خط دیورند؛ میراث شوم استعمار و ریشه تنش‌های پایان‌ناپذیر کابل و اسلام‌آباد
خط دیورند؛ میراث شوم استعمار و ریشه تنش‌های پایان‌ناپذیر کابل و اسلام‌آباد
در حالی که پاکستان و طالبان افغانستان در تلاش‌اند با مذاکرات امنیتی از تداوم درگیری‌های مرزی جلوگیری کنند، رسانه‌های آمریکایی با یادآوری تاریخ شکل‌گیری خط دیورند، نقش استعمار بریتانیا در به‌وجود آمدن بحران امروز را برجسته می‌کنند؛ مرزی که همچنان عامل اختلافات حقوقی، قومی و امنیتی میان دو کشور است.
تنش‌های مرزی میان افغانستان و پاکستان در هفته‌های اخیر بار دیگر با حملات هوایی پاکستان و درگیری‌های خونین در امتداد خط دیورند تشدید شده است؛ خطی که روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی آن را میراثی از رقابت استعماری سده نوزدهم میان لندن و مسکو عنوان کرده است.
به گزارش این رسانه آمریکایی، خط دیورند در سال ۱۸۹۳ به‌دستور استعمار بریتانیا میان «عبدالرحمن‌خان» پادشاه افغانستان و «سِر مورتیمور دیورند» نماینده هند بریتانیایی ترسیم شد تا افغانستان نقش «منطقه حائل» را در بازی بزرگ امپراتوری‌ها ایفا کند.
در حالی که پاکستان این مرز را قطعی و قانونی می‌داند، حاکمان افغانستان از ابتدا آن را تحمیلی و فاقد مشروعیت دانسته‌اند.
طالبان نیز اکنون این موضع تاریخی را ادامه داده و به رسمیت شناختن خط دیورند را رد می‌کند؛ رویکردی که اسلام‌آباد آن را تهدیدی علیه تمامیت ارضی خود تلقی می‌کند.
واشنگتن‌پست در بخش دیگری از گزارش خود با اشاره به حمایت احتمالی طالبان افغانستان از «تحریک طالبان پاکستان» می‌نویسد: اسلام‌آباد این گروه را مسئول حملات تروریستی اخیر دانسته و فشارها علیه کابل را افزایش داده است. در مقابل، طالبان افغانستان هرگونه حمایت از این گروه را رد کرده است.
این روزنامه همچنین به تجربه ساکنان محلی اشاره کرده که تا پیش از سال ۲۰۰۱ عبور و مرور آزادانه میان دو سوی مرز برای آنان امری طبیعی بود.
اما پس از فشارهای آمریکا، پاکستان دیوارکشی مرزی را آغاز کرد؛ با وجود این، مسیرهای قاچاق و رفت‌وآمد غیرقانونی همچنان فعال است.
بسته شدن گذرگاه‌های مرزی طی هفته‌های اخیر موجب توقف تجارت و گرفتار شدن هزاران پناهجوی افغان شده است.
پاکستان از سال ۲۰۲۳ تاکنون بیش از یک میلیون افغان را مجبور به بازگشت کرده که از دید ناظران اقدامی برای فشار سیاسی بر طالبان جهت کنترل تحریک طالبان پاکستان به‌شمار می‌رود.
تحلیلگران معتقدند تا زمانی که میراث استعمار در قالب خط دیورند حل‌وفصل نشود، امنیت در مرزهای شرقی افغانستان همچنان شکننده باقی خواهد ماند.
