پاسخ بنیاد جهانی آیت الله العظمی سید صادق شیرازی به سؤالاتی درباره تظاهرات در کشورهای اسلامی

در پی نا آرامی های اخیر و اعتراضات مردمی در برخی کشورهای خاور میانه از جمله عراق و ایران، بنیاد جهانی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به سؤالاتی در این خصوص پاسخ داده است.

پاسخ به این استفتائات مردمی طبق نظرات و فتاوای بزرگ مرجع جهان تشیع آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی و تحت عنوان «منشور احکام اسلامیِ حاکمان و مردم» منتشر شده است.

در این منشور به هفتاد پرسش در موضوعات مختلفی از جمله  «همکاری با حکومت مستبد»، «آزادی مطبوعات»، «زندان، شکنجه، تبعید و مصادره اموال معترضان سیاسی»، «اطلاق حکم محارب»، «تشکیل احزاب، رفراندوم و تغییر حاکمان اسلامی»، «تخریب اموال عمومی توسط معترضان»، «برپایی تظاهرات بدون مجوز و تیراندازی به معترضان» و «برخورد منفی در عرصه دیپلماسی و اتخاذ سیاست خصمانه علیه سایر کشورها» پاسخ داده شده است.

متن کامل منشور احکام اسلامیِ حاکمان و مردم:

منشور احکام اسلامی حاکمان و مردم

پاسخ بنياد جهانى آيت الله العظمى سيد صادق شيرازى دام ظله به برخی از استفتاءات مردمی طبق فتوای بزرگ مرجع جهان تشیع آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی دام ظله راجع به حقوق معترضان در اسلام به شرح زیر می‌باشد:‌

سلام علیکم و رحمت الله و برکاته

با توجه به شرایط کنونی خاورمیانه و ناتوانی دولتها  در انجام وظایف و مسئولیت محوله‌ خود در قبال مردم و اینکه برخی از جوانان در این کشورها هر از گاهی دست به تظاهرات و راهپیمایی‌ها علیه دولت و سیاستمداران می‌زنند و حقوق مشروع خود را از آنها مطالبه می‌کنند، از شما خواهشمندیم به سوالات زیر پاسخ دهید، با تشکر.

دسامبر 2022

سوال 1: آیا ممنوع کردن مطبوعات و خبرنگاران از انتقاد نسبت به حکومت و مسئولین دولتی جایز است؟‌

پاسخ: خیر جایز نیست، بلکه باید مطبوعات و دیگر رسانه ها در نقد از حکومت و حاکمان آزاد باشند تا بدین وسیله عدم انحراف حکومت‌ها تضمین شود.

سوال 2: آیا دستگیری مخالفان سیاسی و جلوگیری از تجمع مسالمت آمیز و مطالبه گری مردم توسط دولت جایز است؟

پاسخ: جایز نیست چرا که مخالفان نیز حقوق مشروعی دارند که حکومت باید به آنها پایبند باشد.

سوال 3: آیا به انحصار درآوردن رسانه‌هایی همچون تلویزیون، رادیو و روزنامه توسط حکومت و محروم کردن مخالفان از دسترسی به آنها ( برای ابراز نظر خود ) جائز است؟

پاسخ: جایز نیست.

سوال 4: آیا مردم می‌توانند – با کسب اکثریت آراء – حکومت کشور خود را هرچند کشوری اسلامی باشد و حاکم آن شخصی فقیه و یا توسط ولی فقیه انتخاب شده باشد،‌ تغییر دهند؟

پاسخ: بله، انجام این کار( در غير از حكومت امام معصوم) از حقوق مردم است.

سوال 5: آیا تشکیل احزاب سیاسی و گروه‌های جوانان نیازی به کسب اجازه و مجوز از دولت دارد؟

پاسخ: خیر، نیازی به اجازه دولت نیست و دولت حق ممانعت از تشکیل آنها را ندارد.

سوال 6: آیا مصادره اموال کسانی که مخالف حکومت هستند توسط دولت جایز است؟‌

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 7: آیا دستگیری، تبعید، اخراج و یا زندانی کردن افرادی که علیه حکومت تظاهرات می‌کنند،‌  جایز است؟‌

پاسخ: خیر جایز نیست،‌ بلکه مسئولیت حفظ امنیت آنها نیز با حکومت است. و اگر هر یک از موارد ذکر شده در سؤال، توسط حکومت انجام شود،  حکومت ضامن است.

