درآمد میلیاردی سازمان حج ایران از زائران اربعین از طریق سامانه سماح
درآمد میلیاردی سازمان حج ایران از زائران اربعین از طریق سامانه سماح
الزام ثبت‌نام در سامانه سماح، وابسته به سازمان حج و زیارت ایران، شرطی اجباری برای زائران اربعین حسینی علیه‌السلام شده که همزمان با دریافت وجه از میلیون‌ها زائر، درآمد میلیاردی برای این سازمان ایجاد کرده است.
در حالی که تجربه‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد بیمه وعده‌داده‌شده عملاً ناکارآمد و بی‌اثر بوده است.
درآمد میلیاردی سازمان حج و زیارت ایران از زائران اربعین حسینی علیه‌السلام، از طریق سامانه‌ای به نام «سماح»، به یکی از موضوعات چالش‌برانگیز روز تبدیل شده است. این سامانه که وابسته به سازمان حج و زیارت ایران است، از سوی دولت به‌عنوان تنها مسیر مجاز ثبت‌نام برای زیارت اربعین اعلام شده و زائران عاشق اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام، به اجبار باید در آن نام‌نویسی کنند.
بنابر اعلام رسمی مسئولان سازمان حج و زیارت ایران، افرادی که در سامانه سماح ثبت‌نام نکنند، اجازه دریافت ارز دولتی برای رفتن به عراق در ایام اربعین را نخواهند داشت.
این شرط، ثبت‌نام را عملاً اجباری کرده است. زائران، در جریان ثبت‌نام، علاوه بر وارد کردن یک سری اطلاعات شخصی، باید مبلغی به میزان یک میلیون و چهارصد هزار ریال، معادل 140 هزار تومان پرداخت کنند.
در غیر این صورت، امکان دریافت ارز دولتی از آن‌ها سلب می‌شود.
در چند سال اخیر، هر ساله بیش از یک میلیون نفر، و در برخی سال‌ها بیش از دو میلیون نفر، مجبور به ثبت‌نام در سامانه سماح شده‌اند.
فقط در اربعین سال گذشته، یعنی 1403 هجری شمسی، بیش از دو میلیون و 900 هزار نفر در این سامانه ثبت‌نام کردند.
امسال نیز، در سال 1404 هجری شمسی، تنها در چند روز اخیر، بیش از 850 هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود در کمتر از 24 ساعت آینده، این عدد از یک میلیون نفر فراتر رود.
با یک محاسبه بسیار ساده، روشن می‌شود که سازمان حج و زیارت ایران، تنها از محل این ثبت‌نام غیر ضروری، چند میلیارد تومان درآمد دارد.
مبلغی که بسیاری آن را مصداق آشکار «دست کردن در جیب زائران» می‌دانند.
زائرانی که بخش عمده‌ای از آنان از طبقات کم‌درآمد جامعه هستند و تنها با امید به زیارت امام حسین علیه‌السلام، سختی سفر را به جان می‌خرند.
اگرچه مسئولان سازمان حج، برای توجیه این دریافت غیر موجه، آن را به عنوان هزینه «بیمه زائران» معرفی کرده‌اند، اما بررسی‌ها و تجربه‌های عینی زائران سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این بیمه، عملاً کارکردی نداشته و زائرانی که در جریان حوادث مختلف، مانند تصادفات، عملیات‌های تروریستی یا مشکلات جسمی، جان خود را از دست داده‌اند، نه خودشان و نه خانواده‌هایشان از این بیمه وعده‌داده‌شده بهره‌ای نبرده‌اند.
رسانه‌هایی چون «رکنا» و دیگر منابع خبری داخلی در ایران، در سال‌های گذشته به دفعات گزارش‌هایی درباره شکایات خانواده‌های جان‌باختگان اربعین منتشر کرده‌اند که علیرغم ثبت‌نام در سامانه سماح، هیچ خسارت بیمه‌ای دریافت نکرده‌اند.
همین مسئله، تردیدهای جدی درباره کارآمدی این سازوکار اداری ایجاد کرده است.
در حالی که سازمان حج و زیارت از زائران، با عنوان «بیمه زائر» مبلغ 140 هزار تومان دریافت می‌کند، اما نه گزارشی شفاف از نوع و دامنه بیمه ارائه شده و نه سابقه‌ای روشن از حمایت بیمه‌ای در موارد بحرانی در دسترس است.
این وضعیت، باعث شده است بسیاری از فعالان فرهنگی و مذهبی، خواستار پاسخ‌گویی مسئولان و شفاف‌سازی درباره سرنوشت میلیاردها تومان دریافتی از مردم شوند.
کارشناسان معتقدند که با توجه به رشد بی‌سابقه علاقه‌مندان به حضور در مراسم میلیونی اربعین حسینی علیه‌السلام، و افزایش اجباری ثبت‌نام در سامانه سماح، لازم است مسئولان به جای توجیه‌های مبهم، درباره چرایی این اجبار، سرنوشت منابع مالی، کارایی بیمه و دلایل دست کردن در جیب زائران، پاسخ‌های روشن و قانع‌کننده ارائه دهند.
در غیر این صورت، اعتماد عمومی به نهادهای رسمی بیش از پیش آسیب خواهد دید.
