مسجد تاریخی سیدالشهداء خوی؛ جلوه‌ای از ایمان، هنر و پیوند با فرهنگ اسلامی
مسجد تاریخی سیدالشهداء خوی؛ جلوه‌ای از ایمان، هنر و پیوند با فرهنگ اسلامی
مسجد سیدالشهداء خوی با قدمتی بیش از یک‌ونیم قرن، نه تنها بنایی مذهبی که نمادی از هنر اصیل ایرانی ـ اسلامی است.
این مسجد از دوره قاجار تاکنون جایگاه ویژه‌ای در میان مردم داشته و امروز همچون میراثی ماندگار، پیوندی میان ایمان دینی، هنر معماری و هویت فرهنگی شهر خوی به شمار می‌رود.
در بافت قدیمی و اصیل شهرستان خوی، مسجدی قرار دارد که به حق می‌توان آن را نگین میدان مرکزی شهر دانست.
مسجد «سیدالشهداء» که با معماری باشکوه خود، یادگار ارزشمندی از دوره قاجار به شمار می‌آید.
این مسجد در سال ۱۳۷۶ هجری شمسی به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و امروز نه تنها مکانی برای عبادت و ذکر الهی، بلکه نمادی از شکوه هنر و ایمان اسلامی است.
معماری مسجد سیدالشهداء با نقشه مستطیلی و استفاده از سنگ در بخش‌های پایین و آجر در قسمت‌های بالاتر بنا، جلوه‌ای خاص دارد.
شبستان یک‌طبقه آن با ستون‌های سنگی تراش‌خورده و گنبدهایی که بر روی این ستون‌ها استوار شده‌اند، فضای روحانی و آرامش‌بخشی را پدید آورده است.
تزئینات آجری در سقف، گنبدها و گوشواره‌های مسجد، با طرح‌های هندسی همچون لوزی، دایره و ستاره، هنری ناب را به نمایش می‌گذارد که حاصل ذوق معماران آن روزگار است.
این مسجد که در گذشته با عنوان مسجد جامع شناخته می‌شد، دو درِ ورودی در بخش شرقی و غربی دارد و صحن وسیع آن همواره محلی برای گردهمایی نمازگزاران و اهل ایمان بوده است.
۱۵ گنبد باشکوه مسجد بر هشت ستون سنگی حجاری‌شده استوارند و جلوه‌ای کم‌نظیر به فضای داخلی بخشیده‌اند.
بر اساس روایت‌های تاریخی، احمدخان دنبلی نخستین بانی این بنا بود و حسین‌خان دنبلی قصد تکمیل آن را داشت.
هرچند با انقراض خاندان دنبلی، کار نیمه‌تمام ماند، اما در سال ۱۳۱۷ هجری قمری با همت حاجی میرزا یحیی، امام جمعه وقت خوی، و همراهی مردم مؤمن و خیرین، بازسازی و تکمیل بنا صورت گرفت.
این حرکت نشان‌دهنده پیوند عمیق مردم خوی با دین و میراث اسلامی خود است.
ورودی اصلی مسجد از خیابان انقلاب، حدود ۶۰ سانتی‌متر پایین‌تر از سطح خیابان واقع شده و از همان ابتدا با آجرکاری‌ها و سنگ‌چینی‌های زیبا چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
کتیبه‌های تاریخی موجود در دیوارهای مسجد نیز گواهی بر اصالت و دیرینگی این بناست.
مسجد سیدالشهداء خوی امروز نه تنها محل عبادت و اقامه نماز جماعت است، بلکه به عنوان نمادی از پیوند میان تاریخ، فرهنگ و ایمان اسلامی در شمال‌غرب کشور شناخته می‌شود.
این مسجد، با یادآوری نام مبارک «سیدالشهداء» علیه‌السلام، همواره دل‌ها را به یاد فرهنگ عاشورایی و آموزه‌های ایثار و شهادت پیوند می‌زند؛ همان فرهنگی که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله با شهادت خود در راه خدا پایه‌های آن را استوار ساختند و اهل‌بیت علیهم‌السلام در طول تاریخ پرچم‌دار آن بودند.