سوال 8: آیا استفاده از خشونت و یا سلاح علیه تظاهر کنندگان توسط حکومت جایز است؟

پاسخ: تحت هیچ شرایطی جایز نیست، چرا که علاوه بر تاکید اسلام بر ممنوعیت خشونت، تظاهرات در شریعت اسلامی به عنوان حقی مسلم شناخته می‌شود.

سوال 9: آیا شخص فقیه حتی اگر حاکم جامعه باشد، مجاز است تا در مسائل مهمی مانند صلح و جنگ و امور عمومی مشابه آن که مربوط به اقشار مختلف جامعه می‌باشد، نظر شخصی خود را اعمال کند؟

پاسخ: جایز نیست، بلکه اینگونه تصمیم‌ها باید با مشورت سایر فقها و مراجعی که مردم از آنها تقلید می‌کنند اتخاذ شود و همچنین در اینگونه مسائل باید نظر متخصصان امین نیز پرسیده شود و سایر شرایط شرعی نیز رعایت شود.

سوال 10: آیا حاکم حتی اگر فقیه یا منصوب از طرف فقیه باشد، حق دارد در حکومتداری مستبد و خود رای باشد؟

پاسخ: ظلم و استبداد در حکومتداری جایز نیست.

سوال 11: آیا پایمال کردن حقوق انسان ها و محدود کردن آزادی‌های مشروع آنان جایز است؟

پاسخ: رعایت حقوق بشر به گونه‌ای که اسلام به آن دستور داده است لازم است .

سوال 12: آیا اجرای حدود اسلامی در صورتی که باعث خدشه دار شدن آبروی اسلام و مسلمین بشود، جایز است؟

پاسخ: هتک حرمت اسلام و مسلمانان جایز نیست.

سوال 13: آیا جاسوسی از مردم کشور توسط حکومت و گماردن افرادی در بین آنها برای استراق سمع و محدود کردن آزادی های آنان جایز است؟

پاسخ: تجسس از مسلمانان و قراردادن جاسوس در بین آنها جایز نیست.

سوال 14: آیا همکاری با حکومت‌هایی که به مردم خود ستم می‌کنند و آنها را از آزادی‌های مشروع خود باز می‌دارند جایز است؟

پاسخ: جایز نیست.

سوال 15: آیا اعتراف گرفتن از زندانی با شکنجه جایز است؟

پاسخ: شکنجه در اسلام به هر نوع و با هر هدفی حرام است و جایز نیست از کسی که ممکن است جرمی را مرتکب شده باشد با ضرب و شتم و شکنجه اقرار گرفت.

سوال 16: آیا اذیت مردم و یا آسیب زدن به آنها و همچنین از بین بردن اموال مردم به بهانه امر به معروف و نهی از منکر جایز است؟

پاسخ: جایز نیست

سوال 17: آیا برای دادگاهی که وابسته به حکومت  و تحت امر حکومت می‌باشد جایز است که حکم زندان معترضان و تظاهرکنندگان و حتی اعدام آنها را صادر کند؟

پاسخ: یک چنین دستگاه قضایی مشروعیت ندارد، بلکه دستگاه قضا باید کاملا از حکومت مستقل باشد و تحت تاثیر آن نیز نباشد، و این مساله اینگونه محرز می‌شود که این  دستگاه بتواند شکایت‌های مردم علیه بالا‌ترین مقام کشور را دریافت کرده و مورد بررسی قرار دهد.

سوال 18: اگر فتنه‌ای به مسلمانان برسد و گروه زیادی از مردم مرتد شوند، آیا می‌توان برای همه‌ آنها حکم ارتداد صادر و آن را اجرا کرد؟

پاسخ: خیر نمی‌توان، چرا که حضرت امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام حتی بعد از تسلط بر کسانی که در بصره و صفین و نهروان علیه آن حضرت قیام کردند نیز چنین حکمی صادر نفرمودند.

سوال 19: آیا صدور حکم محارب با خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله در مورد کسانی که علیه حکومت تظاهرات می‌کنند جایز است؟

پاسخ: جایز نیست.

 سوال 20: آیا با تکیه بر حکم محارب،‌ می‌توان حکم اعدام برای متهمان صادر کرد؟

پاسخ: اطلاق کلمه محارب بر کسانی که تنها علیه دولت تظاهرات کرده‌اند و یا شیوه و روش حکومتداری حاکمان را نمی‌پسندند جایز نیست، علاوه بر آن، اجرای حکم اعدام علیه محارب نیز تنها از ویژگی‌های امام معصوم می‌باشد و نه هیچ کس دیگر.

