مهاجرت نخبگان؛ خروج خاموش سرمایه انسانی، زنگ خطر خاموش برای آینده ایران
مهاجرت نخبگان؛ خروج خاموش سرمایه انسانی، زنگ خطر خاموش برای آینده ایران
در حالی‌که آمار رسمی از جمعیت بیش از 91 میلیون نفر در ایران سخن می‌گوید، خروج دو میلیون ایرانی در ده سال گذشته، ساختار حقیقی توسعه را تهی کرده و آینده کشور را با تهدید جدی کاهش سرمایه انسانی روبه‌رو ساخته است.
بر پایه داده‌های منتشرشده در رسانه‌های داخلی ایران از جمله «رکنا» و برآوردهای «آمار فکت» از شورای عالی ایرانیان، طی ده سال اخیر حدود دو میلیون نفر از ایرانیان از کشور مهاجرت کرده‌اند.
در میان این جمعیت، حضور گسترده پزشکان، مهندسان، استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارآفرینان دیده می‌شود که 60 تا 80 درصد آنان را نیروی انسانی متخصص تشکیل می‌دهد؛ گروهی که ستون فقرات توسعه و دانایی هر جامعه‌ای به شمار می‌آید.
این مهاجرت گسترده که نوعی «خروج خاموش سرمایه انسانی» توصیف می‌شود، نه تنها به کاهش قدرت نوآوری، رکود بازار کار و فرسایش امید اجتماعی دامن زده، بلکه هزینه‌ای جبران‌ناپذیر بر پیکره کشور تحمیل کرده است.
طبق گزارش‌های رسمی، آموزش هر پزشک متخصص در ایران حدود 5 میلیارد تومان هزینه در پی دارد.
با خروج این افراد، سرمایه‌ای معادل یک مؤسسه تولیدی متوسط از کشور خارج می‌شود؛ سرمایه‌ای که نه قابل بازگشت است و نه جایگزینی آن آسان است.
از سوی دیگر، آمارهای جهانی نشان می‌دهد مقصد بسیاری از این مهاجران، کشورهایی چون امارات متحده عربی، آمریکا و کانادا بوده است؛ کشورهایی که با صدور ویزاهای جذب استعداد، به‌دنبال تقویت زیرساخت دانایی خود هستند.
این در حالی است که در ایران، نه نظام آموزشی به نگه‌داشتن نخبگان می‌انجامد، نه بازار کار ظرفیت جذب تخصص‌های نوین را دارد، و نه سیاست‌های دولتی برنامه‌ای پایدار برای بازگشت متخصصان ترسیم کرده است.
کارشناسان معتقدند که «مهاجرت نخبگان» امروز دیگر صرفاً انتخاب فردی نیست؛ واکنشی طبیعی در برابر ساختارهای غیرشفاف، بی‌ثباتی حرفه‌ای و کمبود چشم‌انداز شغلی به شمار می‌رود.
و این همان زنگ خطری است که باید شنیده شود؛ چرا که هیچ توسعه‌ای بدون سرمایه انسانی متخصص، امکان‌پذیر نیست.
