آیت الله العظمی شیرازی: امام معصوم در نفوس و دماء و اموال حق دارد اما فقیه جامع الشرایط حق ندارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز یکشنبه سوم صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست ، با اشاره به دو روایت ِ : فَأَمَّا مَنْ کَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِینِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِیعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ یُقَلِّدُوهُ ، و اما اگر از فقها کسی بود که نفسش را نگه دارد و از دینش محافظت کند و مخالف هوای نفسش عمل کند، و فرمانبردار امر خدا باشد، بر مردم است که از وی تقلید کنند ، و ، وَاَمَّا الْحَوادِثُ الوقِعَةُ فَارجِعُوا فیها اِلی رُواةِ حَدیثِنا فَاِنَّهُمْ حُجَّتی عَلیکُمْ وَاَنَا حُجةُ اللهِ علیهم ، در حوادثی که برای شما اتفاق می افتد ، باید به راویان اخبار ما (علما) رجوع کنید، ایشان حجّت من بر شما هستند و من حجّت خدا بر آن ها هستم ، فرمودند : وقتی امام معصوم علیه السلام ظاهر باشد باید همه وجوهات شرعیه را به او داد ، و از او اجازه گرفت ، در این روایات که امام معصوم علیه السلام فرمودند که فقها جانشین من هستند ، تمام آن چیزهایی که نسبت به امام معصوم علیه السلام است ، نسبت به فقیه جامع الشرایط نیز هست مگر آن که دلیلی وجود داشته باشد که بر اساس دلایل ، امام معصوم در نفوس و دماء و اموال حق دارد اما فقیه جامع الشرایط حق ندارد.

معظم له در ادامه برای روشن شدن این عبارتِ امام معصوم علیه السلام با ذکر مثالی فرمودند : اگر یک وزیر اختیارات و صلاحیت هایی دارد ، چنانچه به سفری رفت ، و فردی را جایگزین خود نمود ، تمام آن اختیارات و صلاحیت ها به فرد جانشین منتقل می شود مگر استثنائی وجود داشته باشد.

ایشان در ادامه فرمودند در مورد خمس این استثناء صورت نگرفته است ، لذا همان گونه که در زمان حضور امام معصوم ، افراد مکلف ، خمس ، شامل سهم امام و سهم سادات را به امام معصوم می دادند یا از او اجازه می گرفتند بنا بر عمل مشهور فقها از شیخ مفید تا امروز ، باید به دست فقیه جامع الشرایط داده شود و یا از او اجازه گرفته شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند در رابطه با زکوة هر کسی می تواند مستقیم خودش پرداخت کند اما در مورد خمس چه سهم امام و چه سهم سادات باید در اختیار فقیه جامع الشزایط قرار گیرد.

معظم له در ادامه در رابطه با تفاوت اختیارات امام معصوم با فقیه جامع الشرایط فرمودند : فقیه نسبت به وجوهات شرعیه فقط حق ولایت و تصدی دارد اما حق تصرف ندارد اما امام معصوم علاوه بر حق ولایت ، مالک وجوهات شرعیه نیز هست.

ایشان با تاکید مجدد بر این که اختیارات فقیه جامع الشرایط بر اساس روایاتی است که دلالت بر این نکته دارد فرمودند برخی از فقها در خصوص سهم سادات اجازه داده اند که مکلف ، خود ، مستقیما به سادات پرداخت کند اما آن چه که از روایات برداشت می شود این است که هم سهم سادات و هم سهم امام باید به دست فقیه جامع الشرایط برسد.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین در رابطه با مالکیت خدا و معصومین فرمودند : وقتی شما زمین یا خانه ای را می خرید و مالک آن می شوید ، همان گونه که آن چیز ، مِلک خدا هم هست مِلک امام معصوم نیز هست ، و مالکیت خدا و امام معصوم در عرض مالکیت انسان نیست بلکه در طول آن است ، لذا همان گونه که اصل ملک مربوط به خداست ، مربوط به امام معصوم نیز هست ، و این شامل همه ملک های انسان حتی در موردی که گفته اند : من احيي ارضاً فهي له هر کس زمینی را احیا کند مالک آن می شود ، و یا ، الأرض لله ولمن عمّرها زمین ملک خدا و کسی است که آن را آباد کند ، در این جا هم علاوه بر مالکیت انسان ، خدا و معصوم هم مالک آن زمین هستند.

معظم له در شرح آیه شریفه يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ ، خداست كه هر كه را بخواهد بى‏ راه مى‏ گذارد و هر كه را بخواهد هدايت مى ‏كند ، فرمودند : يُضِلُّ به معنای جبر نیست بلکه به معنای رها کردن است ، و انسان با اختیار خود و بدون اجبار گناه می کند ، لذا معنای این آیه شریفه این است که هیچ چیز اثر ندارد مگر به اراده خدا ، پس همه چیز به اراده خداست ، و چون خدای عزوجل خواسته بشر مختار باشد ، در عین حال ، این بشر مجبور نیست ، همانند خورشید که نمی تواند نور ندهد یا مثل تیر آهنی که از بالا می افتد ، لذا مثلا اگر انسان کسی را کشت با اختیار خود این عمل را انجام داده است ، و این اختیار سبب ثواب و عقاب برای انسان است.

ایشان در ادامه در شرح آیه ۴۵ سوره عنکبوت : اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ اِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ ، (ای رسول ما) آنچه را که از کتاب (آسمانی قرآن) بر تو وحی شد (بر خلق) تلاوت کن و نماز را (که بزرگ عبادت خداست) به جای آر، که همانا نماز است که (اهل نماز را) از هر کار زشت و منکر باز می‌دارد و همانا ذکر خدا بزرگتر (و برتر از حدّ اندیشه خلق) است، و خدا به هر چه (برای خشنودی او و به یاد او) کنید آگاه است ، فرمودند : ذکر به دو معناست ، یکی به معنای ذکر زبانی است یکی هم به معنای تذکّر و به یاد خدا بودن است ، گاه انسان نماز می خواند اما حواس او به نماز نیست و گاه نماز می خواند و حواس او به نماز هست ، لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ یعنی کسی که تمام حواس او در نماز هست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام نماز مسافر ، حکم اتمام نماز در حرم امام حسین علیه السلام ، حکم اموال با ورثه و بدون ورثه ، برخی از احکام مربوط به ارث ، حکم رفتن به زیارت برای فردی که مقروض است و برخی از احکام مربوط به اعاده نماز ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.