 سوال 21: آیا برگزاری تظاهرات و تجمعات مسالمت آمیز که توسط مردم و مخالفان حکومت برگزار می‌شود نیاز به اجازه‌ از دولت دارد؟

پاسخ: خیر، نیازی به کسب اجازه نیست.

سوال 22: آیا برای مخالفان حکومت و معترضان جایز است که ساختمان‌های دولتی و اموال عمومی را تخریب کنند و یا به آتش بکشند و یا با آسیب رساندن به سایر مردم موجب بسته شدن راه‌های عمومی شوند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 23: آیا حمله مخالفان حکومت به پلیس و نیروهای امنیتی جایز است؟

پاسخ: هیچگونه تعدی و حمله از هیچیک از طرفین جایز نیست.

سوال 24: آیا دستگیری مردم در خیابان ها تنها به خاطر شرکت  در تظاهرات علیه حکومت جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 25: آیا اجرای حکم اعدام علیه کسانی که شخصی را نکشته‌اند، حتی اگر مخالفین سیاسی حکومت باشند، و در تظاهرات شرکت کرده باشند و خیابان را برای ابراز عقیده و نظر خود مسدود کرده باشند،‌ جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 26: آیا برای پلیس و نیروهای دولتی جایز است که به سمت تظاهر کنندگان و کسانی که خواهان اصلاحات و یا تغییر حکومت و یا عزل حاکم هستند با گلوله جنگی و یا گلوله پلاستیکی شلیک کنند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 27: آیا جایز است که مردم خواستار عزل حاکم کشور خود باشند،‌ هرچند که آن حاکم اسلامی باشد؟

پاسخ: اگر حاکم غیر از امام معصوم باشد جایز است.

سوال 28: آیا پلیس و نیروهای امنیتی می‌توانند بنا به امر حکومت اقدام به دستگیری مخالفانی نمایند که خواستار اصلاح و یا تغییر دولت شده اند و یا در تظاهرات خود علیه حکومت یا حاکم و رهبر کشور خود در وبسایت‌ها و وبلاگ‌ها و فضای مجازی جملاتی گفته و یا نوشته و انتقاد کرده‌اند؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 29: آیا قاضی می‌تواند علیه جوانانی که در تظاهرات ضد نظام حاکم شرکت کرده‌اند، با تکیه بر مفهوم محارب، حکم صادر کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 30: چگونه و چه زمانی یک حکومت مشروعیت خود را از دست می‌دهد؟

پاسخ: درصورتی که مردم خواهان تغییر آن باشند و از وجود و عملکرد آن حکومت ناراضی باشند.

سوال 31: چگونه و چه زمانی حاکم مشروعیت خود را از دست می‌دهد؟

پاسخ: در صورتی که مردم خواهان تغییر او باشند و از وجود و عملکرد آن حاکم ناراضی باشند.

سوال 32: چگونه می‌توان دریافت که مردم از حکومت یا حاکم خود راضی نیستند و خواهان تغییر و برکناری آنها می‌باشند؟

پاسخ: این امر از طریق آزادی مطبوعات،‌ احزاب، رسانه‌ها و آزادی بیان و همچنین از طریق برگزاری تظاهرات و راهپیمایی‌های مسالمت آمیز و در نهایت برگزاری رفراندوم امکان پذیر است.

سوال 33: آیا برای مردم جایز است تا از حکومت درخواست اجرای رفراندوم در مورد شرعیت حاکم و حکومت خود نمایند؟

پاسخ: بله، و اجرای آن باید توسط سازمان‌های مستقلی صورت گیرد که تابع دولت و تحت حمایت آن نیستند.

سوال 34: آیا برای مردم جایز است تا درخواست همه پرسی عمومی (رفراندوم) برای تغییر حکومت و یا تغییر قوانین وضع شده کشور و یا تغییر برخی از مسئولین نمایند؟

پاسخ: بله جایز است.

سوال 35: در برخی از کشورها می‌بینیم که به سوی مردان و زنان جوانی که در تظاهرات علیه حاکمیت شرکت می‌کنند تیراندازی می کنند، آیا این کار شرعا جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست، چرا که ریختن خون از بزرگترین محرمات در شریعت اسلامی است.

