حدود دو دهه پیش، سنی های تندروی القاعده، سرشناس ترین و مخوف ترین شبکه تروریستی جهان به شمار می رفتند.
اما پس از مرگ “اسامه بن لادن” سرکرده القاعده و انتشار اخباری در مورد مرگ “ایمن الظواهری” جانشین بن لادن، و نیز گذشت بیش از ۲۰ سال از دوران اوج این شبکه تروریستی، حالا القاعده به شبکه ای ضعیف تبدیل شده که در کمتر نقطه ای از جهان نفوذ دارد.
روزنامه الشرق الاوسط با انتشار گزارشی مفصل درباره وضعیت امروز سنی های تندروی القاعده پرداخته و نوشت: این سازمان در برهه فعلی به دلایل مختلف و مهم‌ترین آنها «ناتوانی و عدم قدرت»، دیگر قادر به تکرار حملات بزرگ گذشته خود در سطح جهانی نیست و می‌توان گفت که در شرایط فعلی «پروژه جهانی» اسامه بن لادن، بنیان گذار این سازمان افول کرده و از بین رفته و شاخه‌های آن در کشورهای مختلف بر اقدامات و عملیات در داخل همین کشورها متمرکز شده‌اند و مشغول مشکلات عدیده خود هستند و برای بقا می‌جنگند و رهبری مرکزی القاعده نیز دیگر قادر به سازماندهی شاخه‌های وابسته به خود نیست.
الشرق الأوسط در ادامه این گزارش نوشت: با نزدیک شدن به اولین سالروز اعلام کشته شدن ایمن الظواهری، رهبر القاعده در حمله هوایی آمریکا در اواخر ژوئن ۲۰۲۲ میلادی در پایتخت افغانستان، این سازمان امروز عاجز از تکرار حملات تروریستی بزرگ خود است. علاوه بر این به نظر می‌رسد که شاخه‌های القاعده در کشورهای مختلف نیز از استراتژی زمان اسامه بن لادن، رهبر سابق این سازمان که از آن به عنوان استراتژی «دشمن دور» نام برده می‌شود، عقب نشینی کرده‌اند و همچنین پس از سپردن رهبری آن به «سیف العدل» برخی گروه‌های وابسته به القاعده خواستار منحل کردن این سازمان شده‌اند.
سال‌های اولیه هزاره جدید میلادی، شاهد تغییری اساسی در شیوه فعالیت گروه‌های افراطی در تعدادی از کشورهای عربی بود. در دهه نود قرن گذشته، هدف این گروه‌ها صرفاً محلی و بر سرنگونی نظام‌های حاکم با ادعای «مرتد» بودن آنها متمرکز بود.
در نیمه دوم همین دهه، مشخص شد که این گروه‌ها نتوانسته‌اند به هدف خود دست یابند؛ بنابراین از نظر نظامی شکست خوردند، هسته‌های آنها متلاشی شد و بسیاری از رهبران ارشد این گروه‌ها دستگیر یا کشته شدند.
این اتفاق برای «گروه اسلام‌گرای مسلح» در الجزایر، «گروه مبارز اسلام‌گرا» در لیبی و «گروه جهاد» و «گروه اسلامی» در مصر رخ داد.
این شکست با ورود سازمان «القاعده» به خط همزمان شد. اسامه بن لادن، رهبر این سازمان در سال ۱۹۹۶ میلادی پس از عدم استقبال از وی در سودان بار دیگر وارد افغانستان شده بود. همین اتفاق در مورد ایمن الظواهری، رهبر «گروه جهاد» در مصر که او نیز از سودان تبعید شده بود، رخ داد و او پس از ناکامی در رسیدن به چچن به عنوان اولین هدف خود، در افغانستان مستقر شد.
بن لادن از مقر جدید خود در افغانستان تلاش کرد تا گروه‌های “شکست خورده” را متقاعد کند که در یک «پروژه و جنگ جهانی» به او ملحق شوند؛ جنگی که دیگر هدف آن نظام‌های و رژیم‌های محلی نبود بلکه هدف آمریکایی‌ها و به طور کلی غرب بود که تحت عنوان استراتژی هدف قرار دادن «دشمن دور قبل از دشمن نزدیک» معرفی شد.
«پروژه جهانی القاعده» فوریه ۱۹۹۸ و با تأسیس «جبهه بین‌المللی برای مبارزه با یهودیان و صلیبیون» راه اندازی شد و علاوه بر القاعده، گروه جهاد مصر و بخشی از گروه اسلام‌گرای مصر جناح رفاعی طه و گروه‌هایی دیگر در جنوب شرق آسیا نیز در آن حضور داشتند.
چند ماه بیشتر از تشکیل گروه مذکور نگذشته بود که اجرایی کردن طرح خود برای هدف قرار دادن آمریکایی‌ها را با بمباران سفارتخانه‌های واشنگتن در نایروبی و دارالسلام در اوت ۱۹۹۸، انفجار ناوشکن «یو اس اس کول» در سال ۲۰۰۰ در سواحل یمن و حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در نیویورک و واشنگتن آغاز کرد اما اکنون می توان گفت در کمترین موقعیت از قدرت این شبکه قرار دارد.
