
در آستانه روز جهانی زنان در دیپلماسی، آمارهای بینالمللی نشان میدهد که سهم زنان از مناصب سیاسی و دیپلماتیک همچنان بسیار پایین است.
بهویژه در منطقه غرب آسیا که با وجود پیشرفتهای آموزشی، در مشارکت سیاسی زنان در پایینترین رتبه جهانی قرار دارد.
بر اساس شاخص «زنان در دیپلماسی» سال 2024، تنها 21 درصد از سفرا و نمایندگان دائم کشورها در سازمان ملل، زن هستند. افزایشی که علی رغم رشد 20.5 درصدی نسبت به سال گذشته، اندک است.
همچنین گزارش «شکاف جهانی جنسیتی 2025» نیز نشان میدهد که شکاف سیاسی میان زنان و مردان هنوز بسیار عمیق است و تنها 22.9 درصد از توانمندی سیاسی به زنان اختصاص دارد، در حالی که مشارکت اقتصادی به 61 درصد و دستاوردهای آموزشی و بهداشتی به بالای 95 درصد رسیده است.
گزارش اتحادیه بینالمجالس در سال 2025 میگوید که زنان تنها 27.2 درصد کرسیهای پارلمانی را در اختیار دارند و در کابینهها نیز حضور بسیار کمرنگی دارند.
این در حالی است که تصویب قوانین برابری جنسیتی بدون ساختارهای اجرایی کافی، به نتایج ملموسی منجر نمیشود.
منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا در رتبه آخر شاخص جهانی مشارکت سیاسی زنان قرار دارد.
با وجود پیشرفتهای آموزشی و بهداشتی، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در این منطقه 42.4 درصد و مشارکت سیاسی تنها 10.5درصد است.
بر اساس دادههای «زنان در دیپلماسی»، تنها 10 درصد سفیران در این منطقه زن هستند.
در عربستان، اگرچه این کشور در رتبه 132 جهان قرار دارد، اما سرعت پیشرفت زنان سعودی در زمینه مشارکت اقتصادی و سیاسی افزایش یافته است.
از جمله انتصاب پنج زن سفیر و افزایش حضور زنان در شورای مشورتی و برخی وزارتخانهها. با این حال، طبق گزارش «نظرسنجی منطقهای عرب بارومتر» Arab Barometer، در برخی کشورها دوباره این باور تقویت شده که مردان در رهبری سیاسی بهتر از زناناند؛ گرایشی که هم در مردان و هم در زنان دیده میشود.
در ایران، با وجود حضور برخی زنان در مجلس و دولت، سهم کلی آنان از مناصب کلان سیاسی همچنان محدود است و چالشهای فرهنگی و قانونی، موانع اصلی مشارکت مؤثر زنان به شمار میرود.
در افغانستان، حکومت کنونی عملاً زنان را از عرصههای سیاسی و اجرایی حذف کرده و حتی دسترسی آنان به آموزش نیز بهشدت محدود شده است.
در ترکیه، هرچند تعداد زنان در مجلس نسبت به گذشته افزایش یافته، اما حضورشان در کابینه و دیپلماسی همچنان در سطح پایینتری قرار دارد.
در کشورهای عربی منطقه نیز، علیرغم اصلاحات تدریجی، بسیاری از ساختارهای سیاسی و حزبی همچنان مردسالار باقی ماندهاند و زنان برای ورود به عرصه قدرت با مقاومتهای ساختاری و اجتماعی مواجهاند.
تحقیقات نشان میدهد که حضور زنان در سیاست، نه تنها به گسترش حقوق زنان میانجامد، بلکه در حل بحرانها و پیشبرد سیاست خارجی، تأثیر مثبتی دارد.
برای دستیابی به برابری واقعی، تنها تصویب قانون کافی نیست، بلکه باید زیرساختهای فرهنگی، سیاسی و اداری لازم برای اجرای آن فراهم شود.