سوال 36: اگر دولتی ادعای حکومت اسلامی داشته باشد،‌ اما سیاستی مغایر با سنت رسول خدا صلى الله عليه و آله و عملکرد امیر مؤمنان علي علیه السلام که مبنی بر عفو و بخشش بود علیه مخالفان خود اتخاذ کند، وبلکه اقدام به دستگیری و زندانی و شکنجه و محکومیت معترضان نموده و حتی برخی از آنان را اعدام کند، چه حکمی دارد؟

پاسخ: این حکومت مشروعیت ندارد و حق انجام هیچ یک از اعمال فوق الذکر را ندارد.

سوال 37: آیا حکومت اجازه دارد تا در زمینه اقتصادی و سیاسی به گونه‌ای رفتار کند که منجر به کاهش ارزش پول کشور خود شود و این کار او منجر به آسیب به مردم گردد؟

پاسخ: این کار جایز نیست و درحقیقت دزدی غیر مستقیم از مردم می‌باشد.

سوال 38: آیا جایز است که دولت در عرصه‌ دیپلماسی با سایر کشورها برخورد منفی داشته باشد به گونه‌ای که در اثر چنین عملکردی معیشت مردم تنگ گردد و تاثیر منفی بر زندگی مردم بگذارد؟

پاسخ: جایز نیست

سوال 39: آیا درست است که حکومت ، سیاستی خصمانه علیه سایر کشورهای بزرگ و کوچک اتخاذ کند،‌ به گونه‌ای که منجر به منزوی شدن کشورش در مجامع بین المللی شود؟

پاسخ: صحیح نیست.

سوال 40: آیا جایز است دولت از رزق و روزی مردم خود بکاهد و آن را صرف سیاست خارجی خود کند تا بدین وسیله در سیاست داخلی کشورهای دیگر دخالت نماید؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 41: آیا جایز است که دولت‌ میلیاردها دلار برای ساخت و خرید سلاح صرف کند در صورتی که نسبت به وضعیت معیشتی مردم بی تفاوت بوده و فقر روز به روز در میان مردم افزایش می‌یابد؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 42: آیا اجبار حکومت یا شخص برای حکمرانی بر مردم حتی اگر مردم آن شخص یا حکومت را نخواهند در سیره نبوی و عملکرد ائمه‌ معصومین علیهم السلام وجود داشت؟

پاسخ: خیر،‌ این شیوه‌ در عملکرد ايشان نبود.

سوال 43: آیا دستگیری بانوانی که در تظاهرات شرکت می‌کنند و علیه نظام حاکم شعار سر می‌دهند، جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 44: آیا جایز است مردان پلیس، بانوان شرکت کننده در تظاهرات را با لمس بدن آنها و گرفتن و احیانا ضرب و شتم دستگیر کنند؟

پاسخ: جایز نیست

سوال 45: آیا ضرب و شتم متهم در حین دستگیری جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 46: آیا منع متهم برای تعیین وکیل مدافع جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 47: آیا تعجیل در اجرای حکم اعدام برای متهمانی که در زندان به سر می‌برند بالاخص زندانیان سیاسی جایز است؟

پاسخ:‌ خیر جایز نیست.

سوال 48: آیا جایز است دولت بر حوزه‌های علمیه و طلاب فشار بیاورد تا از آن حمایت کنند و سیاست‌هایش را پیروی نمایند و رأی و نظری مخالف با رأی و نظر حکومت نداشته باشند؟

پاسخ: خیر جایز نیست، بلکه باید حوزه‌های علمیه در نقد دولت‌ها و سیاست‌های غلط آنان آزاد باشند.

سوال 49: آیا جایز است مردم تقاضای تغییر حاکمان و یا تغییر نظام حاکم را داشته باشند؟

پاسخ: بله جایز است.

سوال 50: آیا شرکت دانشگاهیان اعم از دانشجویان و اساتید در تظاهراتی که منتقد حکومت و حاکمان آن کشور و خواستار عزل یا تغییر آنهاست جایز است؟

پاسخ:‌بله جایز است.

سوال: 51: آیا ورود ماموران حکومتی به حریم دانشگاه و دستگیری اساتید و دانشجویان مخالف سیاستهای حکومت جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 52: آیا برای دولت جایز است از حضور دانشجویان و اساتید مخالف نظام در محوطه‌ دانشگاه و شرکت در درس و تدریس و امتحان جلوگیری کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 53: آیا تشکیل کمیته‌های مردمی برای سرکوب تظاهرات مخالف نظام حاکم جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 54: آیا عکس گرفتن از تظاهر کنندگانی که علیه حکومت شعار می‌دهند به منظور پرونده‌سازی علیه آنها در دادگاه جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست

 سوال 55: آیا جایز است دولت تظاهر کنندگان را به حمایت از کشورهای خارجی متهم کند؟

پاسخ:‌خیر جایز نیست.

