مسجد آبی جایگاه مقدس مردم افغانستان؛ بارگاهی منسوب به امیرالمومنین علیه السلام
مسجد آبی جایگاه مقدس مردم افغانستان؛ بارگاهی منسوب به امیرالمومنین علیه السلام
مزار شریف، بزرگ‌ترین شهر شمال افغانستان و مرکز ولایت بلخ، به دلیل وجود مرقدی منسوب به امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام در مسجد آبی واقع در این شهر شهرت یافته است.
این زیارتگاه تاریخی که مسجد کبود یا مسجد آبی نام دارد، از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در قلب مردم افغانستان داشته و با روایات گوناگون و پیشینه تاریخی پیچیده‌ای همراه است که همواره مورد توجه علما و مردم بوده است.
مزار شریف، شهری که نام خود را از وجود مرقدی منسوب به امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام گرفته است، یکی از مهم‌ترین مراکز زیارتی در افغانستان محسوب می‌شود.
مسجد کبود مزار شریف که به مسجد آبی نیز مشهور است، مکانی مقدس است که به اعتقاد برخی از مردم این دیار، محل دفن امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام می‌باشد.
بنا به روایاتی تاریخی که البته در صحت آنها تردید وجود دارد، گفته می‌شود پیکر امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام به دستور امام صادق علیه السلام و توسط ابومسلم خراسانی از نجف اشرف به منطقه‌ای نزدیک بلخ منتقل شده است.
این پیکر ابتدا در کوه نور و سپس در قریه خواجه خیران دفن شده است.
اما به باور اغلب مسلمانان و بر اساس دیدگاه‌های رسمی شیعیان مدفن امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام در نجف اشرف واقع در عراق است و انتقال پیکر مطهر آن حضرت پذیرفتنی نیست.
ابرخی علمای افغانستان معتقدند شخص مدفون در این مقبره، فردی از سادات به نام ابوالحسن علی بن ابی طالب بلخی است که نام و کنیه‌ای مشابه امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام داشته و به خطا و اشتباه به آن حضرت نسبت داده شده است.
جمال‌الدین ابن عنبه، دانشمند مشهور علم انساب در قرن نهم، وی را «سید فاضل ابوالحسن بلخی» معرفی کرده است.
مرحوم آیت‌الله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی نیز این دیدگاه را تأیید کرده و گفته‌اند: «شخص مدفون در مزار شریف، امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام نیست و این محل متعلق به یکی از سادات بلخ است که نام و کنیه و نام پدرش مشابه آن حضرت است.» این نظر در میان بسیاری از علما و محققان شیعه نیز پذیرفته شده است.
تاریخچه مزار شریف به قرن ششم هجری قمری بازمی‌گردد که در زمان سلطان حسین بایقرا تیموری، این محل با ساخت بنایی، شهرت یافت.
مسجد کبود که با کاشی‌های فیروزه‌ای مزین شده، بارها توسط سلاطین و حاکمان بازسازی شده و هم‌اکنون بنا به همت گوهرشاد بیگم در زمان شاهرخ شاه تیموری پابرجاست.
این مکان نه تنها محل تجمع زائران شیعه بلکه محل احترام اهل تسنن نیز می‌باشد و نقش مهمی در همبستگی مذهبی مردم افغانستان ایفا می‌کند.
علاوه بر جنبه‌های تاریخی و مذهبی، مزار شریف به عنوان مرکز اقتصادی و فرهنگی شمال افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد.
سالانه هزاران نفر به این شهر سفر می‌کنند تا ضمن زیارت، در مراسم مختلف دینی از جمله برافراشتن عَلَم سَخی شرکت کنند.
در نهایت، مزار شریف نمادی از تاریخ، فرهنگ و اعتقادات مردم افغانستان است که در کنار همه اختلاف نظرها، به عنوان مرکزی مقدس و پر از معنویت شناخته می‌شود.
