)

6. سلسلة عالم الآخرة (در زمینه سیر در عالم آخرت از حالت احتضار، برزخ تا روز قیامت)

علاوه بر این ایشان اهتمام ویژه ای به امور عراق و عتبات مقدسه داشت. سخنرانی های بسیاری در مورد تخریب عتبات مقدسه که مهمترین آنها تخریب حرم عسکریین علیهما السلام در شهر سامرا دارد که آخرین سخنرانی ایشان در این مورد به نام «سامراء الجرح النازف» بسیار مورد توجه مردم مسلمان به ویژه شیعیان و مردم عراق قرار گرفت، در این سخنرانی تهمت های بسیاری که دشمنان دین به پیروان مذهب أهل بیت علیهم السلام زده بودند را رد کرد و از مسلمانان جهان و مقامات عراقی خواست تا هر چه زودتر تمهیدات باز سازی حرم عسکریین علیهما السلام را فراهم کنند. از سوی دیگر همواره شیعیان را برای تجدید بنای قبرستان بقیع نیز تشویق می کرد و از هر وسیله برای تحت فشار قرار دادن جهات مربوطه برای باز سازی آن استفاده می کرد.

علاوه بر این جلسات درس ایشان نیز مرتب ضبط و در اختیار طلاب، محصلین و علاقه مندان تحصیل علوم دین قرار می گرفت.

خصوصیات فردی
در خصوص رفتار و خصوصیات فردی ایشان می توان گفت که او یک الگوی زنده از کمالات اخلاقی بود. او معلم و مربی اخلاق است، کمتر کسی بود که مدت کوتاهی با ایشان نشست و برخاست نکند و تحت تأثیر اخلاق و روحیات ایشان قرار نگیرد، در این جا به ذکر چند نمونه از خصوصیات اخلاقی ایشان می پردازیم:


عبادت و بندگی خدای متعال
ایشان عبادت و بندگی خدا را اولین و محکم ترین پایه های ایمان می دانست. أهل ذکر، دعا و تحجد بود. هزگر نماز شبش ترک نمی شد. کاملا بی ریا و بدون تظاهر به تقدس، بندگی خدا را به جا می آورد و به عبادت و راز و نیاز با خدای خویش می پرداخت. میلی به دنیا و تجملات آن نداشت، و همه چیز را در بندگی خدای متعال و اطاعت از أهل بیت علیهم السلام خلاصه کرده بود.

اخلاق والا
صفتی که به خاطرش مورد علاقه کوچک و بزرگ، دوست و دشمن واقع شد. بی شک به همه احترام می گذاشت و نهایت ادب را در مورد همه به جا می آورد، هرگز بر دیگران پیشی نمی گرفت مگر با اجازه آنها، همواره سعی می کرد باری از دوش دیگران بردارد تا دیگران آنقدر راحت باشند که زحمت کنار زدن پرده را هم متحمل نشوند. از کسانی که برایش کار می کردند همواره قدردانی می کرد، و هرگز وانمود نمی کرد که مقام و مرتبه ایشان از آنها بالاتر است.

صبر و تحمل
صبر و تحمل بسیاری داشت، در هر شرایطی و با روبرو شدن با هر مشکلی هرگز خم به ابرو نمی آورد. در تنگنا ترین شرایط زندگی همواره لبخند می زد، و باعث آرامش اطرافیان می شد. اگر کسی از روی جهل و نادانی به او شماتتی می کرد، و یا با تندی برخورد می کرد، هرگز عصبانی نمی شد و خیلی آرام و در حالی که لبخندی بر روی لبانش نقش بسته او را نصیحت می کرد. و در صورت توان به او نیز کمک می کرد تا گره ای از مشکلاتش باز کند.

وقت شناس و پی گیر امور
در مسایل علمی بسیار دقیق و پیگیر بود، در محافل علمی هنگامی که سؤالی مطرح می شد با دقت بسیار بر روی مسئله آنقدر تحقیق می کرد تا جوابی برای آن بدست آورد. گاهی اوقات چند روز و گاهی چند هفته طول می کشید تا جواب یک سؤال را پیدا کند، ولی هرگز سؤال را بی پاسخ نمی گذاشت. بارها شده که به فرد سؤال کننده پس از چند روز و شاید چند هفته جواب سؤال را داده باشد، در حالی که آن فرد، سؤالی را که پرسیده بود اصلا فراموش کرده است.

وقت شناسی نیز از دیگر خصوصیات فردیش بود طوری که شاگردانش می دانستند اگر دو الی سه دقیقه از شروع درس بگذرد و ایشان نیایند یعنی آن روز درس تعطیل است، و برای ایشان کار واجبی پیش آمده و از حضور در کلاس معذورند.

مواردی که فوق ذکر شده گوشه هایی است از خصوصیات اخلاقی آن فقیه فقید، و حقیقت چیزی بالاتر از آنچه ذکر شده است.