خروج رسول خدا از غار ثور به سمت مدینه منوره در چهارم ربیع‌الاول سال اول هجری قمری
خروج رسول خدا از غار ثور به سمت مدینه منوره در چهارم ربیع‌الاول سال اول هجری قمری
هجرت پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقطه عطفی در تاریخ اسلام است.
واقعه‌ای که با پیمان یاران وفادار در عقبه، تدبیر الهی، امدادهای غیبی و رسوا شدن دشمنان و همراهان ترسو و بزدل، مسیر تازه‌ای برای گسترش دین حق گشود.
چهارم ربیع الاول سال اول هجری یادآور خروج رسول خدا صلی الله علیه و آله از غار ثور به سمت مدینه منوره است.
هجرت پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به مدینه پس از پیمان عقبه دوم آغاز شد.
آنجا که جمعی از خزرجیان با رسول خدا بیعت کردند تا بر شرک نیفزایند، دزدی و قتل فرزندان نکنند، بهتان نزنند و در کار خیر نافرمانی نکنند.
در کتاب تاریخ مفصل اسلام، صفحه 67؛ و السیره النبویه، جلد دوم، صفحه 52 آمده است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به خزرجیان فرمود: «اگر بر عهد پایدار بمانید، بهشت جایگاه شماست»، این پیمان زمینه هجرت بزرگ را فراهم کرد.
قریش برای جلوگیری از این حرکت تصمیم به قتل پیامبر خدا گرفتند.
قرآن کریم در آیه 30 سوره انفال در این‌باره می‌فرماید:
«وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ ۚ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ ۖ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ».
«به یاد آور هنگامی که کافران نقشه کشیدند که تو را در بند کنند یا بکشند یا از مکه بیرون کنند، آنان مکر کردند و خدا نیز تدبیر کرد و خدا بهترین تدبیرکنندگان است.»
در همان شب اول ربیع‌الاول، پیامبر خدا از مکه بیرون رفت و به سوی غار ثور رهسپار شد.
نقل است که ابوبکر نیز همراه آن حضرت گردید، اگرچه آغاز همراهی او در منابع روشن نیست؛ برخی نوشته‌اند پیامبر خدا او را در راه دید، و برخی گفته‌اند امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام او را راهنمایی کرد. این ابهام، خود نشانه جایگاه نامشخص او در این همراهی است.
ابوبکر در تمام مسیر دچار ترس و اضطراب بود؛ بارها بیم آن داشت که مشرکان آنان را بیابند و حتی بارها تصمیم بر افشای مکان پیامبر گرفت. لرزش و هراس او چنان بود که پیامبر خدا ناچار شد آرامش‌بخش جان او گردد، و در این هنگام هم آیه 40 سوره توبه هم موید ترس اوست در آن جا که پیامبر خدا خطاب به او فرمود:
«لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا»
«غم مخور، خدا با ماست.»
این آیه به‌روشنی نشان می‌دهد که او سرشار از بیم و اضطراب بود و پیامبر خدا با صلابت و اطمینان الهی او را دلداری داد.
در این میان، نشانه‌های قدرت خدا آشکار شد؛ عنکبوتی به فرمان پروردگار تارهای غلیظی بر دهانه غار تنید و کبوترانی وحشی در آستانه غار تخم گذاشتند.
مشرکان که رد پای پیامبر را تا نزدیک غار دنبال کرده بودند، با دیدن این صحنه بازگشتند و نقشه شومشان نقش بر آب شد.
سه روز در غار گذشت تا آنکه شب چهارم، امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام شترها و راهنمای راه را برای رسول خدا فرستاد.
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با آرامش و امید الهی، راه مدینه را در پیش گرفتند؛ راهی که آغازگر تمدنی نوین و فصل تازه‌ای در تاریخ توحید بود، در حالی که یار ترسوی او هنوز در هراس و بیم به سر می‌برد.
هجرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نشانه تدبیر الهی، وفاداری امیرالمومنین حضرت علی علیه‌السلام و نیز پرده‌برداری از ترس و ضعف ابوبکر بود.
مردی که در لحظه‌های حساس لرزید، اما پیامبر خدا آرام و مطمئن گام در مسیر مأموریت الهی گذاشت و بدین‌گونه امت اسلامی و حکومت عدل محمدی پایه‌گذاری شد.