سوال 56: آیا جایز است حکومت مردم بیگناه را بکشد و اموال آنان را نابود کند و سپس این رفتار را به تظاهر کنندگان نسبت دهد؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 57: آیا جایز است حکومت از برگزاری مراسم عزاداری برای کشته شدگان در تظاهرات جلوگیری کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 58: آیا جایز است که حکومت،‌ خانواده‌های کشته‌شدگان را تحت فشار قرار دهد تا به دروغ اعتراف کنند عزیزانشان بر اثر خودکشی، تصادف رانندگی و مانند آن کشته شده‌اند؟

پاسخ: خیر جایز نیست. 

سوال 59: آیا دولت مجاز است‌ جنازه مقتولین را بدزدد و برخلاف میل بستگان مقتولین، در مکانی که حکومت تصمیم می‌گیرد دفن کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 60: آیا جایز است دولت از مداوای مجروحان تظاهر کنندگان جلوگیری کند و کادر پزشکی و پزشکانی که به تظاهر کنندگان خدمات ارائه می‌دهند را احضار و بازخواست کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 61: ایا دولت مجاز است عملیات سرکوب مخالفان و صدای تظاهر کنندگان را تحت پوشش حکم شرعی و اسلامی توجیه کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 62: آیا اجرای حدود شرعی در صورتی که در نحوه اجرای آن شبهه وجود دارد جایز است؟

پاسخ: خیر جایز نیست، و در همین زمینه مرجعیت شيعه آيت الله العظمى شيرازى دام ظله بارها در درس فقه خود گفته اند که در زمان غیبت امکان پیاده کردن حدود شرعی وجود ندارد.

سوال 63: آیا جایز است که دولت بر مخالفان خود برچسب و نام گروهک‌های خرابکار بگذارد؟

پاسخ: خیر جایز نیست

سوال 64: دولت مدعی اسلام در قبال رعایت حقوق بشر چه وظیفه‌ای دارد؟

پاسخ: حقوق بشر باید به طور کامل و با رعایت قوانین شرعی اعم از آزادی‌های مختلف، آزادی اظهار عقیده و حق تغییر حاکمیت و حکومت رعایت شود، همچنین باید حکومت با عفو و مدارا با مردم برخورد کند و تفاوتی در اعطای این آزادی‌ها بین مدافعین و مخالفین حکومت وجود نداشته باشد.

سوال 65: آیا در اسلام زندانی سیاسی وجود دارد؟

پاسخ: در اسلام هرگز زندانی سیاسی وجود نداشته و ندارد.

سوال 66: آیا جایز است دولت از شرکت کردن مردم در مجالس ترحیمی که برای کشته‌شدگان تظاهرکنندگان و مخالفین حکومت برگزار می‌شود جلوگیری کند؟

پاسخ:‌ خیر جایز نیست

سوال 67: آیا جایز است دولت از بستن مغازه‌ها توسط بازرگانانی که به نشانه اعتراض به دولت اقدام به تعطیل کردن مغازه‌های خود می‌کنند ممانعت کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 68: آیا حکومت مجاز است پزشکان، اساتید دانشگاه، واعظان و مولفان را تنها به خاطر اینکه مخالف سیاست های حکومت هستند از کار و فعالیت منع کند؟

پاسخ: خیر جایز نیست.

سوال 69: آیا شکایت شهروندان از نهادها و مقامات دولتی به دلیل تضییع حقوق خصوصی و عمومی آنها جایز است؟

پاسخ: بله جایز است.

سوال 70: آیا حاکم در حکومت اسلامی از مصونیت قضایی برخوردار است به گونه‌ای که کسی نتواند از او شکایت کند؟

پاسخ: خیر، بلکه وضعیت حاکم مانند وضعیت سایر شهروندان می‌باشد و اگر کسی علیه او شکایتی داشته باشد باید بتواند به دادگاهی مستقل مراجعه کند.

بنياد جهانى آيت الله العظمى سيد صادق شيرازى – واشنگتن

دسامبر 2022